3-тапсырма) екі қатардағы сөздерді мағынасы жағынан бір-бірімен сәйкестендіріңдер. осы сөздерді қатыстырып, сөз тіркестерін құрандар. • ғашық болды, жазалады, сәуегейлік, жан, пәк; • , ұрып-соқты, таза, көріпкелдік, жақсы көрді.

Күшігім еркелей білетін,

Кейде ол шәуілдеп үретін.

Жата қап аяғын көтерсе

Көргендер еріксіз күлетін.

Тойған соң томпайып жататын,

Бір тәтті ұйқыға бататын.

Түсінде мысықпен алысып,

Жүретін бөлмеде жарысып.

Қарасам, міне енді өсіпті,

Ит бопты кәдімгі қабаған.

Әуелі өзіме өшікті

Күнәм жоқ бір рет сабаған.

Мақтайды біреулер даурығып,

Қасқыр деп итімді қабаған.

Мен жүрмін кете алмай айығып,

Өз итім түсірген жарадан,

***

Отырсам үндемей үйімде,

Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.

Келуші көбейіп кетеді

Шашымның ағынан сүюге.

Мақтауға бәрі әзір, жайдары

Мейрімнің ағаға шегі жоқ.

Ақтарар сырларын қайдағы,

Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.

Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,

Әділдік сөйлесем болғаны,

Біреуі алып қап алқымнан,

Союға әзір тұр қалғаны...

Тойған соң жататын пырылдап

Мен мысық емеспін, достарым,

Жан болып жүрген сон, шырылдап

Айтамын арымның қосканын

22 наурыз-Дүниежүзілік су күні (World Water Day). Жер бетіндегі адамдардың, өсімдіктер мен жануарлардың өмірі судың сапасына тікелей байланысты екені белгілі. Адамдар үшін ішуге, тамақ дайындауға және гигиена үшін пайдаланылатын судың тазалығы ерекше маңызды. 

Адамдардың ластанбаған ауыз су ресурстарына деген қажеттілігінің артуына қарамастан, адам "пайдаланған" судың көп мөлшері ешқандай тазартусыз жер асты суларына, өзендерге, көлдерге, теңіздер мен мұхиттарға түседі. Халықтың қажеттіліктері үшін пайдаланылатын суда көптеген қауіпті химиялық заттар жиі кездеседі: органикалық ластағыштар (жануарлардың нәжісіндегі вирустар, ауылшаруашылық ағынды сулардағы нитраттар мен фосфаттардың қалдықтары, тамақ қалдықтары мен ағынды сулар, мұнай өнімдері), беттік-белсенді заттар (беттік-белсенді заттар), ауыр металдар (кадмий, сынап, қорғасын), синтетикалық химиялық қосылыстардың қалдықтары (пластмассалар, пестицидтер), дәрі-дәрмектер, радиоактивті қалдықтар және т. б.

Судың әртүрлі зиянды қосылыстармен қатты ластануы күтпеген салдарға, соның ішінде көптеген су объектілерінің және оның тұрғындарының толық жойылуына әкелуі мүмкін. Экологтар арасында эвтрофикация процесі жақсы белгілі, онда ауылшаруашылық ағындары, сондай-ақ көлдер мен өзендерге түсіп, азот пен фосформен қаныққан тазартқыштар мен жуғыш заттар су өсімдіктерінің тез өсуіне әкеледі. Осы процестің нәтижесінде тоған өте тез батпаққа айналады, барлық тірі организмдер, соның ішінде балық күн мен қоректік заттардың жетіспеушілігінен өледі. 

Ластанған суды қалпына келтіру немесе тазарту өте маңызды қаражат салуды қажет етуі мүмкін болғандықтан, бүкіл әлемде су ресурстарының ластануын болдырмауға арналған бағдарламалар ұсынылады.  

Суды қалай ластауға болады?

   Суды үнемдеңіз. Таза тұщы судың әлемдік қоры неғұрлым көп болса, су ресурстарының бір бөлігінің ластануы адамзат үшін маңызды болмайды. 

   Уытты тұрмыстық химикаттарды (еріткіштер, тазартқыштар) және қажетсіз заттарды құймаңыз