математикада кез келген жиынның элементтерінен құрылған және м жол мен н бағаннан тұратын тік төртбұрышты А кестесі. Матрицаны түзетін нысандар оның элементтері деп аталады. Матрицаның элементтері оның жолдары немесе бағаналарының бойымен орналасады. Матрицаның элементтері аіж түрінде қос индекспен өрнектеледі, мұндағы бірінші индекс і — Матрицаның аіж элементі орналасқан жолының нөмірін, екінші индекс ж — оның аіж элементі орналасқан бағананың нөмірін көрсетеді. Матрица символдық түрде не дөңгелек жақша, не қос тік сызық арқылы өрнектеледі. Мұндай матрицаны (м н) өлшемді тікбұрышты матрица деп, ал егер м=н болса, квадрат матрица деп, н санын оның реті деп атайды.
Матрица
Матрицаны қысқаша былай белгілейді: (аіж) .
Жолдарының саны мен бағаналары санының бірі немесе екеуі де шексіз болатын матрицаны шексіз матрица деп түсінеміз. Бір ғана жолдан немесе бір ғана бағанадан тұратын матрицалар да болады.
аіі диагональ элементтері ғана нөлден өзгеше болатын квадрат матрицаны диагональ М. деп аталып, діаг(а1 … ан) таңбасымен белгіленеді. Диагональ матрицаның барлық элементтері (аі=1) болса, бірлік матрица деп аталады. Егер барлық (аі=а) болса, онда скаляр матрица шығады. Барлық элементтері нөлге тең М. нөлдік М. деп аталады.
Жолдары мен бағаналарын ауыстыру арқылы алынған матрица транспозицияланған матрица деп аталып, А немесе АТ арқылы белгіленеді. Егер матрицаның элементтерін комплекс түйіндеске ауыстырсақ, онда комплекс түйіндес матрицасы шығады. Егер А транспозицияланған матрица элементтерін комплекс түйіндеске ауыстырсақ, онда А матрицамен түйіндес болатын А* матрицасы шығады.
Квадрат матрицаның анықтауышы |А| немесе дет А деп белгіленеді.
1) 2 х 2 х 3 х 5 = 60: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30, 60. Их 12.
2) 3 х 3 х 3 х 7 х 11 = 2 079:1, 3, 7, 9, 11, 21, 27, 33, 63, 77, 99, 189, 231, 297, 693, 2 079. Их 16.
3) 2 х 3 х 3 х 13 х 17 = 3 978: 1, 2, 3, 6, 9, 13, 17, 18, 26, 34, 39, 51, 78, 102, 117, 153, 221, 234, 306, 442, 663, 1 326, 1 989, 3 978. Их 24.
4) 3 х 3 х 3 х 5 х 5 х 7 х 7 = 33 075: 1, 3, 5, 7, 9, 15, 21, 25, 27, 35, 45, 49, 63, 75, 105, 135, 147, 175, 189, 225, 245, 315, 441, 525, 675, 735, 945, 1 225, 1 323, 1 575, 2 205, 3 675, 4 725, 6 615, 11 025, 33 075. Их 36.
5) 2 х 2 х 3 х 3 х 3 х 11 = 1 188: 1, 2, 3, 4, 6, 9, 11, 12, 18, 22, 27, 33, 36, 44, 54, 66, 99, 108, 132, 198, 297, 396, 594, 1 188. Их 24.
6) 2 х 5 х 5 х 7 х 7 х 7 = 17 150: 1, 2, 5, 7, 10, 14, 25, 35, 49, 50, 70, 98, 175, 245, 343, 350, 490, 686, 1 225, 1 715, 2 450, 3 430, 8 575, 17 150. Их 24
лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.
Матрица(нем. Матрісе, лат. матріх — аналық) —
математикада кез келген жиынның элементтерінен құрылған және м жол мен н бағаннан тұратын тік төртбұрышты А кестесі. Матрицаны түзетін нысандар оның элементтері деп аталады. Матрицаның элементтері оның жолдары немесе бағаналарының бойымен орналасады. Матрицаның элементтері аіж түрінде қос индекспен өрнектеледі, мұндағы бірінші индекс і — Матрицаның аіж элементі орналасқан жолының нөмірін, екінші индекс ж — оның аіж элементі орналасқан бағананың нөмірін көрсетеді. Матрица символдық түрде не дөңгелек жақша, не қос тік сызық арқылы өрнектеледі. Мұндай матрицаны (м н) өлшемді тікбұрышты матрица деп, ал егер м=н болса, квадрат матрица деп, н санын оның реті деп атайды.
Матрица
Матрицаны қысқаша былай белгілейді: (аіж) .
Жолдарының саны мен бағаналары санының бірі немесе екеуі де шексіз болатын матрицаны шексіз матрица деп түсінеміз. Бір ғана жолдан немесе бір ғана бағанадан тұратын матрицалар да болады.
аіі диагональ элементтері ғана нөлден өзгеше болатын квадрат матрицаны диагональ М. деп аталып, діаг(а1 … ан) таңбасымен белгіленеді. Диагональ матрицаның барлық элементтері (аі=1) болса, бірлік матрица деп аталады. Егер барлық (аі=а) болса, онда скаляр матрица шығады. Барлық элементтері нөлге тең М. нөлдік М. деп аталады.
Жолдары мен бағаналарын ауыстыру арқылы алынған матрица транспозицияланған матрица деп аталып, А немесе АТ арқылы белгіленеді. Егер матрицаның элементтерін комплекс түйіндеске ауыстырсақ, онда комплекс түйіндес матрицасы шығады. Егер А транспозицияланған матрица элементтерін комплекс түйіндеске ауыстырсақ, онда А матрицамен түйіндес болатын А* матрицасы шығады.
Квадрат матрицаның анықтауышы |А| немесе дет А деп белгіленеді.
Қысқаша жаз если что