Сочинение по плану: 1. вступление- обстановка на руси в конце 12 века 2. основная часть-походы князей на половцев, неудачи походов 3.заключение-призыв к объединению руси
I бөлім Кішкентай Аян жастайынан шешесінен айырылып, әжесімен бірге бір ауылға көшіп келеді. Осы ауылдың балалары ойнап жүріп жаңа баланы кездестіреді. Балалар Аянмен тез достасып, Аян екінші атаман атанады. Ол ақкөңіл,ақылды бала болған. Негізі ол ешкіммен төбелеспейтін бала еді. Бірақ бір күні Есікбай Аянға өзі тиісіп, төбелесе бастады. Бәрібір соңында Аян барлық күшін жинап, жеңді. Аян мектепте де өзінің зеректілігін бірінші күннен бастап көрсетеді. Ол ең бірінші хат танып, балаларға көмектескен. Бірде Аян өрісте мал қайырып жүріп тобығы тайып, одан кейін аяғы тайғыш болып қалды
.II бөлім
Бұл бөлімде Аянның әжесінен айырылғаны, ертегілері баяндалады. Әжесі қайтыс болғаннан кейін оны Бапай атты туысы асырап алады. Бірақ оған дұрыс күтім жасамайды. Әжесі өмірден кетсе де, баланың қамықпауы бәрін таң қалдырады. Балалар күнде оның ертегісін тыңдауды әдет қылдырған. Ауа райы суық болса да Аянның ертегісін өткізуге болмайды. Ол күнде бір ертегі ойлап тауып, күннің батқанын күтіп, бәріне айтып береді. Оның ертегісінің қызық болғаны соншалық, оның ертегісін тыңдаған балалар ертегіге кіріп кетеді. Бұл кезде олар соғыстағы аға-әкелерін естеріне түсіріп, оларды тауып алып, бірге соғысуды армандайды
.III бөлім Өңдеу
Аянның мінезі өте қызық еді. Бірде ол тұйық мінезді, бірде өзін мүлде танымай қаласың. Ол көп ойынға араласа бермеуші еді. Бірақ осы кеште ол бәрін таң қалдырады. Оның шанасына қанат біткендей болады. Осыны көріп Сайын Мұратбеков онымен бірге шана тепкісі келеді. Ол үйде шанасын іздеп жатқанда, әжесі оны ұстап алып, төсегіне жатқызады. Осы кештен кейін Аян дағдылы шана тебетін болды. Ол балаларға ертегісін айтып, тәмәмдаған соң, біреуімізден шана сұрап, сырғанақта жападан жалғыз түнге дейін ойнайтын болды. Бір күні барлық ауыл балалары Аянның ертегісін тыңдауға жиналғанда, Аян көкесінің, өзінің киімінен жусанның иісі шығатынын айта бастады. Оның көңіл- күйі өте жақсы еді. Одан соң балалар Аянға шана беру кімнің кезегі жөнінде килігеді. Аян осы түні ерекше қызықты: бір көзді дәу туралы ертегісін бастайды. Барлық балалардың үрейлері ұшады. Сөйтіп отырғанда шөптің арғы жағынан өрт шығады. Балалардың барлығы қора үстінен секіріп, қаша жөнеледі. Ең соңында Аян қалып қойып, қора үстінен секіріп жатқанда аяғын ауыртып алады. Осы кезде ауыл бригадирі Тұржан келіп, Аянды соққыға жығады. Ауыл адамдары Тұржанға наразылық білдіреді. Осыдан кейін Аян аяғынан тұра алмай төсек тартып, жатып қалады. Біраз уақыт өткеннен кейін Аян жазыла бастайды, бірақ ол енді бұрынғыдай мүлде ойнамайтын болады
.IV бөлім Өңдеу
Бөлімнің басында, әжесі қайтыс болып, Бапайдың қолына түскен Аянға, оның досы келеді. Аян қуанып өз ертегісін бастайды. Ертегісі «Баяғыда бір жетім бала болыпты...» деп басталушы еді. Бапай да, оның әжесі де олардың әңгімесіне құлақ салмайтын. Бірақ бусанған қарт рақаттана кекіріп қоятын да «Енелеріңді ұрайын, осы екеуінің-ақ сыбыр-күбірі бітпейді екен, ә. Қыз алып қашқалы ақылдасып жүргеннен саусыңдар ма-ей?!» деп әзілдейді. Бір күні балалар екіге бөлініп қар атқыласып ойнамақ болды. Бұл ойынға Аян да қатысқысы келген. Лезде жүгіре алмайтындығынан атаманның екеуі де оны алудан бас тартты. Бұған ашуланған Аян Асылбек шалдан тобығын салып беруді сұрайды. Асылбек шал баланың өтінішін орындайды. Бірақ, амал не, Аян мұнан кейін де тобығын тайдырып алады. Бұл – көктем кезі еді. Сонда Аян өгіз айдап өгізден домалап түскен кезде тобығы тағы тайды. Кейін Аянды балалар үйіне жібереді. Аян халықпен қоштасып «Мен әлі бәріңе де хат жазып тұрамын» деп кетеді.
.II бөлім
Бұл бөлімде Аянның әжесінен айырылғаны, ертегілері баяндалады. Әжесі қайтыс болғаннан кейін оны Бапай атты туысы асырап алады. Бірақ оған дұрыс күтім жасамайды. Әжесі өмірден кетсе де, баланың қамықпауы бәрін таң қалдырады. Балалар күнде оның ертегісін тыңдауды әдет қылдырған. Ауа райы суық болса да Аянның ертегісін өткізуге болмайды. Ол күнде бір ертегі ойлап тауып, күннің батқанын күтіп, бәріне айтып береді. Оның ертегісінің қызық болғаны соншалық, оның ертегісін тыңдаған балалар ертегіге кіріп кетеді. Бұл кезде олар соғыстағы аға-әкелерін естеріне түсіріп, оларды тауып алып, бірге соғысуды армандайды.III бөлім Өңдеу
Аянның мінезі өте қызық еді. Бірде ол тұйық мінезді, бірде өзін мүлде танымай қаласың. Ол көп ойынға араласа бермеуші еді. Бірақ осы кеште ол бәрін таң қалдырады. Оның шанасына қанат біткендей болады. Осыны көріп Сайын Мұратбеков онымен бірге шана тепкісі келеді. Ол үйде шанасын іздеп жатқанда, әжесі оны ұстап алып, төсегіне жатқызады. Осы кештен кейін Аян дағдылы шана тебетін болды. Ол балаларға ертегісін айтып, тәмәмдаған соң, біреуімізден шана сұрап, сырғанақта жападан жалғыз түнге дейін ойнайтын болды. Бір күні барлық ауыл балалары Аянның ертегісін тыңдауға жиналғанда, Аян көкесінің, өзінің киімінен жусанның иісі шығатынын айта бастады. Оның көңіл- күйі өте жақсы еді. Одан соң балалар Аянға шана беру кімнің кезегі жөнінде килігеді. Аян осы түні ерекше қызықты: бір көзді дәу туралы ертегісін бастайды. Барлық балалардың үрейлері ұшады. Сөйтіп отырғанда шөптің арғы жағынан өрт шығады. Балалардың барлығы қора үстінен секіріп, қаша жөнеледі. Ең соңында Аян қалып қойып, қора үстінен секіріп жатқанда аяғын ауыртып алады. Осы кезде ауыл бригадирі Тұржан келіп, Аянды соққыға жығады. Ауыл адамдары Тұржанға наразылық білдіреді. Осыдан кейін Аян аяғынан тұра алмай төсек тартып, жатып қалады. Біраз уақыт өткеннен кейін Аян жазыла бастайды, бірақ ол енді бұрынғыдай мүлде ойнамайтын болады
.IV бөлім Өңдеу
Бөлімнің басында, әжесі қайтыс болып, Бапайдың қолына түскен Аянға, оның досы келеді. Аян қуанып өз ертегісін бастайды. Ертегісі «Баяғыда бір жетім бала болыпты...» деп басталушы еді. Бапай да, оның әжесі де олардың әңгімесіне құлақ салмайтын. Бірақ бусанған қарт рақаттана кекіріп қоятын да «Енелеріңді ұрайын, осы екеуінің-ақ сыбыр-күбірі бітпейді екен, ә. Қыз алып қашқалы ақылдасып жүргеннен саусыңдар ма-ей?!» деп әзілдейді. Бір күні балалар екіге бөлініп қар атқыласып ойнамақ болды. Бұл ойынға Аян да қатысқысы келген. Лезде жүгіре алмайтындығынан атаманның екеуі де оны алудан бас тартты. Бұған ашуланған Аян Асылбек шалдан тобығын салып беруді сұрайды. Асылбек шал баланың өтінішін орындайды. Бірақ, амал не, Аян мұнан кейін де тобығын тайдырып алады. Бұл – көктем кезі еді. Сонда Аян өгіз айдап өгізден домалап түскен кезде тобығы тағы тайды. Кейін Аянды балалар үйіне жібереді. Аян халықпен қоштасып «Мен әлі бәріңе де хат жазып тұрамын» деп кетеді.
Объяснение:
Барлык болимдеры кыскаша. Лайк басып кетейк
1 Наталья Дмитриевна представляет Чацкому мужа.
2 Чацкий узнает старого знакомого.
3 Платон Михайлович рассказывает о своих занятиях.
4 Чацкий предлагает Платону Михайловичу вернуться к военной службе.
5 Наталья Дмитриевна беспокоится о здоровье мужа.
6 Чацкий говорит о переменах в Платоне Михайловиче.
Объяснение:
Явление 5Чацкий, Наталья Дмитриевна, молодая дама.
Наталья Дмитриевна
Не ошибаюсь ли!.. он точно, по лицу...
Ах! Александр Андреич, вы ли?
Чацкий
С сомненьем смотрите от ног до головы;
Неужли так меня три года изменили?
Наталья Дмитриевна
Я полагала вас далёко от Москвы.
Давно ли?
Чацкий
Нынче лишь...
Наталья Дмитриевна
Надолго?
Чацкий
Как случится.
Однако кто, смотря на вас, не подивится!
Полнее прежнего, похорошели страх.
Моложе вы, свежее стали;
Огонь, румянец, смех, игра во всех чертах.
Наталья Дмитриевна
Я замужем.
Чацкий
Давно бы вы сказали!
Наталья Дмитриевна
Мой муж — прелестный муж, вот он сейчас войдет,
Я познакомлю вас, хотите?
Чацкий
Наталья Дмитриевна
И знаю наперед,
Что вам понравится. Взгляните и судите!
Чацкий
Я верю, он вам муж.
Наталья Дмитриевна
О нет-с, не потому;
Сам по себе, по нраву, по уму.
Платон Михайлыч мой единственный, бесценный!
Теперь в отставке, был военный;
И утверждают все, кто только прежде знал,
Что с храбростью его, с талантом,
Когда бы службу продолжал,
Конечно был бы он московским комендантом.
Явление 6Чацкий, Наталья Дмитриевна, Платон Михайлович.
Наталья Дмитриевна
Вот мой Платон Михайлыч.
Чацкий
Ба!
Друг старый, мы давно знакомы, вот судьба!
Платон Михайлович
Здорово, Чацкий, брат!
Чацкий
Платон любезный, славно.
Похвальный лист тебе: ведешь себя исправно.
Платон Михайлович
Как видишь, брат:
Московский житель и женат.
Чацкий
Забыт шум лагерный, товарищи и братья?
Спокоен и ленив?
Платон Михайлович
Нет, есть-таки занятья:
На флейте я твержу дуэт
А-мольный...
Чацкий
Что твердил назад тому пять лет?
Ну, постоянный вкус! в мужьях всего дороже!
Платон Михайлович
Брат, женишься, тогда меня вспомянь!
От скуки будешь ты свистеть одно и то же.
Чацкий
От скуки! как? уж ты ей платишь дань?
Наталья Дмитриевна
Платон Михайлыч мой к занятьям склонен разным,
Которых нет теперь; к ученьям и смотрам,
К манежу... иногда скучает по утрам.
Чацкий
А кто, любезный друг, велит тебе быть праздным?
В полк, эскадрон дадут. Ты обер или штаб?
Наталья Дмитриевна
Платон Михайлыч мой здоровьем очень слаб.
Чацкий
Здоровьем слаб! Давно ли?
Наталья Дмитриевна
Все рюматизм и головные боли.
Чацкий
Движенья более. В деревню, в теплый край.
Будь чаще на коне. Деревня летом — рай.
Наталья Дмитриевна
Платон Михайлыч город любит,
Москву; за что в глуши он дни свои погубит!
Чацкий
Москву и город... Ты чудак!
А помнишь прежнее?
Платон Михайлович
Да, брат, теперь не так...
Наталья Дмитриевна
Ах! мой дружочик!
Здесь так свежо, что мочи нет,
Ты распахнулся весь, и расстегнул жилет.
Платон Михайлович
Теперь, брат, я не тот...
Наталья Дмитриевна
Послушайся разочек,
Мой милый, застегнись скорей.
Платон Михайлович
(хладнокровно)
Сейчас.
Наталья Дмитриевна
Да отойди подальше от дверей,
Сквозной там ветер дует сзади!
Платон Михайлович
Теперь, брат, я не тот...
Наталья Дмитриевна
Мой ангел, бога ради
От двери дальше отойди.
Платон Михайлович
(глаза к небу)
Ах! матушка!
Чацкий
Ну, бог тебя суди;
Уж точно, стал не тот в короткое ты время;
Не в ли году, в конце,
В полку тебя я знал? лишь утро: ногу в стремя
И носишься на борзом жеребце;
Осенний ветер дуй, хоть спереди, хоть с тыла.
Платон Михайлович
(со вздохом)
Эх! братец! славное тогда житье-то было.