1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқыңдар. Жер байлығы пайдалы қазбалары – жер қойнауында
кездесетін табиғи миниралды заттар. Өзінің физикалық қасиеті
бойынша пайдалы қазындылар қатты, сұйық және газ тәріздес
болып үшке бөлінеді. Пайдаланылуына байланысты олар
мынадай топтарға белінеді: жанғыш — көмір, мұнай, жанғыш
газдар мен тақтатастар; құрылыстық — гранит, мрамор, утас,
құм тағы басқалар; химиялық шикізат — күкірт, калий тұзы,
апатит, графит тағы басқалар.; отқа төзгіш шикізат — қара,
түсті және сирек металл кендері тағы басқалар.
«Қазақстан кен орындары» анықтамалығы
2-тапсырма. Мәтін бойынша мына топқа жататын пайдалы қазбаларды
жазыңдар.
Жанғыш:
Құрылыстық:
Химиялық шикізат:
Отқа төзгіш шикізат:
3-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңдер.
Жер байлығына нелер жатады?
Жер байлығының пайдасы?
Жер байлығының зияны?
Күшігім еркелей білетін,
Кейде ол шәуілдеп үретін.
Жата қап аяғын көтерсе
Көргендер еріксіз күлетін.
Тойған соң томпайып жататын,
Бір тәтті ұйқыға бататын.
Түсінде мысықпен алысып,
Жүретін бөлмеде жарысып.
Қарасам, міне енді өсіпті,
Ит бопты кәдімгі қабаған.
Әуелі өзіме өшікті
Күнәм жоқ бір рет сабаған.
Мақтайды біреулер даурығып,
Қасқыр деп итімді қабаған.
Мен жүрмін кете алмай айығып,
Өз итім түсірген жарадан,
***
Отырсам үндемей үйімде,
Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.
Келуші көбейіп кетеді
Шашымның ағынан сүюге.
Мақтауға бәрі әзір, жайдары
Мейрімнің ағаға шегі жоқ.
Ақтарар сырларын қайдағы,
Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.
Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,
Әділдік сөйлесем болғаны,
Біреуі алып қап алқымнан,
Союға әзір тұр қалғаны...
Тойған соң жататын пырылдап
Мен мысық емеспін, достарым,
Жан болып жүрген сон, шырылдап
Айтамын арымның қосканын
Академик АН Казахской ССР (1946), председатель Союза писателей Казахстана. Его двухтомный роман «Путь Абая» вошёл в «Библиотеку всемирной литературы» .
Биография.
Мухтар Ауэзов родился 28 сентября 1897 года в Чингизской волости Семейского уезда (ныне Семипалатинская область) .
Семья Ауэзовых находилась в родстве с семьёй казахского поэта Абая Кунанбаева, дед Мухтара Ауэз был другом и почитателем творчества Абая. Отец Абая Кунанбай был зятем Ауэза, женившись на его сестре Нурганым. Абай приезжал к Ауэзу на празднества по поводу рождения его внука Мухтара.