2-тапсырма. Оқылым мәтіні бойынша сұрақтар дайындаңдар. НАҚ ОСЫ ШАҚ Нақ осы шақ қимылдың, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте болып жатқанын білдіреді. Нақ осы шақ етістіктің құрамына қарай жалаң және күрделі болып екіге бөлінеді. Нақ осы шақтың жалаң түрі отыр, тұр, жатыр, жүр деген қа- тып етістіктердің тікелей жіктелуі арқылы жасалады. Мысалы: Мен күрмін. Сен отырсың. Ол жатыр. Нақ осы шақтың күрделі түрі негізгі етістіктің -ып, -іп, -п және а, -е, -й тұлғалы көсемше түрі мен отыр, жатыр, жүр, тұр деген салып етістіктерінің көмекші етістік мәнінде тіркесуі арқылы касалады. Мысалы: Мен ойнап жүрмін. Сен оқып отырсың. Ол арап жатыр.
Лирикалық шығармаларда ақын тұлғасы өлең кейіпкерімен тұтасып, кірігіп кетеді. Ақын өз атынан сөйлей отырып, сол дәуірдегі ұрпақтың мұрат - мақсатын, арман - аңсарын, сезім - күйін жырға қосады.
Жазда менің туған күніме маған әкем сайгүлік алып берді.Мен оған күнде тамақ,су беріп отырдым.Күндердің бір күнінде мен оған отырдым.Ол жуас екен.Оның түсі аппақ қар сияқты.Ол өте әдемі болды.Күздің кезінде ол еркек туды.Мен оған қуандым.Сол кезде әкем маған айтты:
-Балам сенің сайгүлігің ұрғашы екен.
-Ұрғашы деген қалай?
-Ұрғашы деген қыз -дейді.
Сол сөздерінен кейін,мен ұрғашы,еркек деген не екенін түсіндім.Мен өскенен кейін менің сайгүлігімде болды.Олардың бесеуі ұрғашы,бесеуі еркек.Мен оған қуандым.Мен оған көп міндім.Мен өз сайгүлігімді жақсы көремін.
Объяснение:
Лирикалық шығармаларда ақын тұлғасы өлең кейіпкерімен тұтасып, кірігіп кетеді. Ақын өз атынан сөйлей отырып, сол дәуірдегі ұрпақтың мұрат - мақсатын, арман - аңсарын, сезім - күйін жырға қосады.
Шығамын тірі болсам адам болып,
Жүрмеймін бұл жиҺанда жаман болып.
Жатқаным көрде тыныш жақсы емес пе,
Жүргенше өмір сүріп надан болып.
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған,
Алуға күнді барып белді буған.
Жұлдыз болып көрмеймін елдің бетін,
Болмасам толған айдай балқып туған.
Бұл сөзім асып айтқан асылық емес,
Ойында оты барлар асылық демес.
Тебем деп тірі болсам надандықты,
Серт етіп өз - өзіме еткем егес.
Менің сайгүлігім
Жазда менің туған күніме маған әкем сайгүлік алып берді.Мен оған күнде тамақ,су беріп отырдым.Күндердің бір күнінде мен оған отырдым.Ол жуас екен.Оның түсі аппақ қар сияқты.Ол өте әдемі болды.Күздің кезінде ол еркек туды.Мен оған қуандым.Сол кезде әкем маған айтты:
-Балам сенің сайгүлігің ұрғашы екен.
-Ұрғашы деген қалай?
-Ұрғашы деген қыз -дейді.
Сол сөздерінен кейін,мен ұрғашы,еркек деген не екенін түсіндім.Мен өскенен кейін менің сайгүлігімде болды.Олардың бесеуі ұрғашы,бесеуі еркек.Мен оған қуандым.Мен оған көп міндім.Мен өз сайгүлігімді жақсы көремін.