Мәдениет-бұл өте кең ұғым, оның түсінігін толық сипаттау үшін бірнеше бет жеткіліксіз.
Менің ойымша, мәдени адам-бұл мінез-құлықтың жалпы қабылданған ережелерін ұстанатын адам: сыпайы, ұқыпты, сезімтал, көмектесуге дайын. Сонымен қатар, мәдениетті қарым-қатынас жасай алмай, этикет нормаларын сақтамай елестету мүмкін емес.
Мәдениет ана сүтімен беріледі. Мен ата-анамды қатты құрметтеймін, өйткені олар маған өмір берді, мені адам ретінде қалыптастырды. Олар маған жақсылықты жаманнан, жомарттықтан, нәзіктіктен жанның нағыз байлығын ажырата білуге, сонымен қатар заттарға шынайы қарауға үйретті.
Мен сондай-ақ мені қарапайым, төзімді болуға, білімге деген құштарлығымды оятқан ұстаздарыма шексіз алғыс білдіремін. Олар жалған жалтыраудың артында нағыз адами құндылықты көруге үйретті.
Мәдениетті адамдар болу үшін көптеген қадамдарды жеңуіміз керек. Мұны өмір бойы үйрену керек.
Сондықтан мәдениет-бұл менің өмірімнің ажырамас бөлігі. Менің күнделікті өмірімде мәдениеттің осы көріністерінің арқасында мен әлі күнге дейін аз немесе жеткіліксіз білетін, өмірге деген қызығушылығы мол адам болып қала беретініме сенімдімін. Сондықтан, барлығына осы тұжырымдаманың бар екенін ұмытпауды және оны өз өміріне мүмкіндігінше белсенді түрде енгізуді тілеймін.
Ұлттық сөз өнері зергерлеріміздің бірі, қай шығармасы болсын оқырманды бейжай қалдырмайтын қарымды қаламгер Оралхан Бөкейдің соңғы туындысы «Атау кере» романының атының өзі бірден елең еткізеді. Өйткені «атау кере» сөзі ел ішінде адамдардың күнделікті қарым-қатынасында қолданыла бермейтін, сирек жағдайда, шанда бір ашынған ахуалда, болмаса шарасыздықтан айтылатын салмақты, зілді, ауыр ұғым. Шығармашылығында жеңіл мазмұн кездеспейтін Оралханның дәл осы күрделі тақырыпқа барып, әрі оны өзінің дәстүрлі шеберлігіне тән деңгейде ширатып, ширықтыра отырып жазғаны заңдылықтай қабылданады.
«Атау-кере» повесі бүкіл адамзаттық мәселелерді қозғайды. Повесть оқиғасының басында Еріктің реалистік сипаты басым болса, шешімінде мифтік сипаты байқалады. Қаламгер адамдар өмірін аралар дүниесіне ұқсатады. Еріктің көк басты сонаға айналып кетуі және Қатын суының арғы бетіндегі жұмбақ қыз – символ. Ерікті мифтік бейне ретінде қараудың өзі оның құбылуына байланысты. Бір түрден екінші түрге ауыса алатын – тек миф кейіпкерлері. Повесть соңында Еріктің құбылуына мән бере отырып, бұл повесті «Повесть-миф» деп атауға болады. Повестегі Шал образында романтизм сарыны байқалады. Шығармадағы Шал да, Таған да қоғамда бет алған адамның рухани әлсіреуінен шығудың шығар жолын, амалын табуға тырысады. Бірақ табиғат аясында қалудан басқа жолды көре алмайды. Сондай-ақ шығармадағы Тағанның табиғат туралы ойлары былайша беріледі: «... Табиғат жаратқан алқам-салқам болмайды, ол - әмісе әдемі, әмісе сүйкімді, әрі шыншыл, әрі ақылды, сондықтан да адамдар секілді қателеспейді. Табиғат – мәңгілік тірі, өтірік айтпауды, алдап – арбамауды табиғатан үйрену керек, өйткені ОНЫҢ (табиғаттың) жүрегі таза».
Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдыреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек!
Мәдениет-бұл өте кең ұғым, оның түсінігін толық сипаттау үшін бірнеше бет жеткіліксіз.
Менің ойымша, мәдени адам-бұл мінез-құлықтың жалпы қабылданған ережелерін ұстанатын адам: сыпайы, ұқыпты, сезімтал, көмектесуге дайын. Сонымен қатар, мәдениетті қарым-қатынас жасай алмай, этикет нормаларын сақтамай елестету мүмкін емес.
Мәдениет ана сүтімен беріледі. Мен ата-анамды қатты құрметтеймін, өйткені олар маған өмір берді, мені адам ретінде қалыптастырды. Олар маған жақсылықты жаманнан, жомарттықтан, нәзіктіктен жанның нағыз байлығын ажырата білуге, сонымен қатар заттарға шынайы қарауға үйретті.
Мен сондай-ақ мені қарапайым, төзімді болуға, білімге деген құштарлығымды оятқан ұстаздарыма шексіз алғыс білдіремін. Олар жалған жалтыраудың артында нағыз адами құндылықты көруге үйретті.
Мәдениетті адамдар болу үшін көптеген қадамдарды жеңуіміз керек. Мұны өмір бойы үйрену керек.
Сондықтан мәдениет-бұл менің өмірімнің ажырамас бөлігі. Менің күнделікті өмірімде мәдениеттің осы көріністерінің арқасында мен әлі күнге дейін аз немесе жеткіліксіз білетін, өмірге деген қызығушылығы мол адам болып қала беретініме сенімдімін. Сондықтан, барлығына осы тұжырымдаманың бар екенін ұмытпауды және оны өз өміріне мүмкіндігінше белсенді түрде енгізуді тілеймін.
Объяснение:
Ұлттық сөз өнері зергерлеріміздің бірі, қай шығармасы болсын оқырманды бейжай қалдырмайтын қарымды қаламгер Оралхан Бөкейдің соңғы туындысы «Атау кере» романының атының өзі бірден елең еткізеді. Өйткені «атау кере» сөзі ел ішінде адамдардың күнделікті қарым-қатынасында қолданыла бермейтін, сирек жағдайда, шанда бір ашынған ахуалда, болмаса шарасыздықтан айтылатын салмақты, зілді, ауыр ұғым. Шығармашылығында жеңіл мазмұн кездеспейтін Оралханның дәл осы күрделі тақырыпқа барып, әрі оны өзінің дәстүрлі шеберлігіне тән деңгейде ширатып, ширықтыра отырып жазғаны заңдылықтай қабылданады.
«Атау-кере» повесі бүкіл адамзаттық мәселелерді қозғайды. Повесть оқиғасының басында Еріктің реалистік сипаты басым болса, шешімінде мифтік сипаты байқалады. Қаламгер адамдар өмірін аралар дүниесіне ұқсатады. Еріктің көк басты сонаға айналып кетуі және Қатын суының арғы бетіндегі жұмбақ қыз – символ. Ерікті мифтік бейне ретінде қараудың өзі оның құбылуына байланысты. Бір түрден екінші түрге ауыса алатын – тек миф кейіпкерлері. Повесть соңында Еріктің құбылуына мән бере отырып, бұл повесті «Повесть-миф» деп атауға болады. Повестегі Шал образында романтизм сарыны байқалады. Шығармадағы Шал да, Таған да қоғамда бет алған адамның рухани әлсіреуінен шығудың шығар жолын, амалын табуға тырысады. Бірақ табиғат аясында қалудан басқа жолды көре алмайды. Сондай-ақ шығармадағы Тағанның табиғат туралы ойлары былайша беріледі: «... Табиғат жаратқан алқам-салқам болмайды, ол - әмісе әдемі, әмісе сүйкімді, әрі шыншыл, әрі ақылды, сондықтан да адамдар секілді қателеспейді. Табиғат – мәңгілік тірі, өтірік айтпауды, алдап – арбамауды табиғатан үйрену керек, өйткені ОНЫҢ (табиғаттың) жүрегі таза».
Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдыреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек!