1 - тапсырма . Берілген өлең жолдарындағы автор ойынна заманауи тұрғыдан баға беріңіз . Әуелгі корлар зор болды , Сондай зорлар кор болды , Әуелгі барлар жок болды , Сондай жоктар ток болды , Жөн бiлмеген жамандар Ел билеген бек болды , Кетере алмай билігін , Ұласкан улкен кек болды , Ниетiне казактын Тым - ак тәуір еп болды - Заманакыр болар деп , Сол себептен коркамын ! Бұл асылык , аскан заманда , Ұл туады атаменен егесiп , Кыз туады анаменен тендесіп , Баласы кетiп тыюдан . - Маскаралар таймайды Кешегi Себебi Зар заманнын аягы Заманын кеттi баягы , Ыкыла
Шырайы жарқын, кесек ойлы, жанары әрдайым жарық жұлдыздай жанып тұратын өнегелі азамат, өзіне ғана тән ұтқыр да, ұшқыр сөз тұрпаты мен ағайынның ақылшы, қамқоршысы бола білу болмысын бойында қатар ұштастырды. Ер жетіп, ес білгелі атамның ұлағатты сөздері мен үшін өмірлік азық болды. Азық болғанда көмейден өтіп, тәнге қуат бермейді, көкейіңе қонып, жүректен орын табады. Жастайымнан жадыма ақыл мен білім нәрін құйған кісінің қалжыңы мен тапқырлығы аралас әңгімелері ойыма жиі оралады.Бірде, жанымдағы жақын достарымнан көңілім қалып, атамнан:- «Дос табу оңай ма?» деп, ақыл сұрай бардым.Сонда атам: – Өзің қалай ойлайсың, жауап іздеп көрші?!- деді.- Ата, дос табу ақылдыға оңай, ақымаққа қиын,- дедім мен.Ол кісі ойымның бұрыстығын айтты.- Жоқ, балам, өмірде дос табу ақылдыға қиын, ақымаққа оңай. Ақылдының досы аз, қасы көп, ақымақтың досы көп болғанымен жақсылығы жоқ. Жақсылығы жоқ достың қастығы аяқ астында жатады. Есіңде болсын, досың ақылды болса, өзің дана боласың, досың бала болса, өзің шала боласың, – деп ақыл айтты.
В истории казахской литературы поэзия и поэтические жанры занимают главенствующее положение. В развитии казахской поэзии четко прослеживаются три периода:
- период жырау (XV в. - первая половина XVIII в.);
- поэтический период (вторая половина XVIII в. - первая половина XIX в.);
- период айтысов (вторая половина XIX в. - начало XX в.)[1]
Наиболее ранние произведения казахского устного народного творчества, чьё авторство можно считать установленным, относятся к XV в. В XVI—XVII в. были хорошо известны сочинения легендарного Асан-Кайгы, акынов Доспамбета, Шалкииза, а также Бухар-жырау Калкаманова, автора острых политических стихотворений. В Казахстане сложилась традиция проведения песенно-поэтических состязаний между акынами — так называемых айтысов. Стали выделяться такие жанры песен, как толгау — философское размышление, арнау — посвящение и т. д. В XVIII—XIX вв. в творчестве казахских акынов Махамбета Утемисова, Шернияза Жарылгасова, Суюнбая Аронова появляются новые темы — призывы к борьбе против баев и биев. В то же время акыны Дулат Бабатаев, Шортанбай Канаев, Мурат Монкеев представляли собой консервативное направление, идеализируя патриархальное и восхваляя религию. Акыны второй половины XIX в. — Биржан Кожагулов, Асет Найманбаев, Сара Тастанбекова, Жамбыл Жабаев и др. — использовали айтысы как форму выражения общественного мнения, отстаивая социальную справедливость.