3-тапсырма. Берілген сөйлемдерден к қабыса байланысқан сөз тіркестерін табыңдар.
Тікелей қабысу:
Сатылай қабысу:
1. Күніге бес жүзден жеті жүзге дейін осы жұмыр басты пенделерге
реніштерін білдірген, ыза мен кекке толы шағымдар жер астының
түкпір-түкпірінен үсті-үстіне толассыз ағылып кеп жатады (Е.А.). 2. Екі
жағында қуарған қалың шилері бар, жауыннан кейін беті тобарсыған
қара жолда қатар жүрген екі жолаушының ізі шұбап жатыр (Ш.А.).
3. Кер бие дымқыл көк шөпті анда-санда бір шалып, күрт-күрт
шайнап, біресе пысқырып, біресе «дұрыс қой, дұрыс қой» дегендей
басын шұлғып қояды (Т.Ә.). 4. Қарсы алдынан жанға жайлы алтын
күрек самал жел есіп қоя берді (қ.ж.). 5. Торы шолақты қаңтарып,
тұсап, көк құнанды оның мойнына байлады да, отырып кітап оқуға
айналды (Ж.А.).
Өтірік айтуға бола ма?
"Өтіріктің құйрығы бір тұтам" дегендей, менің ойымша, өтірік айтпаған абзал. Себебі ерте ме, кеш пе өтірік ашылып, ақырында адамдардың өзіңе деген сенімін жоғалтасын. Қандай болмасын шындықты айтқан дұрыс.
Қазақ халқының мақал - мәтелдерінде өтірік тақырыбына өте көп көңіл бөлінген. Сол арқылы ата - бабамыз бізге дұрыс бағыт - бағдар, тәрбие беріп, өтіріктен жаман қылықтардан аулақ болуымызға ықпал тигізген.
"Өтірік деген дұшпан бар, отқа сүйреп салатын" демекші, әрдайым шындықты бетке айтып, жалған айтдан аулақ болайық!
әкесі құнанбай
анасы ұлжан
әжесі зере
Өскенбай бидің бәйбішесі, Құнанбай қажының анасы, Абайдың ұлы шешесі. Зеренің азан шақырып қойған аты - Тоқбала. Әкесі Бектемір Найман ішінде Матайдың Қойгел руынан шыққан сыйлы а есімді қызы, Жанәлі есімді ұлы болған.Жанәлінің бүрпағы - Иранғали мен Қабікен Оңғарбаевтар бүгінде Семей қаласында тұрады. Өскенбай би 5 әйелінен сүйген. 3ереден - Құттымұхамбет (жастай қайтыс болған),Құнанбай, Тайбала туған 3ерені Ырғызбай тұқымдары, барша ауыл адамдары «Кәрі әже» деп атапты. Қартайған шағында құлағы естімей қалған 3ере немерелеріне дұға оқытып, үшкіртеді екен. Ал Абай өлеңмен оқып Зере әжесін үшкіретін болыпты. 3ере немерелері ішінде Ибраһимді алабөтен жақсы көрген. Абайды қойнына алып жатқызып, еркелете-еркіндете есірген ақылды, зейінді, жұмсақ мінезді, мейірімді 3ере немересіне Абай деген аяулы ат қойса, туған анасы мен кіші шешесі Ибраһимді - Телғара деп атаған.