1. Табиғаттағы су айналымы деген не? А) Судың булануы, бұлт түзілуі, жауын-шашын жаууы.
Ә) Мұздықтың еріп, бұлаққа айналып, одан кейін өзен, көлге қосылып, теңізге құйылуы.
Б) Табиғаттағы судың жердің беткі қабатынан, гидросферадан атмосфераға көтеріліп, одан кері қайтып, үздіксіз қозғалуы.
В) Табиғаттағы үздіксіз жауын-шашынның болып тұруы.
2. Су айналымына өсімдіктер қатыса ма?
А) Өсімдік көмірқышқыл газ сіңіріп, оттек бөледі. Осы арқылы табиғаттағы су айналымына қатысы жоқ.
Ә) Өсімдік топырақтағы суды сіңіреді. Артық суды жапырағы арқылы буландырады. Осы арқылы табиғаттағы су айналымына қатысады.
Б) Өсімдік топырақтағы суды сіңіреді. Артық суды жапырағы арқылы буландырады. Бірақ бұл су айналымына қатысуға жатпайды.
3. Судың газ тәрізді күйден сұйық күйге ауысуы табиғаттағы су айналымының қай бөлігінде жүреді?
А) Өзен суы – булану
Ә) Мұздық – тау өзені
Б) Өзен суы – мұз қату
В) Ауа құрамындағы бу – шық
4. Бұлттан жер бетіне сұйық күйде түсетін жауын-шашынның атауын тап.
А)қар
Ә) шық
Б)жаңбыр
В) бұршақ
5. Табиғаттағы су айналымы туралы тұжырымдармен таныс. Оларға төменде берілген мысалдардың сәйкес келетінін тап.
Табиғаттағы су айналымы Күн сәулесінің қыздыруы әсерінен жүзеге асады. Су тамшылары бірігіп ауырлайды. Осы кезде жаңбыр жауады.
Өзеннің беткі қабатындағы су буланады.
Табиғаттағы су айналымының жүруіне ауырлық күші әсер етеді. Шалшық тез жоқ болып кетеді.
7. Жауын-шашын туралы кластерге мұқият зер сал. Оны тиісті сөздермен толықтыр.
1.
2.
3.
Мен аралға тап болсам...
Кей кездері қиялдың жетегіне еріп, «мен ешкім тұрмайтын аралға тап болсам, не істер едім?» деген сұраққа жауап іздеймін.
Әрине, ең алдымен қобалжымай, «жас табиғат зерттеушісі» үйірмесінде осы жайлы үйренгенімді еске түсіруім қажет.
Сонымен, кеме немесе ұшақ апаты болған жағдайда барлық адамдарды бір топқа жинау керек. Осылайша өз қауіпсіздігімізді қамтамасыз ету мен жараланған адамдарға көмектесу оңай болады. Одан кейін ұшақта немесе кемеде қалған құнды әрі керекті заттардың барлығын жинастыру керек. Бұл дегеніміз – түрлі дәрі – дәрмектер, байланыс құралдары, тамақ, киім, көрпелер секілді заттар болуы мүмкін. Одан кейінгі кезекте аралды барлауға шығып, аборигендер, жанартаулар, жабайы жануарлар бар – жоқтығын тексеру қажет. Келесі кезекте ауыз су іздеу керек, көп аралдарды жер асты сулары болады. Болмаған жағдайда жаңбырдың суын жинауға болады. Сосын ұйықтайтын жер мен күн көзінен тығылуға болатын жерді қамдау керек. Жоғарыда айтылған іс – әрекеттерден соң от жағу керек. Оттың көмегімен тамақ пісіріп, жылынып, су қайнатып, киім кептіріп, жабайы жануарлардан қорғануға болады. Және міндетті түрде СОС белгісін беру керек.
Міне, мен ойда жоқта аралға тап болып жатсам, осы іс – әрекеттерді жасайтын едім.
Мына заман // қай заман? // 2 бунақты,7 буынды
Азулыға // бар заман,// 2 бунақты,7 буынды
Азусызға // тар заман. // 2 бунақты,7 буынды
Тарлығының // белгісі:// 2 бунақты,7 буынды
Жақсы // — жаннан түңілген,// 2 бунақты,7 буынды
Жаман // — малдан түңілген,// 2 бунақты,7 буынды
Мұның өзі // — зар заман.// 2 бунақты,7 буынды
Зарлығының // белгісі: // 2 бунақты,7 буынды
Бір - бірлерін // күндеген,// 2 бунақты,7 буынды
Жай-жайына // жүрмеген,// 2 бунақты,7 буынды
Мұның өзі // — тар заман.// 2 бунақты,7 буынды
А А А Б В В А Б В В А Б В В А – аралас ұйқас.