Жолаушы – белгілі бір мақсатпен жол жүруші, сапар шегуші адам. Қазақ халқының дәстүрлі ұғымында «жолаушы өз үйінен қырық қадам ұзап шыққан соң мүсәпір» делінеді. «Мүсәпір» араб тілінде жолаушы деген ұғымды білдіреді. Сайын далада жолаушыға жолыққан адам оған жол көрсетіп, жөн сілтеп, ел мен жердің жайынан хабар беруге міндетті. «Жолаушы азығы жолда» деп білген жолаушы ешқашан жол сапарға мол азық, ауыр зат алып шықпаған. Жолаушы ауылға қонуға келсе, баса-көктеп кірмей, алдымен алыстан дауыстап, рұқсат сұраған. Жолаушы даладан қос көрсе де, міндетті түрде бұрылып, онда адам болсын-болмасын дәм татқан. Қаралы ауылға да түсіп, аттануы тиіс болған. «Қырықтың бірі – Қыдыр» деп санаған қазақтар үйіне келген бейтаныс жолаушыға ықылас, құрмет танытып, қонақ етіп күтсе, байлық пен ырыздық келеді. Ал жолаушыны сыйламаса, несіп-ырыздығына кесірі тиеді деп сенген. Жолаушы келген ауылына түстеніп, ат-көлігін суытып, тынығып аттанған. Көшпелілер қоғамында жолаушы кең даладағы оқиғалар туралы хабарды жедел жеткізуші, ақпаратты алмастырушы міндетін атқарған. Жолаушыны әдейі ауылына бұрып әкеліп, алыс-жақынның жаңалығын тыңдап аттандыратындар да болған. Жолаушыға қиын-қыстау жағдайда қол ұшын берген жан кейін қимас жолдас, дос-жаранға айналған. Қазақ халқы жолаушыны аса құрметтеген. Жолаушы жүрген адам кездессе, оны үйіне әкеп, шай беріп, ат-көлігін жайлап, көмектесіп отырған. Жолаушыдан бата алатын болған. Көшпенді өмір кешкен бабаларымыз жол жүрудің жайын жақсы білген. Ағайын-туыспен араласу үшін немесе жоғалған нәрсесін іздеу үшін, жолға көп шығатын болған. Ата-бабаларымыз табиғатпен етене жақын болып, жолға шыққан жолаушылар жол бағдарын жұлдызға қарап болжап, адаспаған. Қазіргі кезде жолаушы ұғымы экономикалық категория ретінде қолданылады. Халқымызда жолаушыға қатысты көптеген мақал-мәтелдер бар. Мысалы, «Жолы болар жігіттің желі оңынан соғады» десе, «Жалғыз жүрсең, жолмен жүр, жолдан жолдас қосылар. Жолдан жолдас қосылса, жолың болмас несі бар» деп жақсы жолдастың қасиетін айтқан. «Жолаушыны жол сынайды» деген мақал арқылы сапар ауыртпалығын білдірген. Кестені толтыр. Мәтіннен 5 етістікті теріп жазып, оларды өздік, өзгелік, ортақ етіске айналдыр. Етістіктер Өздік етіс Өзгелік етіс Ортақ етіс
Өткен аптада кітапханашылар күні атап өтілді. Дәстүрлі осы мерекемен жер-жерден аудан орталығына жиналған рухани байлық сақшыларын аудан әкімі Әділ Жоламанов онлайн режімінде байланысқа шығып, құттықтады.
Аудан басшысы ғасырлар тереңінен тамыр тартатын бай дәстүрімізді, моральдық-эстетикалық құндылықтарымызды сақтап, насихаттауда, адамзат ақыл-ойын, тарлан тарихымызды кешегіден бүгінге жеткізетін асыл қазына - кітапты бұқараның қолына ұстататын сала еңбеккерлеріне уақыттың мықты талабын әңгімеледі.
Сондай-ақ Ж.Молдағалиев атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасының директоры Роза Исатаева аудандағы әріптестеріне өзінің жүрекжарды тілегін жеткізді. Аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің тыныс-тіршілігіне, ақпараттық-техникалық дамуына, қазіргі мүмкіндіктеріне оның директоры Роза Мусағалиева тоқталып өтті.
Аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің нысанасы - сапалы қызмет көрсету. Бұл жүйеге топтастырылған 45 кітапхана бар, оның бесеуі - модельді. Аудан бойынша жалпы кітап қоры 579485 дананы құрайды. Олардың ішінде 296061 данасы - қазақ тіліндегі әдебиеттер.
Сала мекемелері жаңа әдебиеттермен қамтамасыз етіліп тұрады. Есепті мерзім ішінде оқырмандар саны 28981 адамға жетті. Заман ағымына сай жаңалыққа ұмтылуды басты мақсат ете білген рухани байлық ордалары әрдайым үдеден көрінуде. Тәуелсіздіктің 25 жылдығы мерекесі қарсаңында Есенсай кітапханасы жаңаша жабдықталып, «Модельді кітапхана» мәртебесін алды. Аудандық кітапхана жанынан «Муза» шығармашыл оқырмандар отауы, мүмкіндігі шектеулі оқырмандарға арналған «Нұр» рухани отауы, Мерген модельді кітапханасында мүмкіндігі шектеулі жандардың «Сырлы саусақ» клубы, Алмалы модельді кітапханасында «Жас қалам» клубы барған сайын бай тәжірибе жинақтауда. Жоғарғы оқу орындарының студенттері мен Орал өңірі жастары арасында өткізілген V облыстық Қадыр оқуларында «Муза» мүшесі Әнуар Аманжолов І орынды иеленді. Кітапханаларда жыл қорытындысы бойынша үздік оқырмандар» анықталып, марапатталып отырады. «Орал өңірінің оқырман отбасы-2016» байқауында оқырмандар Қайырғужиндер отбасы І орынды иеленді.
Осындай жетістіктермен қатар басқа да ауқымды істер, міндеттер шара барысында жан-жақты сөз болды. Ағымдағы жылы бүкіл ел болып оқуға зар-заман ақыны Дулат Бабатайұлының «Өсиетнама» кітабы ұсынылды. Елбасының еліміздің жетістіктері мен түйінді мәселелерін саралап, алда тұрған басым бағыттарын айқындайтын жолдауларын қалың бұқараға насихаттауда жинақталған тәжірибе де толымды. Танымдық шаралар алуан қырлы бола түсті, осыны одан әрі шығармашылықпен өрістеткен абзал.
«Кітаптан алыстасақ ұрпақтың, бәріміздің де болашағымыз бұлдыр, күндеріміз күңгірт тартады. Сондықтан бүгінгі ұрпақты қасиетті де киелі кітап өлкесіне тарту жолында аянып қалмай, еңбек ете береміз»,- деген Роза Мусағалиева әріптестерін заман сұранысына сай ізденіске үндеді. Күш - білімде, ал білім - кітапта. Демек, кітаптың тұрғындардың қалың арасына жетуі үшін қолдан келгеннің бәрін жасаған жөн. Әр қызметкерге мына дәуірде бастамашылдық, жарқын идеялар қажет-ақ. Жоғарыдан тек нұсқау күтіп отыруға болмайды.
Шара жас кітапханашылардың кәсіби шығармашылық белсенділігін дамытып, біліктілігін арттыру мақсатында «Үздік кітапханашы-2016» байқауымен жалғасты. Оған аудандық орталықтандырылған кітапханадан және ауылдардан барлығы 9 маман қатысты. Бірінші бөлімде олар өз мамандығының ерекшелігімен және мекеменің күнделікті жұмысымен таныстырса, екінші кезеңде Шерхан Мұртаза шығармашылығын насихаттаудағы әдістемелік мультимедиялық, библиографиялық құралдарын ұсынды. Келесі бөлімдерде өздерінің ізденістерін, жиған-тергенін, сонымен қатар мамандықтарына қатысты сұрақтарға жауап беріп, өнерлерін ортаға салды. Соңғы бөлімде бір рет қолданылатын үй тұрмысындағы заттардан киім үлгісін жасап, көрсетті. Осының бәрі шығармашылыққа, бастамашылдыққа, ұсынақтылыққа сын екені сөзсіз.
Қазылар алқасы - Тайпақ ірілендірілген кітапханасының меңгерушісі Светлана Тілекеева, «Жас Отан» Жастар қанаты аудандық бөлімшесінің төрағасы, аудандық мәслихат депутаты Біржан Кухаев, Чапаев әйелдер кеңесінің төрайымы Балым Хамзина қатысушыларға өз бағаларын берді.
Мұның нәтижесінде «Үздік кітапханашы-2016» аталымына орталықтандырылған балалар модельді кітапханасының библиографы Гүлфия Төребаева ие болды. Гүлфияның атына бұрыннан да жылы лебіздер жиі естіліп келеді. Уақыт өткен сайын өзінің сүйікті ісіндегі тәжірибесін қанаттандырған ол мамандығын шексіз сүйетіні сөзсіз байқалады.
Байқау қорытындысымен сондай-ақ Алмагүл Ихсанова «Өнерлі кітапханашы», Айнұр Жылқайдарова «Талғампаз кітапханашы», Айнагүл Төрекешова «Ізденімпаз кітапханашы» (бәрі де аудандық кітапханадан), Құралай Табылдықызы (Қабыл) «Талантты кітапханашы», Жұлдыз Жұмағұлова (Қарағай) «Талапты кітапханашы», Светлана Аязбаева (Қарауылтөбе) «Кітап жанашыры», Айман Орынбасарова (Есенсай) «Үкілі үміт», Сүйрік Жолмағанбетова (Тайпақ) «Ұшқыр ойлы» аталымдары бойынша дипломдармен марапатталып, оларға бағалы сыйлықтар табысталды.
Әр халықтың, ұлттың құрмет тұтар өз ана тілі бар. Әрбір адам өз тілінде, анасының ақ сүтімен дарыған туған тілінде сөйлеуі тиіс. Сонау замандағы ата-бабаларымыздың өздері де қазақ тілінің жойылуына аз қалған шақта жан аямай күресіп, қолдарынан келгенше тырысып,бізге, келешек ұрпаққа қазақ тілін аманат етіп қалдырды. Осы тілімізді біз ары қарай дамытып, жетілдіріп, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуіміз керек. Өйткені, қазақ тілі – ұлттық, мәдени, рухани асыл мұра. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте,»-деп аталарымыз бекер жырламаған екен. Біз қазіргі таңда тәуелсіз, еңсесі биік мемлекетпіз. Осы мемлекетіміздің әрбір азаматы өз тілінде сөйлеп, оны құрметтеуі, жетік меңгеруі – міндет. Бірақ, қазіргі кезде адамдардың барлығы да туған тілінде сөйлей бермейді. Өз ана тілін біліп жүріп өзге бір жат елдің тілінде сөйлеп жүргендер де аз емес. Осы кезде: «Неге осылар қаншама қиыншылықпен мұраға қалдырылған тілімізде сөйлемейді?»-деп налисың. Осындай жағдайларда қолдан келер шара аз... Дүние жүзі бойынша алты мың сегіз жүз тіл болса, солардың ішінде сөз байлығы жағынан қазақ тілі үшінші орынды иемденіп отыр. Бүкіл әлемге белгілі Шекспир шығармашылық өмірінде он үш мың сөз қолданған болса, ал өзіміздің қазақ халқының ағартушысы ұлы Мұхтар Әуезов бір ғана «Абай жолы» романында он алты мың сөзді керек еткен. Міне, осыдан қазақ тілінің қасиетті де қастерлі, асыл тіл екенін ұғамыз. Ұлы ақын Мұқағали Мақатаев: «Ал екінші бақытым – тілім менің, Тас жүректі тіліммен тілімдедім. Кей-кейде дүниеден түңілсем де, Қасиетті тілімнен түңілмедім,»-деп жырлағандай, Мағжан Жұмабаев та: «Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың... Алтын күннен бағасыз бір белгі боп, Нұрлы жұлдыз, бабам тілі сен қалдың,»-деп толғанады, осы екі ақын да сол кездегі тек тілдеріне ғана үміт артқан еді. Сол үміттің ар жағында бізге деген сенім де жатыр. «Ана тілі – жүрек үні»деген көркем сөзді мен былай түсінемін: Біздің жүрегіміздің түбінен «ана тілім» деген үн шығып тұруы тиіс, анық естілуі керек. «Өз тілін сезінбеген бала ана сүтін татпаған жетіммен тең,»-деп Бауыржан Момышұлы қаһарманымыз айтып кеткендей, өз тілін қадірлемеген бала, оны жан жүрегімен сезінбеген адам ана сүтін де қадірлемеген, оны мүлде татпаған жанмен тең. Егер өзіміз сондай болсақ, намысымызға тимей ме? Өз намысымызды да, тіл намысын қорғау – біздің иығымызға жүктелген парыз. Сондықтан, бабаның үмітін ақтап қалатынымызды, тілімізді биіктен көрсететінімізді дәлелдеп көрсететін нағыз тіл жанашырлары – бізбіз.
Өткен аптада кітапханашылар күні атап өтілді. Дәстүрлі осы мерекемен жер-жерден аудан орталығына жиналған рухани байлық сақшыларын аудан әкімі Әділ Жоламанов онлайн режімінде байланысқа шығып, құттықтады.
Аудан басшысы ғасырлар тереңінен тамыр тартатын бай дәстүрімізді, моральдық-эстетикалық құндылықтарымызды сақтап, насихаттауда, адамзат ақыл-ойын, тарлан тарихымызды кешегіден бүгінге жеткізетін асыл қазына - кітапты бұқараның қолына ұстататын сала еңбеккерлеріне уақыттың мықты талабын әңгімеледі.
Сондай-ақ Ж.Молдағалиев атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасының директоры Роза Исатаева аудандағы әріптестеріне өзінің жүрекжарды тілегін жеткізді. Аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің тыныс-тіршілігіне, ақпараттық-техникалық дамуына, қазіргі мүмкіндіктеріне оның директоры Роза Мусағалиева тоқталып өтті.
Аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің нысанасы - сапалы қызмет көрсету. Бұл жүйеге топтастырылған 45 кітапхана бар, оның бесеуі - модельді. Аудан бойынша жалпы кітап қоры 579485 дананы құрайды. Олардың ішінде 296061 данасы - қазақ тіліндегі әдебиеттер.
Сала мекемелері жаңа әдебиеттермен қамтамасыз етіліп тұрады. Есепті мерзім ішінде оқырмандар саны 28981 адамға жетті. Заман ағымына сай жаңалыққа ұмтылуды басты мақсат ете білген рухани байлық ордалары әрдайым үдеден көрінуде. Тәуелсіздіктің 25 жылдығы мерекесі қарсаңында Есенсай кітапханасы жаңаша жабдықталып, «Модельді кітапхана» мәртебесін алды. Аудандық кітапхана жанынан «Муза» шығармашыл оқырмандар отауы, мүмкіндігі шектеулі оқырмандарға арналған «Нұр» рухани отауы, Мерген модельді кітапханасында мүмкіндігі шектеулі жандардың «Сырлы саусақ» клубы, Алмалы модельді кітапханасында «Жас қалам» клубы барған сайын бай тәжірибе жинақтауда. Жоғарғы оқу орындарының студенттері мен Орал өңірі жастары арасында өткізілген V облыстық Қадыр оқуларында «Муза» мүшесі Әнуар Аманжолов І орынды иеленді. Кітапханаларда жыл қорытындысы бойынша үздік оқырмандар» анықталып, марапатталып отырады. «Орал өңірінің оқырман отбасы-2016» байқауында оқырмандар Қайырғужиндер отбасы І орынды иеленді.
Осындай жетістіктермен қатар басқа да ауқымды істер, міндеттер шара барысында жан-жақты сөз болды. Ағымдағы жылы бүкіл ел болып оқуға зар-заман ақыны Дулат Бабатайұлының «Өсиетнама» кітабы ұсынылды. Елбасының еліміздің жетістіктері мен түйінді мәселелерін саралап, алда тұрған басым бағыттарын айқындайтын жолдауларын қалың бұқараға насихаттауда жинақталған тәжірибе де толымды. Танымдық шаралар алуан қырлы бола түсті, осыны одан әрі шығармашылықпен өрістеткен абзал.
«Кітаптан алыстасақ ұрпақтың, бәріміздің де болашағымыз бұлдыр, күндеріміз күңгірт тартады. Сондықтан бүгінгі ұрпақты қасиетті де киелі кітап өлкесіне тарту жолында аянып қалмай, еңбек ете береміз»,- деген Роза Мусағалиева әріптестерін заман сұранысына сай ізденіске үндеді. Күш - білімде, ал білім - кітапта. Демек, кітаптың тұрғындардың қалың арасына жетуі үшін қолдан келгеннің бәрін жасаған жөн. Әр қызметкерге мына дәуірде бастамашылдық, жарқын идеялар қажет-ақ. Жоғарыдан тек нұсқау күтіп отыруға болмайды.
Шара жас кітапханашылардың кәсіби шығармашылық белсенділігін дамытып, біліктілігін арттыру мақсатында «Үздік кітапханашы-2016» байқауымен жалғасты. Оған аудандық орталықтандырылған кітапханадан және ауылдардан барлығы 9 маман қатысты. Бірінші бөлімде олар өз мамандығының ерекшелігімен және мекеменің күнделікті жұмысымен таныстырса, екінші кезеңде Шерхан Мұртаза шығармашылығын насихаттаудағы әдістемелік мультимедиялық, библиографиялық құралдарын ұсынды. Келесі бөлімдерде өздерінің ізденістерін, жиған-тергенін, сонымен қатар мамандықтарына қатысты сұрақтарға жауап беріп, өнерлерін ортаға салды. Соңғы бөлімде бір рет қолданылатын үй тұрмысындағы заттардан киім үлгісін жасап, көрсетті. Осының бәрі шығармашылыққа, бастамашылдыққа, ұсынақтылыққа сын екені сөзсіз.
Қазылар алқасы - Тайпақ ірілендірілген кітапханасының меңгерушісі Светлана Тілекеева, «Жас Отан» Жастар қанаты аудандық бөлімшесінің төрағасы, аудандық мәслихат депутаты Біржан Кухаев, Чапаев әйелдер кеңесінің төрайымы Балым Хамзина қатысушыларға өз бағаларын берді.
Мұның нәтижесінде «Үздік кітапханашы-2016» аталымына орталықтандырылған балалар модельді кітапханасының библиографы Гүлфия Төребаева ие болды. Гүлфияның атына бұрыннан да жылы лебіздер жиі естіліп келеді. Уақыт өткен сайын өзінің сүйікті ісіндегі тәжірибесін қанаттандырған ол мамандығын шексіз сүйетіні сөзсіз байқалады.
Байқау қорытындысымен сондай-ақ Алмагүл Ихсанова «Өнерлі кітапханашы», Айнұр Жылқайдарова «Талғампаз кітапханашы», Айнагүл Төрекешова «Ізденімпаз кітапханашы» (бәрі де аудандық кітапханадан), Құралай Табылдықызы (Қабыл) «Талантты кітапханашы», Жұлдыз Жұмағұлова (Қарағай) «Талапты кітапханашы», Светлана Аязбаева (Қарауылтөбе) «Кітап жанашыры», Айман Орынбасарова (Есенсай) «Үкілі үміт», Сүйрік Жолмағанбетова (Тайпақ) «Ұшқыр ойлы» аталымдары бойынша дипломдармен марапатталып, оларға бағалы сыйлықтар табысталды.