Бар бояуы мезгілдің қаныққанда, Табиғатты өзіңдей жан ұққанба? Дір-дір етіп қалтырап, жапырақта, Қамыққанда, әр күні жарық таңда. Сарғыш түске боялып, атырап бар. Сытырлайды сыр тартып, жапырақтар. Таңғажайып табиғат алмасуын, Суретшінің көзімен бақылап қал. Қарашы, күрең қабақ күзге мынау, Қынадай қалындапты түзде мынау. Боз бұта, қызыл қурай сылдыр қағып, Жарыса, соғылғандай жүз қоңырау. Қапталған қалың көштей қара ала бұлт, Шығысқа жер бауырлап, барады ауып. Қайтарда мұңлы шыққан қаз қанқылы, Құлақта ғұмыр бойы қалары анық. Та төңірекке қарадым мен. Селдір бақ сыбдырлайды баяу үнмен. Сары ала қазыдай боп жатқан күзді. Басуға батпай тұрмын аяғыммен.
1) Зат есім – заттың,ұғымның,құбылыстың атын білдіретін сөз табы.Сұрақтары:кім?не?кімдер?нелер? Мысалы:бата,ата-ана,оқушы, баспалдақ,қуаныш,үй т.б.
2) Етістік – заттың іс-әрекетін,қимылын білдіреді.Сұрақтары:не істеді?не қылды?қайтті? Мысалы:айтпады,аяқта,уәде берді,үй өртенді,өшірді т.б.
3) Сан есім – заттың санын,ретін білдіреді.Сұрақтары:неше?қанша? нешінші?нешеу? 6 мағыналық түрі бар:есептік,реттік,жинақтық,болжалдық,топтау,бөлшектік сан есімдер.Мысалы:жиырма үш,оныншы,екі жарым,қырықтай,біреу т.б.
4) Сын есім – заттың түрін,түсін,сапасын,салмағын,көлемін білдіретін сөз табы.Сұрақтары:қандай?қай? Мысалы:бойшаң,қызыл,көшпелі, көкпеңбек,ауыр т.б.
5) Есімдік – зат есім,сын есім және сан есімнің орнына жүретін сөз табы.Сондықтан да ол "орынбасар сөз табы" деп те аталады.Мағынасына қарай 7 түрі бар:жіктеу,сілтеу,сұрау,өздік,жалпылау, белгісіздік, болымсыздық есімдіктері.Мысалы:сен,мынау,қайда,өзім,барлық, қайсыбір, ештеңе т.б.
6) Одағай – дербес мағынасы жоқ, адамның көңіл-күйін білдіретін немесе жануарларға қаратылып айтылатын сөз табы.Мағынасына қарай: көңіл-күй,жекіру,шақыру одағайлары деп бөлінеді.Мысалы:алақай,тәйт,шөре-шөре,қап т.б.
Табиғатты өзіңдей жан ұққанба?
Дір-дір етіп қалтырап, жапырақта,
Қамыққанда, әр күні жарық таңда.
Сарғыш түске боялып, атырап бар.
Сытырлайды сыр тартып, жапырақтар.
Таңғажайып табиғат алмасуын,
Суретшінің көзімен бақылап қал.
Қарашы, күрең қабақ күзге мынау,
Қынадай қалындапты түзде мынау.
Боз бұта, қызыл қурай сылдыр қағып,
Жарыса, соғылғандай жүз қоңырау.
Қапталған қалың көштей қара ала бұлт,
Шығысқа жер бауырлап, барады ауып.
Қайтарда мұңлы шыққан қаз қанқылы,
Құлақта ғұмыр бойы қалары анық.
Та төңірекке қарадым мен.
Селдір бақ сыбдырлайды баяу үнмен.
Сары ала қазыдай боп жатқан күзді.
Басуға батпай тұрмын аяғыммен.
1) Зат есім – заттың,ұғымның,құбылыстың атын білдіретін сөз табы.Сұрақтары:кім?не?кімдер?нелер? Мысалы:бата,ата-ана,оқушы, баспалдақ,қуаныш,үй т.б.
2) Етістік – заттың іс-әрекетін,қимылын білдіреді.Сұрақтары:не істеді?не қылды?қайтті? Мысалы:айтпады,аяқта,уәде берді,үй өртенді,өшірді т.б.
3) Сан есім – заттың санын,ретін білдіреді.Сұрақтары:неше?қанша? нешінші?нешеу? 6 мағыналық түрі бар:есептік,реттік,жинақтық,болжалдық,топтау,бөлшектік сан есімдер.Мысалы:жиырма үш,оныншы,екі жарым,қырықтай,біреу т.б.
4) Сын есім – заттың түрін,түсін,сапасын,салмағын,көлемін білдіретін сөз табы.Сұрақтары:қандай?қай? Мысалы:бойшаң,қызыл,көшпелі, көкпеңбек,ауыр т.б.
5) Есімдік – зат есім,сын есім және сан есімнің орнына жүретін сөз табы.Сондықтан да ол "орынбасар сөз табы" деп те аталады.Мағынасына қарай 7 түрі бар:жіктеу,сілтеу,сұрау,өздік,жалпылау, белгісіздік, болымсыздық есімдіктері.Мысалы:сен,мынау,қайда,өзім,барлық, қайсыбір, ештеңе т.б.
6) Одағай – дербес мағынасы жоқ, адамның көңіл-күйін білдіретін немесе жануарларға қаратылып айтылатын сөз табы.Мағынасына қарай: көңіл-күй,жекіру,шақыру одағайлары деп бөлінеді.Мысалы:алақай,тәйт,шөре-шөре,қап т.б.