Септік орыс. падеж — сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстырып, олардың арасындағы синтаксистік қатынастарды көрсетіп, өзі жалғанған сөзге заттық ұғымға қатысты грамматикалық мағына үстейтін қосымша. Септік тікелей өзі немесе басқа Формалармен бірлесіп келіп, зат пен қимыл я зат пен зат арасындағы субъектілік (субъектілік-предикаттық), тұра және жанама объектілік, меншіктік-қатыстык, мекендік, мезгілдік құралдық, көлемдік сияқты қатынастарды білдіреді. Септіктер зат есімге тән түрлену формасы болып табылады. Септіктің мағынасы да қызметі де, формалық ерекшеліктері де заттық ұғыммен байланысты. Сын есім, сан есім, етістіктің кейбір формалары (есімше, тұйық етістік) септелгенде, заттанып зат есім орнына жұмсалады.
Қазақ тіліндегі септіктер
Қазақ тілінде 7 түрлі септік бар:
Қазақша атауы Латынша атауы Сұраулары Септік жалғаулары
Жай септіктің сұраулары Тәуелдік септіктің сұраулары
Атау септік Номинатив (Nominative) кім? не? кімім? кімің? кіміңіз? кімі?
Тәуелсіздігіміз енді ғана қолымызға тиіс, әрі қарай жүрер жолымызды, барар бағытымызды айқындап ала бастаған шағымызда-ақ Президент елдің берекесі мен қуатының бастауы - ел ішіндегі тыныштық, біртұтастық деген еді. Біз соңғы жылдары беттерін аршып, ашып, ақтара бастаған тарихымызды қауіпті де қатерлі сәттер, кезеңдер аз болмаған. Екі жүз жылға созылған қазақ-жоңғар соғысы секілді ұзақ қырғын әр халықтың тарихында бола бермеген. Сол соғысты ақыры жеңіспен аяқтап, өз елін түбегейлі азат етіп құтқарып қалған күш - қазақтардың өз ауызбірлігі, өз ішіндегі ынтымақтастығы мен тұтастығы еді.
Бейбіт заман болса да қиыншылықтары аз болмай тұрған мына уақытта осы қазақтардың тұтастығын, өз ішіндегі туыстығын сақтау - қастерлі бір дәстүр. Сондай қиямет-қайым жылдарда бірде Ордабасыға, бірде Ұлытауға жиналып үш жүз билері мен батырлары бас қосқанда келген бәтуа, берген бата бірлікті сақтау, бірлесіп қимылдау еді. Сондау келісімдерден кейін 1721 жылы Бұланты бойындағы, 1729 жылы Аңырақай аумағындағы қалмақтарды қырған айқас-соғыстар ылғи жеңіспен аяқталып отырған. Қиын сәттерде Президент осы тарих тағылымдарын еске алады, еске салады. Және сол дәстүрді ұстап келе жатыр. Бұл - өте нәзік нәрсе.
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаетың күнделікті қиындық-қарбаластар арасынан ел тағдыры, мемлекет болашағы үшін аса маңызды, ерекше орны бар мәселе - проблемаларды үнемі есінде ұстап, көзден таса қалдырмай отырғаны ұнайды. Ғылымды бағалаған ғалымды қадірлейді. Президенттік сыйлықтардың қалам қайраткерлеріне берілетіндігі де оның терең ойлы, салиқалы шығарма-туындыларды бағалайтынын білдіреді. Өнердің ішінде музыкаға ерекше мән беріп, көңіл аударып отырады.
Осыдан жиырма жыл бұрын егемендігімізді жариялап, тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бұл ғасырлар бойы біздің, яғни қазақ халқының аңсаған арманы еді. Менің Отаным осы күнге жеткенше үш жүз жылға жуық бодандықтың бұғауында, жетпіс жылдан аса кеңестік кезеңнің шырмауында болды.
Жер бетінде елінің тәуелсіздігін, халқының бостандығын ойламайтын жұрт жоқ шығар. Бұл тәуелсіздік – біз үшін басқа қонған бақ, астыға тиген тақ. Бақты бағалаған халықты бастайтын тақ иесі де болуы керек. Бұл – ежелден келе жатқан өмір заңы. Осыған байланысты ата тарихты ақтарсақ, ежелден ел басқарған ер жүрек батыр бабаларымызды, ұлы хандарды кездестіруге болады. Күллі қазақ халқын өз туының астына жинап, үш жүздің басын қосқан Абылай ханды, елінің азаттығы үшін аянбай қан мен тер төккен Кенесары атамызды айтсақ та жеткілікті болар.
Атау.с: қолдану,жинау,бекіту.
Ілік.с:колданудын, жинаудын, бекітудің.
Барыс.с: қолдануға, жинауга, бекітуге.
Табыс.с:колдануды, жинауды, бекітуді.
Жатыс.с:қолдануда,жинауда,бекітуде.
Шығыс.с:қолданудан, жинаудан,бекітуден.
Көмектес.с:колданумен,жинаумен, бекітумен.
Объяснение:
Септік орыс. падеж — сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстырып, олардың арасындағы синтаксистік қатынастарды көрсетіп, өзі жалғанған сөзге заттық ұғымға қатысты грамматикалық мағына үстейтін қосымша. Септік тікелей өзі немесе басқа Формалармен бірлесіп келіп, зат пен қимыл я зат пен зат арасындағы субъектілік (субъектілік-предикаттық), тұра және жанама объектілік, меншіктік-қатыстык, мекендік, мезгілдік құралдық, көлемдік сияқты қатынастарды білдіреді. Септіктер зат есімге тән түрлену формасы болып табылады. Септіктің мағынасы да қызметі де, формалық ерекшеліктері де заттық ұғыммен байланысты. Сын есім, сан есім, етістіктің кейбір формалары (есімше, тұйық етістік) септелгенде, заттанып зат есім орнына жұмсалады.
Қазақ тіліндегі септіктер
Қазақ тілінде 7 түрлі септік бар:
Қазақша атауы Латынша атауы Сұраулары Септік жалғаулары
Жай септіктің сұраулары Тәуелдік септіктің сұраулары
Атау септік Номинатив (Nominative) кім? не? кімім? кімің? кіміңіз? кімі?
нем? нең? неңіз? несі?
Ілік септік Генитив (Genitive) кімнің? ненің? кімімнің? кіміңнің? кіміңіздің? кімінің?
немнің? неңнің? неңіздің? несінің? -ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің
Барыс септік Датив (Dative) кімге? неге? қайда? кіміме? кіміңе? кіміңізге? кіміне?
неме? неңе? неңізге? несіне? -ға, -ге, -қа, -ке
Табыс септік Аккузатив (Accusative) кімді? нені? кімімді? кіміңді? кіміңізді? кімін?
немді? неңді? неңізді? несін? -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті
Жатыc септік Локатив (Locative) кімде? неде? қайда? кімімде? кіміңде? кіміңізде? кімінде?
немде? неңде? неңізде? несінде? -да, -де, -та, -те
Шығыс септік Аблатив (Ablative) кімнен? неден? кімімнен? кіміңнен? кіміңізден? кімінен?
немнен? неңнен? неңізден? несінен? -нан, -нен, -тан, -тен, -дан, -ден
Көмектес септік Инструментатив (Instrumental) кіммен? немен? кіміммен? кіміңмен? кіміңізбен? кімімен?
неммен? неңмен? неңізбен? несімен? -мен, -бен, -пен
Тәуелсіздігіміз енді ғана қолымызға тиіс, әрі қарай жүрер жолымызды, барар бағытымызды айқындап ала бастаған шағымызда-ақ Президент елдің берекесі мен қуатының бастауы - ел ішіндегі тыныштық, біртұтастық деген еді. Біз соңғы жылдары беттерін аршып, ашып, ақтара бастаған тарихымызды қауіпті де қатерлі сәттер, кезеңдер аз болмаған. Екі жүз жылға созылған қазақ-жоңғар соғысы секілді ұзақ қырғын әр халықтың тарихында бола бермеген. Сол соғысты ақыры жеңіспен аяқтап, өз елін түбегейлі азат етіп құтқарып қалған күш - қазақтардың өз ауызбірлігі, өз ішіндегі ынтымақтастығы мен тұтастығы еді.
Бейбіт заман болса да қиыншылықтары аз болмай тұрған мына уақытта осы қазақтардың тұтастығын, өз ішіндегі туыстығын сақтау - қастерлі бір дәстүр. Сондай қиямет-қайым жылдарда бірде Ордабасыға, бірде Ұлытауға жиналып үш жүз билері мен батырлары бас қосқанда келген бәтуа, берген бата бірлікті сақтау, бірлесіп қимылдау еді. Сондау келісімдерден кейін 1721 жылы Бұланты бойындағы, 1729 жылы Аңырақай аумағындағы қалмақтарды қырған айқас-соғыстар ылғи жеңіспен аяқталып отырған. Қиын сәттерде Президент осы тарих тағылымдарын еске алады, еске салады. Және сол дәстүрді ұстап келе жатыр. Бұл - өте нәзік нәрсе.
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаетың күнделікті қиындық-қарбаластар арасынан ел тағдыры, мемлекет болашағы үшін аса маңызды, ерекше орны бар мәселе - проблемаларды үнемі есінде ұстап, көзден таса қалдырмай отырғаны ұнайды. Ғылымды бағалаған ғалымды қадірлейді. Президенттік сыйлықтардың қалам қайраткерлеріне берілетіндігі де оның терең ойлы, салиқалы шығарма-туындыларды бағалайтынын білдіреді. Өнердің ішінде музыкаға ерекше мән беріп, көңіл аударып отырады.
Осыдан жиырма жыл бұрын егемендігімізді жариялап, тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бұл ғасырлар бойы біздің, яғни қазақ халқының аңсаған арманы еді.
Менің Отаным осы күнге жеткенше үш жүз жылға жуық бодандықтың бұғауында, жетпіс жылдан аса кеңестік кезеңнің шырмауында болды.
Жер бетінде елінің тәуелсіздігін, халқының бостандығын ойламайтын жұрт жоқ шығар. Бұл тәуелсіздік – біз үшін басқа қонған бақ, астыға тиген тақ. Бақты бағалаған халықты бастайтын тақ иесі де болуы керек. Бұл – ежелден келе жатқан өмір заңы. Осыған байланысты ата тарихты ақтарсақ, ежелден ел басқарған ер жүрек батыр бабаларымызды, ұлы хандарды кездестіруге болады. Күллі қазақ халқын өз туының астына жинап, үш жүздің басын қосқан Абылай ханды, елінің азаттығы үшін аянбай қан мен тер төккен Кенесары атамызды айтсақ та жеткілікті болар.