3-тапсырма. Мәтінді оқып шығып, сөйлемдердің қай шақта тұрғанын анықтаңдар.
Шоқанды Көкше өзінің сұлулығымен әрдайым таңғалдырушы
еді. Бұл жолы да Көкше кербез, сол маңғаз қалпында қарсы алды.
Оның тіп-тік найза шыңдары, биік құздары бұрынғысынша көкке
қол созады. Олардың арасында Оқжетпес ерекше
көзге түседі.
Көкшетаудың маңында көл де көп.
Шоқан Алатау, Сарыарқа саяхатынан іштей
байып, жаңарып, түлеп қайтты. Ел тіршілігімен,
қазақ сахарасының өзі бұрын білмеген көлеңке
жақтарымен танысты. Аңдамай келген сан ғажайып
дүниелерді аңдады.
Бүгін, міне, осының бәрін ойша шолып, қоры-
тындылап отыр.
Н.Березин
АҚарамен берілген сөздерді жазып, морфологиялық талдау жасаңдар.
Аса көрнекті сазгер, ән жанрының әйгілі майталманы, Қазақстан мәдениетіне еңбегі сіңген қайраткер, осы заманғы қазақ эстрадасының негізін салушылардың бірі, Қазақстанның халық әртісі.
Оңтүстік Қазақстан облысының Қызылқұм ауданында дүниеге келді. Бала кезінен бойындағы бар талантын алқалы жиын, аламан бәйгелерде көрсете білді. 1950 жылдан бастап шығармашылықпен түбегейлі түрде шұғылданды. 1956-1962 жж. Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваториясында В.В.Великанов класында оқыды. Шәмші әндері ғажайып саздылығымен, сылдырап аққан бұлақ суындай тап-таза сыңғырымен, лирикалық наздылығымен ерекшеленеді. Оның шығармашылық жағынан сіңірген еңбегі қазақ эстрадалық әндерінің әуенін ұлттық нақышпен құнарландыруында, яғни халықтық қайнармен қабыстыруында жатыр. Ал бұл оның қазақ жұртының музыкалық дәстүрі сүтін еміп өскендігіне дәлел.
Осылайша бағзы мен бүгінгі мақамдарды керемет ұштастыруы Ш.Қалдаяқов туындыларының даңқын дүрілдетіп шығарып, дүйім далаға кең жайылуға кепілдік берді. Мұхтар Әуезов өмірден озар тұсында университет студенттері алдында сөйлеген әйгілі сөзінде Шәмші саздарын Ақан, Біржан өнерпаздығынан кейінгі бір "жыл келгендей жаңалық" сезіндіретін үздік құбылыс ретінде бағалағаны мәлім. Жұрт аузында "бүкіл қазақ еліне ән салдырған Шәмші" атануының сыры сонда. Сазгер әндері, әсіресе, 60-70-жылдардагы жастардың аузында жүрді. Кешеулеген "хрущевтік жылымық" дәуірінің жас адамдары шетел композиторлары мен орындаушыларына, мәселен, "Биттлзге" калай ынтықса, қазақстандық өз сазгерлерімізді де солай сүйіп тыңдады. Бұл соңғысы мен арасында, әрине, Қалдаяқов бірінші орында тұрды.