89518099647

19.01.2021 06:45 •  Қазақ тiлi

1-тапсырма Мәтіндерді мұқият оқыңыз.Төменде берілген сұрақтарға жауап жазыңыз. Оның басты идеясын (автордың айқысы келген ойын, көзқарасын) 5-6 сөйлеммен жазбаша түсіндіріңіз.( ) І нұсқа

1-мәтін

Қазақтың ішсе – асы, кисе – киімі, мінсе – көлігі, тұтынса – бұйымы, берсе – сыйы, дауласа – құны болған төрт түлік мал көшпенділер тіршілігінің негізін құраған, өмір салты мен дүниелік танымында зор маңызы болған.

Қазақтар жыл он екі ай мал қамын жасап, суыққа ұрындырмай, аптапқа қаталатпай, бабын таба білген. Ел аңызында жылқының – желден, түйенің – сордан, сиырдың – судан, қойдың – оттан, ешкінің – тастан жаралғаны айтылады. Ал ескілікті дүниетанымда «қой – бейіштің малы, қой – көктен түскен көк қошқар, қой атасы жантақтан өсіпті, қой Меккеден шығыпты» деген де сөз бар. Өз бетінше жайылып, тіршілік ете алу қабілетіне қарай оларды ақ мал,қара мал деп топтастырған: сыртта ақ қар, көк мұзда өз бетінше жайыла беретін жылқы ақ мал, қолдағы түйе, сиыр, қой, ешкі қара мал саналған.

Төрт түліктің тұрмыстық-әлеумет¬тік өмірде жұмсалатын орнына қарай қазақтар түйені салтанат санаса, жылқыны мақтан еткен, қойды байлыққа баласа, сиырды қанағат еткен, ал ұсақ мал ешкіні өлместің күніне санаған.

Көшпенділік тірші¬ліктің арқауы болған төрт түлікке қатысты қазақы таным даналыққа толы дала пәлсапасы мен уақыттың өзі үйреткен халықтық тәжірибе сырларын ұғындырады

(«Ана тілі» газетінен)​