Дрель Рейсмусовый станок (выполняет чистовое строгание)
Рубанок
Циркулярная пила (распиливание)
Ножовка
Шлифовальный станок (шлифование)
Долото
Сверлильный станок (сверление)
Напильник
Фрезерный станок (обработка рельефных деталей, вырезание углублен
*соединить слова*
Роман композициясында Сырымның әскери-қолбасшы тұғырындағы ұйымдастырушылығының нәтижесінде отаршылдармен болған бірнеше шайқастарда қазақ қолы жеңіске жетеді. Қолбасшы батыр Сырымның жаттығу кезіндегі дайындығы жанындағы серіктеріне де, ұлттық-азаттық жолындағы күрескерлерге де халықтың да сенімін күшейтті. Бес жүз мергеннің жүздіктерін бес жерге орналастырып, әр жүздіктегілердің ондықтары кезек-кезек оқ жаудыруын да бәрін тарихи деректі болмысымен оқырманның көз алдына елестетеді.
Романның көркемдік сипатын танытатын ерекшелігі – басты кейіпкер Сырымның қолбасшылық-батырлық қасиеттерін даралайтын сыртқы келбеті (портреті) мен мінез-құлық психологиясының поэтикалық тұтастықпен өрілетіндігі. Басты кейіпкердің кескін-келбетін киген киімімен, мінген тұлпарымен, сол мезеттегі табиғат құбылысымен, маңындағы адамдардың көңіл күйімен, сонымен бірге халық тағдырының өткені мен бүгінгі болашағын сабақтастыра толғанған жан ділі күйзелістерімен тұтастыра бейнелеудегі көркем шындық эстетикасына тән өрнектері мол байқалады.
Басты кейіпкер Сырымның ел ағасы – би тұғырындағы және батырлық-жауынгерлік рухы көтерілген сәттерінің ел тағдыры жолындағы азаматтық-қайраткерлік тұлғасын құрайтын психологиялық күрделі жағдайы соңына халық берік сеніммен ерген адам тұрпатын айқын елестетеді. Отаршылдарға қарсы шешуші майдан ашуға бел буған ел ағасы және қолбасшы батыр тұғырының тұтастығымен дараланған Сырым Датұлы жазушының өмір шындығын көркем шындықпен өрнектеген эпикалық баяндауы аясындағы психологиялық сырлы поэтикалық бейнелеулерімен берілген.
Роман сюжетінің шиеленісі сәтінде Ресейдің отарлық билеу жүйесі басшылығының би, батыр Сырым Датұлы бастаған ұлттық-азаттық қозғалысымен санасуға мәжбүр болғанын оқимыз. Сюжеттік шарықтау шегінде отарлық басқару орындары жіберген кісілерді бастап келген Орынбор мешітінің бас имамы, ахун Мұхамеджан хазірет Хұсайыновқа, генерал-губернаторға, сол арқылы Санкт-Петербургтегі патшайымға хат дайындалып жіберіледі. Кіші жүз рулары билері аталып, олардың атынан сенімді өкілі ретінде Сырымның қолы қойылып мөрі басылады. Ал роман сюжетінің шарықтау шегінде қарауындағы халқына опасыздық-сатқындық жасап, билігін сақтау үшін Ресейдің жазалаушы әскерлеріне ауылдарды талатқан, тонатқан Нұралы хан «Халық Кеңесінің» шешімімен тақтан тайдырылады.
Романның «Тар кезең» аталып, халық тағдыры үшін бастарын өлімге тіккен ұлттық-азаттық күресінің қаһармандарын көркем шындық поэтикасымен бейнелеуі қазіргі Тәуелсіз Қазақстан әдебиетіндегі жетістіктеріміздің жарқын көрсеткіші. Романның құрылысындағы сюжеттік бөліктердегі оқиғалардың байланысын, дамуын, шиеленісуін, шарықтауын туындататын қайшылықтардың, қақтығыстардың романтикалық, реалистік сипатын айқындау үшін көптеген көркемдік тәсілдер қолданылған. Дәстүрлі бейнелеулердің бірі психологиялық егіздеулерге де орын беріледі.
Романның көркемдік сипатын күшейтіп тұрған ерекшеліктердің қатарында қаламгердің халық даналығы мақал-мәтелдерді, би-шешендердің қанатты сөздерін поэтикалық-көркемдік шешіммен үйлесімді қолдана білгендігін айтамыз. Басты және жанама кейіпкерлердің диалогтарындағы, монологтарындағы сөз шырайын ажарландыру қызметін атқарып тұрған халықтың даналық өрнектері ұлттық сөз өнерінің көркем кестелі, терең мағыналы дәстүрлі нақыштарының эстетикалық-педагогикалық тағылымын оқырмандарға ұқтыра түседі.
Романның көркемдік түйіні – жатжерліктердің отарлық басқыншылық озбырлықпен басқаруына қарсы қазақ халқы тарихындағы алғашқы Халық Кеңесі атты демократиялық басқару жүйесінің болғанын дәлелдеу. Халықтың тағдырымен санаспаған хандық басқарудың іріп-шіріп, сатқындығымен, опасыздығымен ұрпақтардың қарғысына ұшырап, ұлттық тарихымыздан мәңгі аластатылғаны осы Халық Кеңесі құрылымы арқылы дәлелденген.
Романның соңындағы Беріш Алдар қарттың Сырымның істеріне сүйсіне де әрі сынай да қойған сауалына («Қарадан хан болдық, айырдан нар болдық, жоқтан бар болдық, көнеден дәурен озды, көндей қамқа тозды, боздан бурыл озды! Атадан ұл озды, анадан қыз озды, бұл не деген заман болды!?») Сырым бидің қайтарған жауабы да көп ғасырлық тарихы бар қазақ халқы ұрпақтарының уақыт пен кеңістіктегі адамгершілік-имандылық рухындағы мәңгілік ұстаным бағдарын танытады:
Аліса – семирічна дівчинка, якій наснилися пригоди в підземній Країні чудес і Задзеркаллі, де вона зустрілася з різноманітними казковими і фантастичними персонажами, що живуть по своїй особливій логіці і весь час спантеличують розумну юну вікторіанку. Будучи втіленням всіх дитячих вікторіанських чеснот: чемності, привітності, скромності, стриманості, серйозності, відчуття власної гідності, Аліса одночасно зберігає в собі ту безпосередність і душевну відвертість. Світ нонсенсу, куди потрапляє Аліса, часто дратує її, дивні персонажі, з якими вона зустрічається, як правило, прискіпливі, дратівливі і образливі, проте їй вистачає здорового глузду, щоб примиритися з ситуацією, зуміти перевести розмову на іншу тему, дивуючись дивацтву світу, що відкривається перед нею, одночасно приймати його таким, як він є. Адже незважаючи на всю його дивність і уявну нез’ясовність, у світі Чудес і Задзеркалля царює своя бездоганна логіка. Це світ, де все розуміється буквально, де метафора позбавляється свого переносного значення, внаслідок чого каламбур таким навіть не відчувається, де парадокс виявляється результатом бездоганної логічної побудови. У забавних же пародійних віршах, що рясно зустрічаються в тексті, в знайомих за оригіналом логічних і граматичних зв’язках раптом виявляються зовсім інші, а то й просто безглузді слова. Риса характеру Епізод тексту, в якому вона проявилася Художні прийоми та засоби, використані для втілення цієї риси характеру героїні Допитливість і цілеспрямованість Гонитва за Білим Кроликом Зображення погоні з переходом в іншосвіття Сміливість Не боїться випробувань, не боїться Герцогині та Королеви Казовий прийом зображення переходу з реального світу в світ, створений фантазіями самої героїні Принцип протиставлення Розвинена творча фантазія, химерно-логічний склад розуму Любила вдавати двох осіб воднораз. Моделює ситуації власних пригод у своїй свідомості, живе постійно у світі фантазій Використання мотиву роздвоєння, мовні каламбури, парадоксальність дій, моделювання в свідомості майбутніх пригод. «Свій» світ героїні – це світ фантазій та постійно активної творчої фантазії дівчинки сть Підмічає в інших персонажах як хороше, так і погане Художня деталізація та виділення художніх домінант. Принцип накопичення та зіставлення Уважність Підмічає все навколо Накопичення художніх деталей Чемність та ввічливість Спілкування з іншими персонажами, особливо з Чеширським Котом Діалоги з іншими персонажами, внутрішні монологи й діалоги героїні Тверезо мислить Критично оцінює моралізаторські теревені Герцогині. Не втрачає здорового глузду навіть у чарівному світі Зображення контактів з іншими персонажами, зображення точки зору героїні, принцип контрасту Любить пригоди Захотіла побувати в чудесному саду Зображення думок і почуттів героїні Співчутлива Переживає за підданців Королеви, яким остання наказала відтяти голови Зображення контактів з іншими героями, протиставлення її іншим персонажам Волелюбна Не дозволяє собою маніпулювати Принцип антитези Здатна зберігати почуття власної гідності Не принижується перед Чирвовою Королевою, навіть вважає її «смішною» Зображення домінантних рис поведінки Схильна до ризику, сильна Експерименти з їжею та питвом, що регулюють зріст Використання чарівних речей та предметів Правдива Говорить у вічі іншим, що про них думає, особливо чітко це проглядається у розділі «Божевільне чаювання» Зображення мовних особливостей героїні, мовні каламбури. Зображення точок зору персонажів Людяна (гуманна) Фрагмент з дитинчам Герцогині, використовує зменшення чи збільшення зросту не тільки для того, щоб задовольнити власну Зображення дій героїні в критичних ситуаціях Схильна до парадоксів, часто верзе дурниці Відсторонення окремих частин тіла Аліси (ноги окремо від тіла), постійно перекручує інформацію Каламбури, фантасмагорії