1. Қазақтың тұңғыш ғалымы туралы әңгімелеудің жоспарын 2. Шоқанның ғалым болып қалыптасуына ықпал еткен адам-
құрыңдар. Мәтіннің тірек сызбасын жасаңдар.
дар туралы қосымша мәліметтер дайындаңдар. Мәліметте-
ріңнің қызықты, тартымды болуына назар аударыңдар.
3. Шоқанның ғылымға қосқан үлесі, зерттеу еңбектері ту-
<
ралы айтып беріңдер.
4. «Ыстықкөл сапарының күнделігі» негізінде Шоқан саяха
тының картасын жасаңдар.
5. «Ыстықкөл сапарының күнделігінде» қандай география
лық атаулар кездеседі? Олар туралы не білесіңдер? Үсь
нылған кестені толтырыңдар:
Қант — ұнтақ қант ұнмен араластырылады, ірі қант немесе шақпақ қантты ерітеді. Қант көп қосылса қамыр ауырлайды да, нашар көтеріледі, пісіргенде көтерілмей жайылып кетеді.
Жұмыртқа — сарыуызы мен ақуызы немесе тек қана сарыуызын алады. Сарыуыз қамырды көпіртеді де, ақуыз қатайта түседі. Жұмыртқаның орнына жұмыртқа ұнтағын қосуға болады (1 ас қасық ұнтақ 1 жұмыртқаға сай келеді және 3 ас қасық су). Май (қыздырылған)—сары май немесе тортасы айырылған май, маргарин, өсімдік майы, ірі қара майы пайдаланылады. Май қамырды жұмсартады. Ол көбейіп кетсе ашу процесі баяулайды және дайын тағам ауыр болып шығады. Ашытқы — жаңа немесе құрғақ. Жаңа ашытқыға аздап қант (1 шай қасық) қосып, үгеді және тиісті норма бойынша (осы тағам үшін) жылы сүтке немесе суға езеді. Құрғақ ашытқыға (сондай-ақ салқын жерде сақталған ашытқыға) толтырыл салқын су (бөлме температурасында) құяды да, ол ақшыл түске еніп, әбден езілгенге дейін қояды. Езілген ашытқыны тар көзді сүзгіден өткізіп, жылытылған сұйыққа құяды да, одан кейін ашытқы әзірлейді. Ашытқыны жабық ыдысқа — шыны аяққа, банкаға салып, салқын жерге қойса, ұзақ уақыт сақталады. Өте жоғары, сондай-ақ өте төмен температурада да ашытқының сапасы төмендейді. Ашытқы қамыр үшін қолайлы температура 30—35°C болып саналады. Тұзды қамыр иленетін суға салу (1 кг ұнға немесе жарты литр суға 10 г тұз, ал тұзды тағам әзірлегенде 20 г тұз салады) керек. Тұзды ұйтқыға салуға болмайды, өйткені оның ашытқылық қасиетін жояды. Дәмдеуіш пен тұздық — ваниль, ванилин, лимоннемесе апельсин қабығының үгіндісі,мускат жаңғағы, кардамон, жүзім, цукат, әртүрлі жеміс эссенциясы. Қамырға картоп қосуға болады (қамыр жұмсара түседі), мұндайда әдетте қамырға май мен жұмыртқа аздау салынады. Картопты қамыр әзірленбестен бір күн бұрын пісіріп алады да, пайдаланар алдында тар көзді үккішпен үгеді. Картоп қосылған қамыр қоюырақ болады, өйткені ашу процесінде ол қоймалжыңдана түседі. Әдетте 1 кг ұнға 100 грамнан 250 грамға дейін картоп қосады. Қамыр әзірлеуге қосатын қоспаларды дәл өлшеген (рецептіде көрсетілгендей) жөн, ұнның, сұйықтық, ашытқының және дәмдеуіштердің ара қатынасын қатаң сақтау қажет. Қамыр илегенде салқындатылған азықтарды пайдаланбаған жөн, өйткені ол қамырдың бабына келу процесін төмендетеді.
1. Абайдың шын аты кім? (Ибраһим)
2. Абай неше ағайынды болған? (Жеті 7)
3.«Абай – қазақтың бас ақыны» дегенді кім айтқан? (Ахмет Байтұрсынов).
4.Абайдың қара сөздерінің саны қанша? (Қырық бес 45)
5. Абайдың немере інісі кім? (Шәкәрім)
6. Абай қай жылы дүниеден өтті? (1904 бір мың тоғыз жүз төрт)
7. Абайдан неше поэма қалған? (3 үш)
8. Көңілге түрлі ой салар, әнді сүйсең менше сүй! – деген өлең жолдары қай өлеңнен алынған? (Құлақтан кіріп бойды алар)
9.Ақын М.Ю. Лермонтовтан қанша шығарма аударған? (27 жиырма жеті)
10.Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат» өлеңінде ақын қандай мәселе көтереді? (Достық мәселесі)