ЖАЗЫЛЫМ МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫ -тапсырма. Үш нұсқаның ішінен қажетті сөзді таңдап жаз. Қажетті сөздер: сирек кездесетін, киік, сақтау, қорғау, төлдейді, беттейді, мүйіз. «Қазақстанның Қызыл кітабына» өте (көп, ұшатын, сирек кездесетін жа- нуарлар мен аңдар кірген. «Қызыл кітап» жануарлар мен өсімдіктерді, ланд- шафтыларды (сақтауға, беруге, көруге), қорғауға әсер етеді. Табиғатты әр адам (қорғауы, көруі, төлдеуі) тиіс. Қазақстанда қорғауға алынған сүтқоректілер: ... (тауық, елік, құс), (қой, ешкі, бұлан), (бақа, құлан, құрбақа). .
3. Ажалды қарға бүркітпен ойнар. Обреченная на смерть ворона с беркутом играет6. Түйенің үлкені көпірде таяқ жейді. Все шишки на мосту достаются самому большому врблюду.
7. Соңғы түйенің жүгі ауыр. У последнего вреблюда груз тяжелый.
8. Кедей болар жігітке ажалды мал тап болар. Обреченному бедствовать жигиту, обреченная на смерть скотина достается.
9. Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес. Что не догнать, бегом не догонишь.
10. Ажалды киіктің аяғы тыныш жатпайды. У ищущей смерти косули ноги не знают покоя.
11. Ажалды ташқанға аш мысық тап болар. Обреченной мышке голодная кошка встречается
Мұхтар Омарханұлы Әуезов – қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым, Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957)Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданындағы Бөрілі деген жерде 1897 жылы 28 қыркүйекте туған. Шыққан руы қожа. Мұхтардың атасы Әуез ескіше сауаты бар, араб, парсы, ортазиялық түркі әдебиетімен таныс болған. Мұхтар бала кезінде атасының үйретуімен арабша хат таниды. Мұхтардың әкесі Омархан да, атасы Әуез де Абай аулымен іргелес отыратын, құдалы, дос-жар адамдар еді. 1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан кейін орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы Семей қалалық бес кластық орыс қазына училищесіне оқуға түсіп, соңғы класында оқып жүргенде «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады. Училищені 1915 жылы аяқтап, Семей қалалық мұғалімдер семинариясына түседі. Семинарияда оқып жүріп Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастанының негізінде «Еңлік-Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде сахнаға шығарады.
Верблюду не убежать от вьюка, коню – от телеги.
2. Ажалды киік ашыққа қашады.
Обреченная дикая коза по открытому полю бежит.
3. Ажалды қарға бүркітпен ойнар.
Обреченная на смерть ворона с беркутом играет6.
Түйенің үлкені көпірде таяқ жейді.
Все шишки на мосту достаются самому большому врблюду.
7. Соңғы түйенің жүгі ауыр.
У последнего вреблюда груз тяжелый.
8. Кедей болар жігітке ажалды мал тап болар.
Обреченному бедствовать жигиту, обреченная на смерть скотина достается.
9. Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес.
Что не догнать, бегом не догонишь.
10. Ажалды киіктің аяғы тыныш жатпайды.
У ищущей смерти косули ноги не знают покоя.
11. Ажалды ташқанға аш мысық тап болар.
Обреченной мышке голодная кошка встречается
Мұхтар Омарханұлы Әуезов – қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым, Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957)Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданындағы Бөрілі деген жерде 1897 жылы 28 қыркүйекте туған. Шыққан руы қожа. Мұхтардың атасы Әуез ескіше сауаты бар, араб, парсы, ортазиялық түркі әдебиетімен таныс болған. Мұхтар бала кезінде атасының үйретуімен арабша хат таниды. Мұхтардың әкесі Омархан да, атасы Әуез де Абай аулымен іргелес отыратын, құдалы, дос-жар адамдар еді. 1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан кейін орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы Семей қалалық бес кластық орыс қазына училищесіне оқуға түсіп, соңғы класында оқып жүргенде «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады. Училищені 1915 жылы аяқтап, Семей қалалық мұғалімдер семинариясына түседі. Семинарияда оқып жүріп Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастанының негізінде «Еңлік-Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде сахнаға шығарады.