3-тапсырма. Мәтіндегі тұйық етістіктерді дұрыс түрлендіріп жазыңдар. Домбырамен ән айту... жолы бөлек. Қазақтың әндеріндегі
«Домбыра екі ішекті қолға алайын», «Домбыра
Домбыра - ер жігіттің
қолғанаты» деген сөздер текке айтылмау... тиіс. Яғни, әннің
домбырамен орындалу... әннің төресі екендігін білдіреді. Дом-
быраның екі және үш ішекті түрі сал-серілерде кеңінен қол-
даныста болған. Арқа әншілерінде бұл аспап болмады деу...
реті жоқ, өйткенмен екі ішекті домбыраның қолданылу... басым
болды.
Балалық шаққа саяхат
Адамның санасында мәңгілік өшпестей естелік қалдыратын, ең керемет, ең ғажап ұмытылмастай сәттер сыйлайтын ол – балалық шағымыз. Балалық шақ – бір рет ғана келетін, қайта оралмайтын, сағына еске алатын ғажайып әлем іспеттес.
Қазіргі таңда 17 жастан астым. Осы 17 жыл ішінде қуанышта, қайғыда, мақтаулар мен даттаулар, өсек пен мадақтаулар, жеңіс пен жеңіліс те көрдік. Өсе келе қиындықтар мен кедергілерде көбейе беретіні анық. Кейде шаршап - шалдығып, барлық нәрседен жалығып, оңаша қалып ойланып отырып, балалық шағымды еске аламын. Бір қызығы қазіргі кезде орын алып жатырған жайттардың барлығын балалық шағыммен салыстыра қарасам мүлдем бөлек. Қазіргі кезде дос - досына шынайы сөйлеп, шынайы сезім білдіріп, шынайы бет - бейнесін көрсетпейді. Қызғаншақтық, көреалмаушылық деген ұғым өте көп қалыптасқан. Досына қол ұшын созып көмек бермейді. Тек уақытша ғана достасады. Айта берсең кемшілік көп. Ал балалық шағымызда ше? Ол кезде жасандылық деген сезім болмайтын - мыс. Тек шынайы сезім, шынайы күлкі, шынайы махаббат, шынайы достық барлық нәрсе де періште жүрекпен, шынайы көңілден жасалынатын. Сол сәтке бір сәт тоқталып, уақытты қиялымызбен артқа айналдырып балалық шағымызға бір сәт оралсақ.
Эх, қайта оралмас балалық шағым - ай… Ұйқың қанбасада, қанша жерден ұйқың келіп тұрсада, соны ойынға айырбастап таң атпай тұрып, анаң берген бір кесе ыстық сүтті сіміре салып, далаға шығып достарыңды іздеп үйіне бару. Ойында ештеңе жоқ, ешнәрсемен шаруасы жоқ, ешнәрсеге бас ауыртпайтын, уайым - қайғысыз балалық шақ. Таңертең ерте тұрып ойын қуып үйден кетіп, кеш бата ойыннан шаршап келіп ес білмей ұйықтау. Келесі күн тағы да солай асыр салып еш қамсыз ойнау. Бірге доп теуіп, балшық құмнан үй салып, бірге қырылып, төбелесіп, қайтадан татуласатын достарым. Балық аулай алмасақ та қолымызға қармақ алып отыратын кездерім. Кеш бата жолдастарыммен үй қасында отырып өтірік әңгіме айтып, не айтып отырғанымызды білмесекте, шынайы күле білу. Жаз шықпай - ақ жиналып алып канал жағалап, жүзе алмайтын болсақ та, қанша мәрте суға батып кетіп жатсақ та, суға шомылып асыр салу. Айта берсең қызық көп.
Кейде бір сәт мейлі бір минутқа болсын сол қайта келмеске кеткен балалық шағыма оралғым келеді. Бірақ, әттең ол нәрсе мүмкін емес. Кішкентайымызда тездетіп ересек жасқа толып, үлкен азамат болып, мына балалық шақтан құтылсақ, тез ержетсек деп армандайтынбыз. Бірақ қазір сол балалақ шағымыз бір мезет болсын оралса, сол сәтте жіберген қателігімді жөндесем екен, тағы бір мәрте асыр салып ойнап, балалық шағыма бір саяхат жасасам екен, деген тек бос орындалмас арман қиял ғана. Және оған тек ойша ғана сапар шегіп қайтамыз.
Балалық шаққа саяхат
Адамның санасында мәңгілік өшпестей естелік қалдыратын, ең керемет, ең ғажап ұмытылмастай сәттер сыйлайтын ол – балалық шағымыз. Балалық шақ – бір рет ғана келетін, қайта оралмайтын, сағына еске алатын ғажайып әлем іспеттес.
Қазіргі таңда 17 жастан астым. Осы 17 жыл ішінде қуанышта, қайғыда, мақтаулар мен даттаулар, өсек пен мадақтаулар, жеңіс пен жеңіліс те көрдік. Өсе келе қиындықтар мен кедергілерде көбейе беретіні анық. Кейде шаршап - шалдығып, барлық нәрседен жалығып, оңаша қалып ойланып отырып, балалық шағымды еске аламын. Бір қызығы қазіргі кезде орын алып жатырған жайттардың барлығын балалық шағыммен салыстыра қарасам мүлдем бөлек. Қазіргі кезде дос - досына шынайы сөйлеп, шынайы сезім білдіріп, шынайы бет - бейнесін көрсетпейді. Қызғаншақтық, көреалмаушылық деген ұғым өте көп қалыптасқан. Досына қол ұшын созып көмек бермейді. Тек уақытша ғана достасады. Айта берсең кемшілік көп. Ал балалық шағымызда ше? Ол кезде жасандылық деген сезім болмайтын - мыс. Тек шынайы сезім, шынайы күлкі, шынайы махаббат, шынайы достық барлық нәрсе де періште жүрекпен, шынайы көңілден жасалынатын. Сол сәтке бір сәт тоқталып, уақытты қиялымызбен артқа айналдырып балалық шағымызға бір сәт оралсақ.
Эх, қайта оралмас балалық шағым - ай… Ұйқың қанбасада, қанша жерден ұйқың келіп тұрсада, соны ойынға айырбастап таң атпай тұрып, анаң берген бір кесе ыстық сүтті сіміре салып, далаға шығып достарыңды іздеп үйіне бару. Ойында ештеңе жоқ, ешнәрсемен шаруасы жоқ, ешнәрсеге бас ауыртпайтын, уайым - қайғысыз балалық шақ. Таңертең ерте тұрып ойын қуып үйден кетіп, кеш бата ойыннан шаршап келіп ес білмей ұйықтау. Келесі күн тағы да солай асыр салып еш қамсыз ойнау. Бірге доп теуіп, балшық құмнан үй салып, бірге қырылып, төбелесіп, қайтадан татуласатын достарым. Балық аулай алмасақ та қолымызға қармақ алып отыратын кездерім. Кеш бата жолдастарыммен үй қасында отырып өтірік әңгіме айтып, не айтып отырғанымызды білмесекте, шынайы күле білу. Жаз шықпай - ақ жиналып алып канал жағалап, жүзе алмайтын болсақ та, қанша мәрте суға батып кетіп жатсақ та, суға шомылып асыр салу. Айта берсең қызық көп.
Кейде бір сәт мейлі бір минутқа болсын сол қайта келмеске кеткен балалық шағыма оралғым келеді. Бірақ, әттең ол нәрсе мүмкін емес. Кішкентайымызда тездетіп ересек жасқа толып, үлкен азамат болып, мына балалық шақтан құтылсақ, тез ержетсек деп армандайтынбыз. Бірақ қазір сол балалақ шағымыз бір мезет болсын оралса, сол сәтте жіберген қателігімді жөндесем екен, тағы бір мәрте асыр салып ойнап, балалық шағыма бір саяхат жасасам екен, деген тек бос орындалмас арман қиял ғана. Және оған тек ойша ғана сапар шегіп қайтамыз.