Мәтін не туралы? Мәтінге ат қой? Мәтін арқылы автордың не айтқысы келді? Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдап жаз. Мәтіндегі қарамен берілген сөз тіркесстерінің мағынасын түсіндіріп жаз. Сөз тіркестері Тұнып тұр екен Көзім қызып Мағынасы. ?
1. Жалған сөзден жақсылық күтпе. 2. Адамды жөн білетін дана деп біл, Істерін жалқау жанның шала деп біл. 3.Бес нәрседен қашық бол: Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек бекер мал шашпақ. 4. Сөзіне қарап кісіні ал, Кісіге қарап сөз алма. 5. Мұратыңа жеткенше, Дос, дұшпанға сыр берме. 6.Мықтымын деп мақтанба ақыл білсең, Мықты болсаң өзіңнің нәпсіңді жең. 7.Жалған сөзден жақсылық күтпе. 8. Тумай жатып толдым деме, толмай жатып болдым деме. 9.Наданмен қос болғанша, Кітапен дос бол. 10. Көп білем десең, Аздан бастап үйрен.
2. Адамды жөн білетін дана деп біл,
Істерін жалқау жанның шала деп біл.
3.Бес нәрседен қашық бол:
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек бекер мал шашпақ.
4. Сөзіне қарап кісіні ал,
Кісіге қарап сөз алма.
5. Мұратыңа жеткенше,
Дос, дұшпанға сыр берме.
6.Мықтымын деп мақтанба ақыл білсең,
Мықты болсаң өзіңнің нәпсіңді жең.
7.Жалған сөзден жақсылық күтпе.
8. Тумай жатып толдым деме,
толмай жатып болдым деме.
9.Наданмен қос болғанша,
Кітапен дос бол.
10. Көп білем десең,
Аздан бастап үйрен.
– Эйе, дөйөмләштереп әйткәндә, тап шулай. Исеменән үк күренеп тороуынса, “Тәбиғәт” – махсуслашҡан тәбиғәтте һаҡлау предприятиеһы. Алдыбыҙға ҡуйылған төп маҡсат – халыҡты хозур тәбиғәтебеҙҙе тәләфләмәй ҡулланырға өйрәтеү, кешеләрҙә экологик мәҙәниәт тәрбиәләү.
– Әйтегеҙ әле: кеше экологик яҡтан мәҙәниәтле булырға теләһә, эште нимәнән башларға тейеш?
– Әлбиттә, эш үҙ өҫтөңә яуаплылыҡ алыуҙан башлана. Урамда, тәбиғәт ҡосағында сүп-сар ташламау, һыу буйҙарын бысратмаҫҡа тырышыу кеүек ябай, әммә шул уҡ ваҡытта сикһеҙ яуаплы нәмәләр тураһында бер генә минутҡа ла оноторға тейеш түгелбеҙ. Былар һәр кемдең ҡанына һеңһен ине. Аныҡ эштәргә килгәндә, бөгөнгө көндөң афәте – сүп-сар менән нисек эш итеү тураһында һүҙ алып барырға теләйем. Бөгөн тирә-яҡ мөхитте сүплеккә сығарып ташланған ҡалдыҡтар шул тиклем бысрата – сәстәрең үрә торор.
Республикала махсус төҙөлгән полигондар бар – улар заманға яраҡлаштырып, нормалар буйынса эшләнгән. “Тәбиғәт” дәүләт унитар предприятиеһына ҡараған полигондарҙың барыһында ла сүп-сар йыйыу ҡағиҙәләр буйынса башҡарыла. Ләкин полигондар менән генә эш бөтмәй шул – иҫәпһеҙ-һанһыҙ сүплектәрҙә нимәләр сереп, ағыу сәсеп ятҡанын белеп тә бөтөп булмай. Сүплек сүплектән айырыла – унда йортоңда артыҡ булған бөтә нәмәне лә сығарып быраҡтырмайҙар.