Новы этап у творчым развіцці В. Быкава адкрыла аповесць ” Сотнікаў ” – адно з самых глыбокіх твораў пра вайну не толькі самога пісьменніка, але і ва ўсёй шматнацыянальнай савецкай літаратуры. ” Сотнікаў” моцна звязаны з папярэднімі аповесцямі празаіка.
Жорсткі выбар у Сотнікава: лепш памерці чалавекам, чым жыць жывёлай. Але нікому не хацелася губляць сваё адно і таму дарагое жыццё. І толькі неабходнасць да канца заставацца чалавекам прымушала ісці на смерць. У той жа час знаходзіліся людзі, якія спрабавалі сумясціць несумяшчальнае: зберагчы жыццё і зграшыць супраць чалавечнасьці, што ў трагічнай абстаноўцы аказваўся неверагодна цяжкім, калі не зусім безнадзейным. У многіх адносінах Сотнікаў – звычайны працаўнік вайны. Ён адзін з шараговых прадстаўнікоў шматмільённай арміі. Сотнікаў па натуры зусім не з герояў, і калі смерць становіцца рэальнасцю, то ён выбірае яе перш за ўсё таму, што яго маральная аснова ў такіх абставінах не дазваляе яму зрабіць інакш, шукаць іншага выйсця. Прыкметная ў Сотнікава недаверлівасць, нават жорсткасць да людзей. Толькі да канца твора Сотнікаў пераадольвае ў сабе просталінейнасць, становіцца нашмат мякчэй. Подзвіг Сотнікава, які мае перш за ўсё маральны, духоўны сэнс, у тым і заключаецца : чалавечнасць, высокая духоўнасць, у якую як безумоўная кошт абавязкова ўключаецца адданасць Радзіме ; і Сотнікаў адстойвае яе да самага канца, да апошняга дыхання, пацвярджаючы ідэалы самой смерцю.
“Для мяне Сотнікаў – герой. Так, ён не разграміў ворага, але ён застаўся чалавекам у самай бесчалавечнай сітуацыі. Як подзвіг, разглядаецца як яго ўстойлівасць, у вачах тых некалькіх дзесяткаў людзей, якія апынуліся сведкамі яго апошніх хвілін “, – настойвае Быкаў. Перад павешаннем ў Сотнікава з’яўляецца ізноў вельмі натуральная для чалавека нянавісць да смерці, нежаданне развітвацца з жыццём. Сотнікаву перад смерцю захацелася засмяяцца, але ён усміхнуўся напрыканцы сваёй змучанай, няшчаснай усмешкай .
Ідучы на смерць. Сотнікаў не гэтулькі думае пра сябе, колькі заклапочаны тым, каб нешта зрабіць для іншых. А яшчэ каб смерць не была бруднай.
Рыбак – гэта былы таварыш па партызанскай барацьбе, а цяпер здраднік. Рыбак у першых частках кнігі паказаны нам добрым партызанам, які па – таварыску трымаецца з Сотнікавым, думае пра іншых партызанах. У войску Рыбак дзякуючы сваёй кемлівасці ад радавога дайшоў да пасады старшыны. Словам, вельмі нядрэнны ён чалавек, калі браць яго па бытавым ўзроўню, у звычайных, чалавечых абставінах. Можна сказаць, што тут яму няма цаны. Але ў тым і справа, што вайна, прад’яўляючы свае жорсткія патрабаванні, вельмі часта прапаноўвала абставіны бесчалавечыя. Рыбак гэта разумеў і спрабаваў трымацца. Ён, калі трапіў з Сотнікавым ў перастрэлку і затым, калі яна на некаторы час заціхла, з палёгкай уздыхае, думаючы, што ўсё скончана, што Сотнікаў загінуў. Значыць, не боль за яго гібель паўстала ў Рыбака ў першую чаргу, а пачуццё палягчэння , выкліканае тым, што ў такім выпадку ўжо зусім дакладна не трэба яшчэ раз рызыкаваць самому.
Аўтар звязвае здрада з нікчэмнасцю маральна -этычных уяўленняў Рыбака , з нізкім развіццём яго духоўнага свету. У яго быў недастатковым чалавечы , духоўны патэнцыял , не хапіла маральнай сілы , каб быць не толькі нядрэнным партызанам , але і да канца выстаяць у цяжкіх абставінах , заплаціўшы за гэта цаной свайго жыцця. Рыбаку гэта не пад сілу , таму што для яго важней было выжыць , нягледзячы ні на што. Быкаў пісаў: ” Рыбак таксама не нягодны, па натуры : склаліся абставіны інакш , магчыма , праявілася б зусім іншая бок яго характару . Духоўная глухата не дазваляе Рыбаку зразумець глыбіню падзення. Толькі ў канцы ён з непапраўных спазненнем бачыць , што ў некаторых выпадках выжыць не лепш, чым памерці. У палоне Рыбак пачынае асцярожна падыходзіць да паліцаям , хітрыць з імі і выкручвацца. І коціцца , коціцца ўніз , усё больш губляючы людскае ў сабе , здаючы адну пазіцыю за другой. Ужо няўмольна скочваючыся ў бездань здрады , Рыбак ўвесь час супакойвае сябе , што гэта яшчэ не канец , што ён яшчэ зможа абдурыць паліцаяў.
Быкаў апісвае самы апошні жэст Сотнікава : “Перад пакараннем ён выбівае у сябе з-пад ног падстаўку, каб не даць зрабіць гэта Рыбаку, які аддаў яго. Сотнікаву хочацца, каб у Рыбака, які яшчэ не замазаў сваіх рук крывёю, была магчымасць адумацца, не страціць канчаткова сваю душу.
Народная мараль заўсёды рашуча асуджала здрада, тым больш калі яно цягнула за сабой гібель нявінных людзей.
Действительные:
трепещущих
шепчущих
тающего
пропадающих
рокочущего
скользящим
раскачивающуюся
льющемся
голубеющем
темнеющем
бушующего
смеющимся
падающего
спеющих
колеблющемся
падающего
волнующегося
бьющими
бушующем
скользящим
плавающей
улетающих
движущемся
несущимся
падающими
тонущей
приближающейся
2. Причастия времени
Действительные:
проснувшемся
пожелтевшими
посветлевшем
потемневшим
разбушевавшейся
царившей
прогнувшемся
улыбавшемся
пахнувшим
задымившейся
расстилавшегося
вытянувшихся
прозвучавшего
потемневшей
разросшегося
Страдательные:
охваченные
построенного
расчищенной
протоптанной
Новы этап у творчым развіцці В. Быкава адкрыла аповесць ” Сотнікаў ” – адно з самых глыбокіх твораў пра вайну не толькі самога пісьменніка, але і ва ўсёй шматнацыянальнай савецкай літаратуры. ” Сотнікаў” моцна звязаны з папярэднімі аповесцямі празаіка.
Жорсткі выбар у Сотнікава: лепш памерці чалавекам, чым жыць жывёлай. Але нікому не хацелася губляць сваё адно і таму дарагое жыццё. І толькі неабходнасць да канца заставацца чалавекам прымушала ісці на смерць. У той жа час знаходзіліся людзі, якія спрабавалі сумясціць несумяшчальнае: зберагчы жыццё і зграшыць супраць чалавечнасьці, што ў трагічнай абстаноўцы аказваўся неверагодна цяжкім, калі не зусім безнадзейным. У многіх адносінах Сотнікаў – звычайны працаўнік вайны. Ён адзін з шараговых прадстаўнікоў шматмільённай арміі. Сотнікаў па натуры зусім не з герояў, і калі смерць становіцца рэальнасцю, то ён выбірае яе перш за ўсё таму, што яго маральная аснова ў такіх абставінах не дазваляе яму зрабіць інакш, шукаць іншага выйсця. Прыкметная ў Сотнікава недаверлівасць, нават жорсткасць да людзей. Толькі да канца твора Сотнікаў пераадольвае ў сабе просталінейнасць, становіцца нашмат мякчэй. Подзвіг Сотнікава, які мае перш за ўсё маральны, духоўны сэнс, у тым і заключаецца : чалавечнасць, высокая духоўнасць, у якую як безумоўная кошт абавязкова ўключаецца адданасць Радзіме ; і Сотнікаў адстойвае яе да самага канца, да апошняга дыхання, пацвярджаючы ідэалы самой смерцю.
“Для мяне Сотнікаў – герой. Так, ён не разграміў ворага, але ён застаўся чалавекам у самай бесчалавечнай сітуацыі. Як подзвіг, разглядаецца як яго ўстойлівасць, у вачах тых некалькіх дзесяткаў людзей, якія апынуліся сведкамі яго апошніх хвілін “, – настойвае Быкаў. Перад павешаннем ў Сотнікава з’яўляецца ізноў вельмі натуральная для чалавека нянавісць да смерці, нежаданне развітвацца з жыццём. Сотнікаву перад смерцю захацелася засмяяцца, але ён усміхнуўся напрыканцы сваёй змучанай, няшчаснай усмешкай .
Ідучы на смерць. Сотнікаў не гэтулькі думае пра сябе, колькі заклапочаны тым, каб нешта зрабіць для іншых. А яшчэ каб смерць не была бруднай.
Рыбак – гэта былы таварыш па партызанскай барацьбе, а цяпер здраднік. Рыбак у першых частках кнігі паказаны нам добрым партызанам, які па – таварыску трымаецца з Сотнікавым, думае пра іншых партызанах. У войску Рыбак дзякуючы сваёй кемлівасці ад радавога дайшоў да пасады старшыны. Словам, вельмі нядрэнны ён чалавек, калі браць яго па бытавым ўзроўню, у звычайных, чалавечых абставінах. Можна сказаць, што тут яму няма цаны. Але ў тым і справа, што вайна, прад’яўляючы свае жорсткія патрабаванні, вельмі часта прапаноўвала абставіны бесчалавечыя. Рыбак гэта разумеў і спрабаваў трымацца. Ён, калі трапіў з Сотнікавым ў перастрэлку і затым, калі яна на некаторы час заціхла, з палёгкай уздыхае, думаючы, што ўсё скончана, што Сотнікаў загінуў. Значыць, не боль за яго гібель паўстала ў Рыбака ў першую чаргу, а пачуццё палягчэння , выкліканае тым, што ў такім выпадку ўжо зусім дакладна не трэба яшчэ раз рызыкаваць самому.
Аўтар звязвае здрада з нікчэмнасцю маральна -этычных уяўленняў Рыбака , з нізкім развіццём яго духоўнага свету. У яго быў недастатковым чалавечы , духоўны патэнцыял , не хапіла маральнай сілы , каб быць не толькі нядрэнным партызанам , але і да канца выстаяць у цяжкіх абставінах , заплаціўшы за гэта цаной свайго жыцця. Рыбаку гэта не пад сілу , таму што для яго важней было выжыць , нягледзячы ні на што. Быкаў пісаў: ” Рыбак таксама не нягодны, па натуры : склаліся абставіны інакш , магчыма , праявілася б зусім іншая бок яго характару . Духоўная глухата не дазваляе Рыбаку зразумець глыбіню падзення. Толькі ў канцы ён з непапраўных спазненнем бачыць , што ў некаторых выпадках выжыць не лепш, чым памерці. У палоне Рыбак пачынае асцярожна падыходзіць да паліцаям , хітрыць з імі і выкручвацца. І коціцца , коціцца ўніз , усё больш губляючы людскае ў сабе , здаючы адну пазіцыю за другой. Ужо няўмольна скочваючыся ў бездань здрады , Рыбак ўвесь час супакойвае сябе , што гэта яшчэ не канец , што ён яшчэ зможа абдурыць паліцаяў.
Быкаў апісвае самы апошні жэст Сотнікава : “Перад пакараннем ён выбівае у сябе з-пад ног падстаўку, каб не даць зрабіць гэта Рыбаку, які аддаў яго. Сотнікаву хочацца, каб у Рыбака, які яшчэ не замазаў сваіх рук крывёю, была магчымасць адумацца, не страціць канчаткова сваю душу.
Народная мараль заўсёды рашуча асуджала здрада, тым больш калі яно цягнула за сабой гібель нявінных людзей.