Лексика — это совокупность слов языка, его словарный (лексический) состав. Иногда этот термин используется в более узком значении — по отношению к отдельным пластам словарного состава (устаревшая лексика, общественно-политическая лексика, лексика Пушкина и т. д.). Основная единица лексики — слово.
Лексика непосредственно обращена к действительности, поэтому она очень подвижна, сильно изменяет свой состав под воздействием внешних факторов. Возникновение новых реалий (предметов и явлений), исчезновение старых ведет к появлению или уходу соответствующих слов, изменению их значений. Лексические единицы не исчезают внезапно. Они могут долго сохраняться в языке как устаревающие или устаревшие слова (историзмы, архаизмы). Новые слова (неологизмы), сделавшись общеупотребительными, закрепившись в языке, теряют свойство новизны. Лексика национального языка всегда взаимодействует с лексикой других языков — так появляются заимствования. Изменения в лексическом составе происходят постоянно, так что точное количество всех слов языка принципиально невозможно подсчитать.
В лексике находят отражение социальные, профессиональные, возрастные различия внутри языкового коллектива. В соответствии с этим выделяются различные пласты слов. Разные социальные и профессиональные объединения людей наряду с общеупотребительной используют в общении лексику ограниченного употребления. Например, в речи студентов часто можно услышать слова, относящиеся к студенческому жаргону, люди одной профессии употребляют специфичную для этой профессии специальную лексику — термины и профессионализмы. В речи человека, владеющего литературным языком, могут проявляться черты одного из русских диалектов (сами диалекты, или говоры, изучает наука диалектология). Такие вкрапления квалифицируются как диалектизмы. В каждом языке выделяются группы слов с разными стилистическими характеристиками. Стилистически нейтральные слова могут употребляться в любом стиле речи и составляют основу словаря. На их фоне выделяются стилистически окрашенные слова — они могут принадлежать "высокому" или "низкому" стилю, могут быть ограничены определенными типами речи, условиями речевого общения (научная, официально-деловая, книжная лексика и т. д.).
Құтадғу білік» (Құтты білік) — Жүсіп Баласағұни (Баласағұн) шығарған дидактикалық поэма.
Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.
Көптеген зерттеушілер бұл поэманы саясат, мемлекет басқару, әскери іс жөніндегі философиялық трактат деп жүр. Шындығында да, бұл жалаң әдеби дүние емес. Бұл бүтін бір тарихи кезеңнің мінез құлқын бойына сіңірген, қоғамдық саяси, әлеуметтік бітімі қанық, моральдық этикалық, рухани қазынамыздың негізі, арқау боларлық дүние. Ондағы бүгінгі тілімізге, ой толғамымызға төркіндес, етене жақын орамдарды көргенде, қазақ әдебиетінің солармен тікелей сабақтаса жалғасқан дидактикалық поэзия мен шешендік сөздердің, билердің орағытып, ой тастайтын кең тынысты толғамдарының дәстүрлі бірлігі «мен мұндалап» тұрады. Жүсіп Баласағұнның мемлекетті басқару қағидалары мен принциптерін, елге билік жүргізудің ережелері мен тәртібін, қоғам мүшелерінің мінез-құлық және әдеп-ғұрып нормаларын жыр еткен этикалық-дидактикалық мазмұндағы көркем туындысы.
Жүсіп Баласағұни «Құтты білікті» 1069—1070 жж. Баласағұн қаласында бастап, он сегіз айдың ішінде Қашқар қаласында аяқтаған. Қоғамдық әлеуметтік мәні терең, халықтың моральдық этикалық бағдарламасы іспеттес бұл еңбегін Қарахан мемлекетінің сол кездегі билеушісі Табғаш Арслан хан Боғратегінге тарту еткен. Түркі халықтарының тарихында бұл кезең исламның ресми қабылдауымен ерекшеленеді. [1]Құтадғу Біліг [2]– Жүсіп Баласағұнидың еңбегі. Түркия ғалымдары 1942–43 ж. «Құтадғу Білігтің» үш нұсқасын да Стамбұлдан үш томдық кітап етіп шығарды. Дастанды зерттеу ісіне, әсіресе, түркі ғалымдары Р.Р.Арат, М.Ф.Кепрюлд және А.Дильгар, т.б. көп еңбек сіңірді. «Құтадғу Біліг» дастаны орта ғ-ларда бүкіл түркі әлеміне түсінікті болған Қарахан әулеті мемлекеті түріктерінің тілінде жазылған.
Лексика непосредственно обращена к действительности, поэтому она очень подвижна, сильно изменяет свой состав под воздействием внешних факторов. Возникновение новых реалий (предметов и явлений), исчезновение старых ведет к появлению или уходу соответствующих слов, изменению их значений. Лексические единицы не исчезают внезапно. Они могут долго сохраняться в языке как устаревающие или устаревшие слова (историзмы, архаизмы). Новые слова (неологизмы), сделавшись общеупотребительными, закрепившись в языке, теряют свойство новизны. Лексика национального языка всегда взаимодействует с лексикой других языков — так появляются заимствования. Изменения в лексическом составе происходят постоянно, так что точное количество всех слов языка принципиально невозможно подсчитать.
В лексике находят отражение социальные, профессиональные, возрастные различия внутри языкового коллектива. В соответствии с этим выделяются различные пласты слов. Разные социальные и профессиональные объединения людей наряду с общеупотребительной используют в общении лексику ограниченного употребления. Например, в речи студентов часто можно услышать слова, относящиеся к студенческому жаргону, люди одной профессии употребляют специфичную для этой профессии специальную лексику — термины и профессионализмы. В речи человека, владеющего литературным языком, могут проявляться черты одного из русских диалектов (сами диалекты, или говоры, изучает наука диалектология). Такие вкрапления квалифицируются как диалектизмы. В каждом языке выделяются группы слов с разными стилистическими характеристиками. Стилистически нейтральные слова могут употребляться в любом стиле речи и составляют основу словаря. На их фоне выделяются стилистически окрашенные слова — они могут принадлежать "высокому" или "низкому" стилю, могут быть ограничены определенными типами речи, условиями речевого общения (научная, официально-деловая, книжная лексика и т. д.).
Құтадғу білік» (Құтты білік) — Жүсіп Баласағұни (Баласағұн) шығарған дидактикалық поэма.
Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.
Көптеген зерттеушілер бұл поэманы саясат, мемлекет басқару, әскери іс жөніндегі философиялық трактат деп жүр. Шындығында да, бұл жалаң әдеби дүние емес. Бұл бүтін бір тарихи кезеңнің мінез құлқын бойына сіңірген, қоғамдық саяси, әлеуметтік бітімі қанық, моральдық этикалық, рухани қазынамыздың негізі, арқау боларлық дүние. Ондағы бүгінгі тілімізге, ой толғамымызға төркіндес, етене жақын орамдарды көргенде, қазақ әдебиетінің солармен тікелей сабақтаса жалғасқан дидактикалық поэзия мен шешендік сөздердің, билердің орағытып, ой тастайтын кең тынысты толғамдарының дәстүрлі бірлігі «мен мұндалап» тұрады. Жүсіп Баласағұнның мемлекетті басқару қағидалары мен принциптерін, елге билік жүргізудің ережелері мен тәртібін, қоғам мүшелерінің мінез-құлық және әдеп-ғұрып нормаларын жыр еткен этикалық-дидактикалық мазмұндағы көркем туындысы.
Жүсіп Баласағұни «Құтты білікті» 1069—1070 жж. Баласағұн қаласында бастап, он сегіз айдың ішінде Қашқар қаласында аяқтаған. Қоғамдық әлеуметтік мәні терең, халықтың моральдық этикалық бағдарламасы іспеттес бұл еңбегін Қарахан мемлекетінің сол кездегі билеушісі Табғаш Арслан хан Боғратегінге тарту еткен. Түркі халықтарының тарихында бұл кезең исламның ресми қабылдауымен ерекшеленеді. [1]Құтадғу Біліг [2]– Жүсіп Баласағұнидың еңбегі. Түркия ғалымдары 1942–43 ж. «Құтадғу Білігтің» үш нұсқасын да Стамбұлдан үш томдық кітап етіп шығарды. Дастанды зерттеу ісіне, әсіресе, түркі ғалымдары Р.Р.Арат, М.Ф.Кепрюлд және А.Дильгар, т.б. көп еңбек сіңірді. «Құтадғу Біліг» дастаны орта ғ-ларда бүкіл түркі әлеміне түсінікті болған Қарахан әулеті мемлекеті түріктерінің тілінде жазылған.