Скільки було витрачено гасу, якщо 3 л спирту довели до кипіння у сталевій каструлі масою 2,5 кг. Початкова температура спирту 20 °С. ККД нагрівника 35 %.

Плотностью однородного тела называется физическая величина, чис-

ленно равная массе единицы его объема и определяемая формулой

V

m

  , (1)

где m – масса тела, V – объем тела.

Как видно из формулы (1), для нахождения плотности тела не-

обходимо знать его массу и объем. Масса определяется взвешивани-

ем на весах. Так как тела, исследуемые в работе, имеют правильную

геометрическую форму, то для определения объема достаточно изме-

рить их линейные размеры и произвести соответствующие вычисле-

ния.

Для определения линейных размеров существуют различные

Ниже рассмотрено устройство приборов обычно приме-

няющихся в лабораторной практике: масштабной линейки с нониу-

сом, штангенциркуля и микрометра – и порядок выполнения измере-

ний с их

Одним из простейших приборов для измерения длины служит

масштабная линейка с нанесенными на ней делениями, обычно мил-

лиметрами. При измерении длины линейкой можно вполне точно

определить содержащееся в измеряемой длине целое число милли-

метров, но доли миллиметра точно определить нельзя.

Для отсчета десятых и сотых долей миллиметра масштабную

линейку снабжают дополнительным устройством, называемым но-

ниусом. Применение нониуса основано на человеческо-

го глаза точнее оценивать совпадение штрихов, чем расстояние меж-

ду несовпадающими штрихами. Нониус представляет собой малень-

кую линейку, разделенную на n частей и свободно передвигающуюся

вдоль масштабной линейки.

Существуют несколько типов нониусов, но чаще используются

два. В одном из них (рис. 1) некоторое число делений (n – 1) мас-

штабной линейки укладываются в n делениях нониуса (например, 9

делений масштабной линейки укладываются в 10 делениях нониуса).

В другом (2n − 1) делений масштабной линейки укладывается n де-

лений нониуса (например, 19 делений масштабной линейки в 10 де-

лениях нониуса).

Үйленетін болдық. Үлкендер жағы отқа май құю, отпен аластау салтын жасаймыз деп айтты. Шариғат мұндай дәстүрлер туралы не дейді?

Келін босағадан аттап түскенде отқа май құйғызу – қазақтың тәңірлік сенімге иланған кезінен, бәлкім, одан да ертеректен келе жатқан ежелгі ғұрпы. Ритуалдық іс-әрекет ретінде жасалатын мұндай әдеттерді «дәстүр» деп емес, «ғұрып» деп атау қалыптасқан. Бұл жерде ескерілетін басты мәселе – тәңірлік сенімнен қалған ырым-тыйымдардың қазіргі күні ғұрыптық жағы ғана сақталып, сенімдік жағы, мазмұны мүлде өзгеріп кетті. Мұндай ырымдарды қазір ешкім ежелгі түсініктерге негіздеп ұстанбайды. Ақ босаға аттап, отқа май құйып жатқан қазіргі келіндер бұл ырымды от пен майға табынғандықтан емес, ата-баба дәстүрін құрметтегендіктен «бұрынғы-соңғының жолы» деп жасайды. Яғни қазақы танымда қалыптасқан «шырағым сөнбесін», «отым өшпесін» деген игі тілекпен отқа май құяды.

«Оттың өшпеуі», «шырақтың сөнбеуі» қазақ үшін азаматының, отбасының аман болуы, шаңырағының шайқалмауы, ел-жұрттың тыныштығы дегенді білдіреді. Сонымен қатар көшпенді қазақ елі үшін оттың өшпеуі тәжірибелік мәнге де ие болған. Үнемі оттық табыла бермейтін, шақпақ таспен от тұтата алмай қиналатын көшпенді бабаларымыз түнгі оттың қоламтасын күлге көміп, таң атқанша сөніп қалмауын қамдаған. Таңертең оты өшпеген үйдің жылуы кетпейді, от тұтата алмай қиналмайды, дәрет суы дайын тұрады, ас-суын да жылдам даярлайды, яғни әрбір ісінің берекесі болады. Сондықтан оттың өшпеуі сол үйдегі келіннің ширақтығын, ептілігін, іске икемділігін көрсетеді. Оты өшіп қалғандар әдетте таң атпай асығып-үсігіп, көрші үйлерді мазалап, қоламта сұрап жүреді. Қазақтың асығыс жүрген адамға «от ала келдің бе?» дейтіні осыдан шыққан. Осы тәжірибе мен тағылымның барлығы отқа май құю үрдісінде жинақталған. Бұл ғұрыптың астарында «отқа май құйғанда от қалай лауласа, өмірі де солай жайнай берсін» деген ырым да жатыр.

ЖАЛГАСЫ БАР