1-тапсырма. Түсіндірме сөздік
Қалашылар, қалашылар келеді!
Анау Абай, Абай гой, айналайын-ай! Апа-
Кемсеңдеу - жы-
сына айтайыншы, - деді бір қартаң әйел.
ламсырау.
Босе, Телғара ғой... жаным-ау, мынау...
Телғара! Әпкеме айтайыншы, - деп, тағы бір жас
әйел, жеңге де үлкен үйге қарай ұмтылысқан.
Сағынған баласының келер мөлшерін Байтас кеткеннен бері
шешесі Ұлжан да есептеп, осы бүгінге ұйғарып жүр еді...
...Кезек өз шешесіне келгенде, ол сүйген жоқ. Қатты бір қысып,
бауырына басып тұрды да, маңдайынан иіскеді. Абайдың өкесіндегі
тартымды салқындық шешесіне де көптен бергі мінез болған. Бала
осыдан арғыны күтпеуші еді. Бірақ бауырына басқанның өзінде де
Абайдың жүрегін қатты-қатты соқтырған аса бір өзгеше жақындық
білінеді. Ана құшағы!.. Ұлжан көп ұстаған жоқ.
- Әжеңе бар, әнеки! - деп, үлкен үйдің алдына қарай бұрып
жіберді. Көрі әжесі Зере бәйбіше таяғына сүйеніп, ұрсып тұр екен.
Жаман неме, маған бұрын келмей, әкеңе кеттің-ау! Жаман
неме! ! дей беріп, қасына, құшағына немересі барғанда, «жаман
неменің» артынан лезде: - Қарашығым, қоңыр қозым... Абай жа-
деп кемсеңдеп, жылауға айналып кетті...
ным...
М. Әуезов. «Абай жолы»
16
Байқоңыр ғарыш айлағы.
Байқоңыр ғарыш айлағы еліміздің Қызылорда облысы Қармақшы ауданында орналасқан. Байқоңыр - әлемдегі тұңғыш әрі ең ірі ғарыш айлағы. Аумағы 6717 шаршы шақырымнан асады.
Байқоңырдың іргесі 1955 жылы қаланып, 1957 жылдың 4 қазанда тұңғыш ғарыш ракетасы сәтті ұшырылған болатын. Ол дүние жүзіндегі ең бірінші Жердің жасанды серігін (ЖЖС) орбитаға шығарған. Ал, 1961 жылдың 12 сәуірінде адамзат тарихында тұңғыш рет Ю.А. Гагарин «Восток» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшты. Бұдан кейін де Байқоңыр ғарыш кеңістігін игеруде көптеген жаңашыл бастамалардың старттық орнына айналды. Байқоңырдан Күннің, Айдың, Шолпанның алғашқы жасанды серіктері, "Восток", "Восход", "Союз", "Прогресс" ғарыш кемелері, түрлі орбиталық станциялар, жұмыстар жүргізуге арналған, байланыс мақсаты үшін пайдаланылатын және метеорологиялық бақылаулар жүргізуге арналған түрлі зымырандар ұшырылды. 50 жылдан астам уақыт ішінде «Байқоңыр» ғарыш айлағынан 1500-ден астам әртүрлі мақсаттағы ғарыш аппараты
Байқоңырды салар кезде бұл жерді таңдаған себептердің ішінде экватор жазықтығына жақындық, өзге елді – мекендерден қашықтығы, ракета ұшырудың қауірсіздігі секілді себептер негіз болды.
1995 жылдан бері Байқоңыр – Ресей Федерациясының құрамындағы федералдық маңызы бар қала.
Күзде қандай өзгерістер болады? Күзде ауа-райы салқындайды. Жапырақтар сарғайып түседі. Жаңбыр жауады. Какие изменение бывает в осени? В осени погода похолодает. Листья желтеют, падают. Дождь идет.
Күзгі мерекелерді ата. Күзде астық жинау құрметіне сабан той болады. Алтын күз мерекесі аталып өтеді. Назови осенние праздники. В осени в честь уборки урожая организовываются праздник "Сабан той". Отмечается праздник "Золотая осень".
Күз саған ұнай ма? Маған жылдың бар мезгілі ұнайды. Оның ішінде күз ерекше ұнайды. Осень тебе нравится? Мне нравится все сезоны года. Особенно осень мне очень нравится.