1 Адзначце сярод прыведзеных слоў прыназоўнікі.
з выпадку
каля
але
нягледзячы на
з-пад
пакуль
2 Адзначце памылковае сцверджанне.
пайсці па грыбы (мэтавае значэнне)
сачыць за працай (азначальнае значэнне)
паліто з драпу (аб’ектнае значэнне)
пачырванець ад сораму (прычыннае значэнне)
ісці з лесу (часавае значэнне)
3 Адзначце вытворныя прыназоўнікі.
праз
міма
пры
вакол
з выпадку
над
4 Адзначце, у якіх сказах прыназоўнік уваходзіць у склад акалічнасці.
Горад вырас за год амаль удвая.
Да цябе іду я зараз.
Вечар павінен быў пачацца а палове шостай.
) “Добра ў лузе ў час сенакосу”, - прызнаўся Янка
5 Адзначце сказы, у якіх памылкова ўжыты прыназоўнікі.
Адлятаюць ад нас жураўлі з лістападам, з сухімі вятрамі.
У ўзросце сямі год Віця пайшоў у школу.
Мы з бабуляй хадзілі па ягады
Па ваду да крыніцы ты ідзеш цераз луг, што ў кветкі прыбраны.
Празвінеў званок, і дзеці гурбой высыпалі з школы.
6 Адзначце сказы, у якіх ужыты вытворны прыназоўнік.
У пачатку лета раптам здарыліся начныя прымаразкі.
Ва ўсе бакі разбягаліся лясістыя далі.
На працягу ўсёй вясны ішлі кароткачасовыя дажджы.
Ён ішоў насустрач маме.
Ён узяў сшытак не гледзячы.
7 Адзначце, дзе пры перакладзе зроблена памылка. *
пойти за хлебом – пайсці па хлеб
думать о ней – думаць аб ёй
закон о языках – закон аб мовах
болеть гриппом – захварэць грыпам
Вариант 5
8 Складзіце і запішыце два сказы, ужываючы вытворныя прыназоўнікі паблізу, на чале.
Прапрадзедаў маіх жывая мова, —
Майго народа першая аснова,
Душы яго шырокі, чысты свет!
Лось Еўдакія
У кожнага чалавека, народа ёсць свая родная мова. Мова, на якой было сказана першае ў жыцці слова. Для кожнага народа яго мова самая найпрыгажэйшая. Мая родная мова — беларуская. Матчына мова, спеўнае слова, родная мова — так ласкава і шаноўна называюць сапраўдныя беларусы сваю мову. Мова — неацэнны духоўны набытак нашага народа.
Беларускія пісьменнікі сказалі шмат шчырых слоў пра сваю родную мову, яе багацце і прыгажосць. Іх творы прасякнуты любоўю да мовы, заклапочанасцю за яе лёс. У вершах П.Броўкі «Калі ласка!», Н.Гілевіча «Слова», Я.Янішчыц «Мова» ўслаўляецца родная мова, іх радкі напоўнены патрыятычнымі пачуццямі. Паэты падкрэсліваюць значэнне роднай мовы ў жыцці чалавека. У сваім вершы «Страціў слова, страціў спадчыннае слова...» Ніл Гілевіч гаворыць:
Страціў слова, страціў спадчыннае слова —
Штосьці страціў у душы абавязкова!
Мне вельмі б хацелася, каб наша слова жыло шмат стагоддзяў, радавала сваей мілагучнасцю і прыгажосцю іншыя пакаленні.
У апавяданні В.Карамазава «Дзяльба кабанчыка» расказваецца пра звычайны для вясковага жыцця эпізод — дзеці прыехалі ў вёску да маці «на свежыну». Але пісьменнік звяртае нашу ўвагу на паводзіны дзяцей, іх адносіны да маці.
Маці вырасціла, выпеставала трох дзяцей: Веру, Ніну і Сцяпана. Мы даведаліся, што ўсе яны добра ўладкаваліся, жывуць у горадзе, не адчуваюць сябе беднымі, а дапамагае маці толькі адзін Сцяпан. Вера і Ніна нават не адчуваюць сваёй віны за тое, што даўно не былі на магіле бацькі, забыліся туды дарогу. Не заўважаюць, што іх маці стала зусім старэнькай, а даглядае такую вялікую гаспадарку. I даглядае не для сябе, а для таго, каб дзеці, прыехаўшы, маглі чаго ўзяць. Пісьменнік не апісвае знешнасці сясцёр, а ўсю ўвагу надае адзенню малодшай сястры Ніны — белы плашчык, чырвоны берэцік, лакавыя чаравічкі. Яна прыехала не дамоў, а ў госці. Ці можна ў белым плашчыку і лакавых чаравічках дапамагчы маці па гаспадарцы? Канешне, не. Ды яна і не збіралася дапамагаць. Яе не ўразілі словы маці аб тым, што цяжка стала «цягнуць» гаспадарку — рукі ломіць і не хапае сіл. Але найбольш яскравы эпізод, які характарызуе ўсіх дзяцей — сцэна дзяльбы кабанчыка. «Смешна было глядзець, як маці бярэ з агульнай кучы кавалак, варочае яго з боку на бок, перакладае з рукі ў руку, гадаючы, каму пакласці, а сёстры і Коля ўважліва сочаць за матчынымі рукамі, маўчаць, ані слова — не да размоў...» Сясцёр і зяця турбуе толькі адно, каб толькі іх не абдзялілі. Адзін толькі Сцяпан заўважае, што маці недзе парэзала палец і ён, заматаны ў белую анучку, «падобны на белую каціную лапку». Аднаму Сцяпану няёмка, што маці ўсё мяса аддае ім, а сабе нічога не пакінула. Менш за ўсё маці думае пра сябе, а дарослыя дзеці нават не заўважаюць гэтага ў прагным жаданні атрымаць найлепшы кавалак.
З усіх дзяцей мне падабаецца Сцяпан. Толькі ён зразумеў сваю памылку і вярнуўся да маці. Ён не прымае жорсткасці і абыякавасці іншых дзяцей. Яму сорамна перад бацькам, што не спраўдзіў яго надзеі і з'ехаў у горад. Сцяпан — адзіны чалавек, якога і можна назваць сапраўдным сынам, а астатнія дзеці ўжо «страцілі святое штосьці», «ачарсцвелі душою».