ЖАЗЫТЫП 8-тапсырма. Өлең үзіндісін пайдаланып, өзінің мақсатын туралы мәтін құра. Мәтінде қандай дауысты және дауыссыз дыбыстардың жиі қолданылып тұрғанын ескер.
Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады: біреуі – ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Бұлар – тәннің құмары, бұлар болмаса, тән жанға қонақ үй бола алмайды. Һәм өзі өспейді, қуат таппайды. Біреуі – білсем екен демеклік. Не көрсе соған талпынып, жалтыр-жұлтыр еткен болса, оған қызығып, аузына салып, дәмін татып қарап, тамағына, бетіне басып қарап, сырнай-керней болса, дауысына ұмтылып, онан ержетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да, біреу күлсе де, біреу жыласа да тұра жүгіріп, "ол немене?", "бұл немене?" деп, "ол неге үйтеді?" деп, "бұл неге бүйтеді?" деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бәрін сұрап, тыныштық көрмейді. Мұның бәрі – жан құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен деген
Мағынасы:А.Құнанбаев айтады бір анадан екі бала туылады.Ол екі бала екі түрлі болады.Біріншісі байлық құмар,жалқау болады.Ал екіншісі алға ұмтылып,еңбекқор дейді.
Баланың өзінен жасы үлкендерді, әсіресе, ата-анасын сыйлауы керек деген пікір ертеден қалыптасқан. Мұнымен қатар, сөздікте сыйлау деген жасы үлкенді құрметтеу ғана емес, оның тұлғалық қасиеттерін мойындау екені жазылған. Алайда, жасы үлкен мен сыйлы жанның мәртебесі бірдей ме?
Сыйластық бар жерде махаббат та бар. Ата-анаға деген сыйластық пен махаббат – ең ұлы сезім.
Отбасындағы үлкендерді сыйлау арқылы бала болашақ өмірге жүрегіндегі ерекше мейірімділікпен қадам басады. Ведикалық астрологияға сүйенер болсақ, адам әкесін құрметтеу арқылы мансап жолында жолы болып, үлкен табысқа кенеледі. Мұнымен қатар, сенімділік пен тұрақтылыққа ие болады. Ал анаға деген сыйластық сабыр мен жұмсақ мінездің қалыптасуына негіз болады.
«Ата-анаңа жасағаның алдыңа келеді» дейді.
Ерте ме, кеш пе барлығымыздың да баламыз болады. Әке-шешемізге деген қарым-қатынасымыз арқылы балаларымызға тәрбие береміз. Олар өскен кезде бізге дәл осындай қарым-қатынас жасайтын болады.
Ойлаңызшы:
Бұл тәнді сізге кім берді? Сізді осы күнге дейін мәпелеп өсірген кім? Кімнің арқасында білім алып жүрсіз?
Осы үш сұрақ біздің олардың алдында үлкен қарызымыз бар екенін баяндайды. Сондықтан, оларды мәңгілік сыйлап өтуіміз қажет. Ал сыйлау дегеніміз не? Сыйлаудың ең жоғарғы формысы – алғыс.
Жақсыдан жаман туады,
Бір аяқ асқа алғысыз.
Жаманнан жақсы туады,
Адам айтса нанғысыз демекші, кейде ата-анамыздың да біздерге ойдағыдай тәрбие мен мейірімділік таныта алмайтын кездері болады. Бірақ сіздің оларға деген жақсы қарым-қатынасыңыз өз балаларыңыздың сізге жақсы қарайтындығының кепілі екенін ұмытпаңыз.
Ата-анамыздың алдындағы парызымызды өтеу мүмкін бе? Қалай ойлайсыз?
Даналардың әке-шешесін сыйламаған бала тамырсыз өскен бұтаққа немесе бастаусыз аққан бұлаққа ұқсайды деген сөздері бекер айтылмаса керек.
Мағынасы:А.Құнанбаев айтады бір анадан екі бала туылады.Ол екі бала екі түрлі болады.Біріншісі байлық құмар,жалқау болады.Ал екіншісі алға ұмтылып,еңбекқор дейді.
Баланың өзінен жасы үлкендерді, әсіресе, ата-анасын сыйлауы керек деген пікір ертеден қалыптасқан. Мұнымен қатар, сөздікте сыйлау деген жасы үлкенді құрметтеу ғана емес, оның тұлғалық қасиеттерін мойындау екені жазылған. Алайда, жасы үлкен мен сыйлы жанның мәртебесі бірдей ме?
Сыйластық бар жерде махаббат та бар. Ата-анаға деген сыйластық пен махаббат – ең ұлы сезім.
Отбасындағы үлкендерді сыйлау арқылы бала болашақ өмірге жүрегіндегі ерекше мейірімділікпен қадам басады. Ведикалық астрологияға сүйенер болсақ, адам әкесін құрметтеу арқылы мансап жолында жолы болып, үлкен табысқа кенеледі. Мұнымен қатар, сенімділік пен тұрақтылыққа ие болады. Ал анаға деген сыйластық сабыр мен жұмсақ мінездің қалыптасуына негіз болады.
«Ата-анаңа жасағаның алдыңа келеді» дейді.
Ерте ме, кеш пе барлығымыздың да баламыз болады. Әке-шешемізге деген қарым-қатынасымыз арқылы балаларымызға тәрбие береміз. Олар өскен кезде бізге дәл осындай қарым-қатынас жасайтын болады.
Ойлаңызшы:
Бұл тәнді сізге кім берді? Сізді осы күнге дейін мәпелеп өсірген кім? Кімнің арқасында білім алып жүрсіз?
Осы үш сұрақ біздің олардың алдында үлкен қарызымыз бар екенін баяндайды. Сондықтан, оларды мәңгілік сыйлап өтуіміз қажет. Ал сыйлау дегеніміз не? Сыйлаудың ең жоғарғы формысы – алғыс.
Жақсыдан жаман туады,
Бір аяқ асқа алғысыз.
Жаманнан жақсы туады,
Адам айтса нанғысыз демекші, кейде ата-анамыздың да біздерге ойдағыдай тәрбие мен мейірімділік таныта алмайтын кездері болады. Бірақ сіздің оларға деген жақсы қарым-қатынасыңыз өз балаларыңыздың сізге жақсы қарайтындығының кепілі екенін ұмытпаңыз.
Ата-анамыздың алдындағы парызымызды өтеу мүмкін бе? Қалай ойлайсыз?
Даналардың әке-шешесін сыйламаған бала тамырсыз өскен бұтаққа немесе бастаусыз аққан бұлаққа ұқсайды деген сөздері бекер айтылмаса керек.