146. Вычисли с устным объяснением
30 - 16 15 42 36 - 11
7. Выполни действие и са
6 0 42
10 25​

Борын-борын заманда булган ди, бер хатын. Аның булган, ди өч кызы. Бу хатын, кызларымның өсте бөтен, тамаклары тук булсын, ди-ди, көне-төне эшләгән, ди.
Менә кызлар буйга да җиткәннәр. Алар берсеннән-берсе матур, ди, бер битләре ай, бер битләре кояш, ди, буй-сыннары карлыгачтай сылу, ди. Өч кыз туган, бер-бер артлы кияүгә чыгып, берсе артыннан бөрсе китеп та барганнар.
Менә бер ел үткән, ике ел, өч ел үткән. Шулай матур гына төреклек иткәндә, әниләре авырып киткән. Күрше урманда хатынның Тиен дусты бар икән, ул шуны дәшеп әйткән:
— Тиен дустым, барсана, кызларыма әйтсәнә, хәлемне бөләргә килсеннәрче, — дигән.
Тиен шундук чыгып чапкан. Тиен барып тәрәзә какканда, олы кызы җиз ләгәннәр тазартып торадыр иде, ди.
— Һай, — дип әйткән, ди, олы кыз, — бик барыр идем дә бит, аңарчы менә шушы ләгәннәрне тазартып бетерәсем бар иде шул, — дигән, ди.
Тиен моңа бик ачуланган да әйткән:
— Алайса, син шушы ләгәннәреңнән мәңгегә аерылма! — дигән.
Тиеннең шулай дип әйтүе булган, ике ләгән кызны ике яктан китереп тә кысканнар. Олы кыз егылган да шунда ук ташбакага әверелгән.
Тиен уртанчы кызга чыгып чапкан. Уртанчы кыз, бу кайгылы хәбәрне ишеткәндә киндер суга икән. Тиенгә әйткән:
— Һай, — дигән, — әнием янына хәзер үк чыгып йөгерер идем дә бит, менә ярминкәгә киндер сугып өлгертәсем бар иде шул, — дигән.
Тиен бик ачуланган да әйткән:
— Алайса, син гомерең буе киндер сугып кына яшә! — дигән. Уртанчы кыз шундук үрмәкүчкә әверелгән.
Тиен тәрәзәсен какканда, кече кызның камыр баскан чагы икән. Ул бер сүз дә әйтмәгән, камырлы кулларын да сөртеп тормаган, чыккан да әнисе янына йөгергән. Тиен кече кызга әйткән:
— И сөекле бала, — дигән, гомер буе игелек күр, кешеләрне бәхетле ит, аларга куаныч та, юаныч та бул. Кешеләр дә сине сөярләр, синең яхшылыгыңны мәңге онытмаслар, — диген.
Кече кыз чыннан да бик рәхәт гомер кичергән, халык та аны бик яраткан, ди.

Борын-борын заманда булган ди, бер хатын. Аның булган, ди өч кызы. Бу хатын, кызларымның өсте бөтен, тамаклары тук булсын, ди-ди, көне-төне эшләгән, ди.
Менә кызлар буйга да җиткәннәр. Алар берсеннән-берсе матур, ди, бер битләре ай, бер битләре кояш, ди, буй-сыннары карлыгачтай сылу, ди. Өч кыз туган, бер-бер артлы кияүгә чыгып, берсе артыннан бөрсе китеп та барганнар.
Менә бер ел үткән, ике ел, өч ел үткән. Шулай матур гына төреклек иткәндә, әниләре авырып киткән. Күрше урманда хатынның Тиен дусты бар икән, ул шуны дәшеп әйткән:
— Тиен дустым, барсана, кызларыма әйтсәнә, хәлемне бөләргә килсеннәрче, — дигән.
Тиен шундук чыгып чапкан. Тиен барып тәрәзә какканда, олы кызы җиз ләгәннәр тазартып торадыр иде, ди.
— Һай, — дип әйткән, ди, олы кыз, — бик барыр идем дә бит, аңарчы менә шушы ләгәннәрне тазартып бетерәсем бар иде шул, — дигән, ди.
Тиен моңа бик ачуланган да әйткән:
— Алайса, син шушы ләгәннәреңнән мәңгегә аерылма! — дигән.
Тиеннең шулай дип әйтүе булган, ике ләгән кызны ике яктан китереп тә кысканнар. Олы кыз егылган да шунда ук ташбакага әверелгән.
Тиен уртанчы кызга чыгып чапкан. Уртанчы кыз, бу кайгылы хәбәрне ишеткәндә киндер суга икән. Тиенгә әйткән:
— Һай, — дигән, — әнием янына хәзер үк чыгып йөгерер идем дә бит, менә ярминкәгә киндер сугып өлгертәсем бар иде шул, — дигән.
Тиен бик ачуланган да әйткән:
— Алайса, син гомерең буе киндер сугып кына яшә! — дигән. Уртанчы кыз шундук үрмәкүчкә әверелгән.
Тиен тәрәзәсен какканда, кече кызның камыр баскан чагы икән. Ул бер сүз дә әйтмәгән, камырлы кулларын да сөртеп тормаган, чыккан да әнисе янына йөгергән. Тиен кече кызга әйткән:
— И сөекле бала, — дигән, гомер буе игелек күр, кешеләрне бәхетле ит, аларга куаныч та, юаныч та бул. Кешеләр дә сине сөярләр, синең яхшылыгыңны мәңге онытмаслар, — диген.
Кече кыз чыннан да бик рәхәт гомер кичергән, халык та аны бик яраткан, ди.