Элементтердің таңбалары əліппенің әріптері тәрізді. Әріптерден сөз құрауға болатыны секілді элементтердің таңбаларын қолданып кез келген молекуланың құрамын өрнектеуге болады. Химиялық формулалар заттың сапалық және сандық құрамын көрсетеді, сандық құрамы индекстер аркылы белгіленеді (бір саны жазылмайды). Жай заттар үшін элементтің таңбасы - формуласы да болады: Ғе, Cu, Ag, Ar. Мысалы, Н20 (аш екі о) судың формуласы, су молекуласы сутек пен оттек элементтерінен (сапалык құрамы) және сутектің екі атомы мен оттектің бір атомынан (сандық құрамы) тұратынын көрсетеді. Формуланың алдындағы коэффициенттер молекулалар санын көрсетеді. Мысалы, 5S02(бес эс о екі), Р20. (рэ екі о бес), т.б.
1. Формулалар бойынша зат күрделі немесе жай зат екенін анықтай аламыз: 02 - жай зат; Н20 - күрделі зат.
2. Молекула құрамына кіретін элемент атомдарының сандарының ара қатынасын анықтауға болады. NaOH - Бұл қосылыста атомдар сандарының қатынасы 1:1:1 болады, ал CuS04 молекуласында бұл қатынас - 1:1:4
3. Заттың формуласы бойынша оның молекулалык массасын аныктауға болады.
Formula01.JPGSred1.JPGFormula02.JPG Салыстырмалы молекулалық масса деп зат молекуласы массасының атомдық масса бірлігінен неше есе ауыр екенін көрсететін шаманы айтады, ол МRдеп белгіленеді.
Бұл шама молекуланың абсолюттік массасы деп аталады. Зат молекуласы атомдардан тұратындықтан, оның салыстырмалы молекулалық массасын табу үшін зат құрамына кіретін элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын (АR) индекстеріне көбейтіп қосамыз.
Мысалы, CuS04 молекуласының салыстырмалы молекулалық массасы: Mr(CuS04)=Ar(Cu)+Ar(S)+4Ar(0) Mr(CuS04)=64+32+4 • 16=160 Енді осы заттың бір молекуласының массасын табу үшін формуланы пайдаланамыз. mM(CuS04) = 160 • 1,66 • 10−27 = 2,66 • 10-25 кг.[1]
2KBr + Cl₂ = 2KCl + Br₂ 2K⁺ + 2Br⁻ + Cl₂⁰ = 2K⁺ + 2Cl⁻ + Br₂⁰ Цвет раствора в результате реакции изменился на желтый 2KI + Cl₂ = 2KCl + I₂ 2K⁺ + 2I⁻ + Cl₂⁰ = 2K⁺ + 2Cl⁻ + I₂⁰ Цвет раствора интенсивно изменился на темнокоричневый Вывод: Хлор вытесняет бром и йод из их галогенидов 2KI + Br₂ = 2KBr + I₂ 2K⁺ + 2I⁻ + Br₂⁰ = 2K⁺ + 2Br⁻ + I₂⁰ Цвет раствора изменился на темнокоричневый. Вывод: бром вытесняет йод из йодидов. Можно сделать общий вывод, что вытеснительная активность галогенов пропорциональна их окислительно-восстановительным потенциалам. Чем выше ОВП, тем выше активность галогена. Активность галогенов в ряду слева направо уменьшается: Cl₂ ⇒ Br₂ ⇒ ,I₂
Мысалы, Н20 (аш екі о) судың формуласы, су молекуласы сутек пен оттек элементтерінен (сапалык құрамы) және сутектің екі атомы мен оттектің бір атомынан (сандық құрамы) тұратынын көрсетеді.
Формуланың алдындағы коэффициенттер молекулалар санын көрсетеді. Мысалы, 5S02(бес эс о екі), Р20. (рэ екі о бес), т.б.
1. Формулалар бойынша зат күрделі немесе жай зат екенін анықтай аламыз: 02 - жай зат; Н20 - күрделі зат.
2. Молекула құрамына кіретін элемент атомдарының сандарының ара қатынасын анықтауға болады. NaOH - Бұл қосылыста атомдар сандарының қатынасы 1:1:1 болады, ал CuS04 молекуласында бұл қатынас - 1:1:4
3. Заттың формуласы бойынша оның молекулалык массасын аныктауға болады.
Formula01.JPGSred1.JPGFormula02.JPG
Салыстырмалы молекулалық масса деп зат молекуласы массасының атомдық масса бірлігінен неше есе ауыр екенін көрсететін шаманы айтады, ол МRдеп белгіленеді.
Бұл шама молекуланың абсолюттік массасы деп аталады. Зат молекуласы атомдардан тұратындықтан, оның салыстырмалы молекулалық массасын табу үшін зат құрамына кіретін элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын (АR) индекстеріне көбейтіп қосамыз.
Мысалы, CuS04 молекуласының салыстырмалы молекулалық массасы:
Mr(CuS04)=Ar(Cu)+Ar(S)+4Ar(0) Mr(CuS04)=64+32+4 • 16=160
Енді осы заттың бір молекуласының массасын табу үшін формуланы пайдаланамыз.
mM(CuS04) = 160 • 1,66 • 10−27 = 2,66 • 10-25 кг.[1]
2K⁺ + 2Br⁻ + Cl₂⁰ = 2K⁺ + 2Cl⁻ + Br₂⁰
Цвет раствора в результате реакции изменился на желтый
2KI + Cl₂ = 2KCl + I₂
2K⁺ + 2I⁻ + Cl₂⁰ = 2K⁺ + 2Cl⁻ + I₂⁰
Цвет раствора интенсивно изменился на темнокоричневый
Вывод: Хлор вытесняет бром и йод из их галогенидов
2KI + Br₂ = 2KBr + I₂
2K⁺ + 2I⁻ + Br₂⁰ = 2K⁺ + 2Br⁻ + I₂⁰
Цвет раствора изменился на темнокоричневый.
Вывод: бром вытесняет йод из йодидов.
Можно сделать общий вывод, что вытеснительная активность галогенов пропорциональна их окислительно-восстановительным потенциалам. Чем выше ОВП, тем выше активность галогена. Активность галогенов в ряду слева направо уменьшается:
Cl₂ ⇒ Br₂ ⇒ ,I₂