« Жерұйық » көркемфильмі 1937 жылы Қиыр Шығыстан кәрістер жер аударылған Алматы облысы , Үштебе аулында ескен сценарист Сон Лаврентийдің балалық шағы туралы фильм . Фильмнің басты идеясы — Қазақстандағы кепұлттылықтың пайда болуын көрсету . Режиссері - Сламбек Тәуекел , ал сценарийдің авторы - Лаврентий Сон сол заманның тірі куәгерлері . Басты рөлдерді Болат Әбділманов , Назгүл Қарабалина , Сергей Попов , Бағлан Әбдіраимов , Тамара Қосубаева , Алтынай Негербек , Меңтай Өтепбергенов , Алексей Јемес сынды дарынды әртістер сомдайды . Алғашында « Атажұрт » деп аталып , кейіннен « Жерұйық » болып өзерген бұл фильмнің сюжеті қасіретті жылдардың ауыр жағдайында ізгілік пен адамгершілікті алға қойған Қазақстан халқының достығын бейнелейді . Сценарийі үш айда жазылып біткен фильм 2009 жылғы қарашадан 2010 жылдың қараша айына дейін Қаратал өзенінің бойында түсірілген . « Адамзаттың бәрін сүй , бауырым деп » , Ұлы Абайдың осы сөзін беташар қылған картинаның көтерген жүгі барынша ауыр . Біз тарих кітаптарынан ақтарып отырып оқитын Сталин заманындағы өзге ұлттарды қазақ жеріне қоныстандыру саясатының құрбандарын және олардың кешкен ауыр да , азапқа толы тұрмыстарын осы фильмнен кере аламыз . Болат Әбділманов сомдаған Орынбайдың бойына достыққа адалдық , қонақжайлылық , турашылдық , әділеттік жолында басын бәйгеге тігуге дайын батырлық сияқты жағымды қасиеттер топтасқан . Ұжымдастыру , ашаршылық , саяси қуғын - сүргін , соғыс сияқты небір зобалаңға тап келсе де , адалдығынан айнымаған , тектілігін жоғалтпаған , ізіне шам алып түскен сатқындардың сезіне арбалмай , бір - бірін отқа итермеген мерт адамдардың ерлігі еріксіз таң қалдырады . Керіс , неміс , түрік , шешен , күрд және басқа да ұлттар амалсыз туған жерінен алыстап казак еліне келген кезде қатты жатсынады . Бірақ бауырмал қазақ халқы оларды теріне шығарып , бір үзім нанын да беліп береді . Фильмде жұрттың берекесі мен бірлігін ойлап , елдің қамын жейтін нар тұлғалы азамат Орынбай - емірде болған кейіпкер . Ол аз туған жерінен амалсыз кешіріліп әкелінген әртүрлі ұлттарды жатыркамай , бауырына басады . Міне , қазақтың казакшылығы да осында ғой ... Нағыз бұқпасыз шындыкты дәл көрсеткен көркем туынды сапасы жағынанан да ешқандай фильмдерден кем емес , Фильм соңы мәрт азамат - Орынбайдың Сібірге жер Аударылуы мен аяқталады . это текст
Қазақ халқының салтында үлкенді сыйлау әдептіліктің бір үлгісі болып табылады. Ата-ананы сыйлау, оларды қадірлеу, ізет көрсету адамның ең қастерлі қасиеттерінің бірі. Кіші үлкенді сыйласа, үлкендер де өз тарапынан оған лайық ықылас білдірген. Содан барып үлкен мен кіші арасында жарасымды қарым-қатынас орнаған. Ол әдетке айналып әдептілік ережелерін тудырған. Үлкендер отырған жерде сөз жарыстырмай, ізет көрсете білу, көңілге қарай сөз айту, қажет кезде өзіңді ұстай білу халық дәстүрінде қалыптасқан қасиеттер. Әдептілік адам бойында бірден қалыптаспайды. Ол - біршама жылдардың, қоршаған ортаның, жақсы тәрбиенің жемісі. Ата-ана өз балалары үшін тәртіптілік пен сыпайылықтың, жарасымдылықтың, қамқорлықтың үлгісі, отбасындағы тәрбие құдіреті осында. Адамдар арасындағы қарым-қатынас әдептілікке негізделсе, жан-жағына жылуын шашады, әдепсіз болса қапаландырады.
1.Көгілдір ақ жайма жер-жиһан киіндіреді.(Аспан) Голубая простыня весь свет одевает.(Небо) 2.Тұрады, дейін аспанға жетеді. (Кемпірқосақ.) Встанет, до небу достанет. (Радуга.) 3.Кім төкпе жаңбырдың астында шаштарды суламайды? (Шашсыз.)Кто под проливным дождем не намочит волосы? (Лысый.) 4. Не мынадай : жұмсаққа деген қатты сұғынады, қарамастан және түйіршіктер қатар алқылдайды? (Сеpьги.)Что такое: твердое в мягкое вставляется, и шарики рядом болтаются? (Сеpьги.) 5. Қызыл бас айлакер жұмыс істейді (Тоқылдақ)Красная головка работает ловко (Дятел) 6. Аймақ көрікті, да жетпейсің.(Көкжиек) Виден край, да не дойдешь.(Горизонт) 7. Неше бы не жеді, ешқашан тоқ болмайды.(От) Сколько бы ни ел, никогда сыт не будет.(Огонь) 8. Мида жылайды, ал мидан бармайды.(Балшықшы) В болоте плачет, а из болота не идет.(Кулик) 9. Бірді таста- - сау уысты алды.(Дән) Одно бросил — целую горсть взял.(Зерно) 10. Қолмен, аяқтармен, ал в тауды лезет.(Қамыр) Без рук, без ног, а в гору лезет.(Тесто)
Әдептілік адам бойында бірден қалыптаспайды. Ол - біршама жылдардың, қоршаған ортаның, жақсы тәрбиенің жемісі. Ата-ана өз балалары үшін тәртіптілік пен сыпайылықтың, жарасымдылықтың, қамқорлықтың үлгісі, отбасындағы тәрбие құдіреті осында.
Адамдар арасындағы қарым-қатынас әдептілікке негізделсе, жан-жағына жылуын шашады, әдепсіз болса қапаландырады.
Голубая простыня весь свет одевает.(Небо)
2.Тұрады, дейін аспанға жетеді.
(Кемпірқосақ.)
Встанет, до небу достанет.
(Радуга.)
3.Кім төкпе жаңбырдың астында шаштарды суламайды?
(Шашсыз.)Кто под проливным дождем не намочит волосы?
(Лысый.)
4. Не мынадай : жұмсаққа деген қатты сұғынады, қарамастан және түйіршіктер қатар алқылдайды?
(Сеpьги.)Что такое: твердое в мягкое вставляется, и шарики рядом болтаются?
(Сеpьги.)
5. Қызыл бас
айлакер жұмыс істейді
(Тоқылдақ)Красная головка
работает ловко
(Дятел)
6. Аймақ көрікті, да жетпейсің.(Көкжиек)
Виден край, да не дойдешь.(Горизонт)
7. Неше бы не жеді, ешқашан тоқ болмайды.(От)
Сколько бы ни ел, никогда сыт не будет.(Огонь)
8. Мида жылайды, ал мидан бармайды.(Балшықшы)
В болоте плачет, а из болота не идет.(Кулик)
9. Бірді таста- - сау уысты алды.(Дән)
Одно бросил — целую горсть взял.(Зерно)
10. Қолмен, аяқтармен, ал в тауды лезет.(Қамыр)
Без рук, без ног, а в гору лезет.(Тесто)