3-тапсырма. Суретке қара. Ақпарат көздерінен осы суретке, сурет авторы на қатысты мәліметтерді тап. Оны сабақ тақырыбымен байланыста КАЗЫЛЫМ рып айт. Демеулік шылауларды қолдан.
Үгілу — температураның ауытқуына байланысты болатын атмосфера, су және организмдердің әсерінен жер бетіндегі тау жыныстарының химиялық өзгерісі және үгілу процесі.[1] Үгілу — жер бетінде немесе оған жақын маңдағы температура ауытқуларынан, атмосфераның судың және организмдердің химиялық және механикалық әсерінен таужыныстардың бұзылуы мен химиялық өзгеріске ұшырау процесі. Ү. физикалық (механикалық), химиялық және органикалық болып үш топқа бөлінеді. Физикалық үгілуде ауа температурасының күрт өзгеруі мен ылғалдың араласуынан таужыныстар шытынап жарылып, ұсақ кесекгерге бөлінеді, бірақ құрамы өзгермейді. Химиялық Ү. кезінде химиялық реакциялардың жүруінен таужыныстардың құрамы өзгеріске ұшырап, жаңа минералдар қалыптасады (мыс., дала шпаты каолинге айналады). Органикалық үгілуде де бактериялар, саңырауқұлақтар, қыналар, мүктер және т.б. организмдердің әсерінен болады. Олар таужыныстардың қуыстарында, жарықшаларында өніп-өсу барысында түрлі ерітінді заттар бөліп шығарады. Ү. нәтижесінде жер бедерінің түрлі бітімдері
Ерте, ерте, ертеде қазіргі Бурабай көлінің жағасын ақбас бура мекендеген деседі. Ойсыл қараның ұрпағы киелі жануар жаугершілік заманда көл маңына тұрақтаған ежелгі қазақ жұртының қорғаушысы һәм хабаршысы болыпты. Қилы кезеңде дұшпанның таянғанын алыстан сезетін ақбас бура буырқанған бақсыдай аузынан ақ көбік шашып, еңіреп-боздап, тау-тасты кезіп, халыққа жаудың жақындағандығы туралы белгі береді екен. Содан елдің етек-жеңін жинаған ерлері бес қаруын қамданып, жауға қарсы аттанса, қариялары мен бала-шағасы осы өңірдің тау-тасына тығылып-паналап, аман қалып отырған.
Ақбас бура бейбіт күнде жайбарақат күйге түсіп, мамыражай жайылып жүре берген. Әккі жаудың айласы таусылған мергендері аңдып жүріп, ақыры, ақбас бураны атып өлтіреді. Қасиетті Ойсыл қара тізерлеп шөккен бойы құлаған жерінде қара тасқа айналып қатып қалған деседі.
Табиғаттың осы бір таңғажайып сұлу бұрышын аталарымыз ежелден-ақ Бурабай деп атапты. Бура түйенің атауы. Халық Көкшетау өңірінде өмір сүрген түйелер туралы жоғарыдағы аңызды сақтап қалған. Осы аңызға сәйкес Көкшетау тауларының бірінде екі өркешті түйенің бейнесі сақталған. Жергілікті жердің биік шыңы – Көкшетау. Панорамалық көріністің бірі – оңтүстікке қарай орналасқан Бурабай тауы (690 м). Одан оңтүстікке қарай Шучье қыраты орналасқан, оның ең биік нүктесі «Жеке батыр» (826 м) деп аталады.
Осы таудың баурайындағы Бурабай көлінің жағасында Бурабай кенті орналасқан. Кент Көкшетау облысының Шортанды ауданына қарайды. Халқының саны 30 000-нан аса адам.
Кент пен көлдің айналасы қалың орман және биіктігі әртүрлі деңгейдегі таулармен қоршалған. Менің назарымды аударған дүние кенттің Бура және бай деген екі біріккен сөзден тұратын атауы және оның орта жерінде орналасқан қатар жатқан үш тас үйіндісі болды.
Үш үйіндінің жалпы ұзындығы 150 метр шамасында. Үзілген екі жерінде тастың табаны анық байқалады. Үшінші үйік күншығыс бағытқа қарай 45 ͦбұрылған. Тура бураның күншығысқа қарап тұрған бейнесін береді.
Мені таңдандырған нәрсе шеткі тас үйіндінің шөгіп жатқан алып бураның артқы бөлігінен аумай тұрғаны болды. Бұл тас үйіндінің ұзындығы 40-50 метр шамасында, биіктігі 5-6 қабат үйдің биіктігімен шамалас. Ені 30-40 метрдей. Зер салып қараған адамға үйіндінің табаны өңделген таспен қаланып, ортасы қотыр таспен толтырылып, сырты түп-түзу өңделген тас плиталармен адам қолымен жымдастырыла қапталғаны анық байқалады (Маңғыстаудағы ежелгі кесенелердің барлығы дерлік осылай, ортасы қотыртаспен толтырылып сырты мен іші өңделген тастармен қапталған). Бұл үйіндінің алдыңғы бетінен айқын көрінеді.
Үгілу — температураның ауытқуына байланысты болатын атмосфера, су және организмдердің әсерінен жер бетіндегі тау жыныстарының химиялық өзгерісі және үгілу процесі.[1] Үгілу — жер бетінде немесе оған жақын маңдағы температура ауытқуларынан, атмосфераның судың және организмдердің химиялық және механикалық әсерінен таужыныстардың бұзылуы мен химиялық өзгеріске ұшырау процесі. Ү. физикалық (механикалық), химиялық және органикалық болып үш топқа бөлінеді. Физикалық үгілуде ауа температурасының күрт өзгеруі мен ылғалдың араласуынан таужыныстар шытынап жарылып, ұсақ кесекгерге бөлінеді, бірақ құрамы өзгермейді. Химиялық Ү. кезінде химиялық реакциялардың жүруінен таужыныстардың құрамы өзгеріске ұшырап, жаңа минералдар қалыптасады (мыс., дала шпаты каолинге айналады). Органикалық үгілуде де бактериялар, саңырауқұлақтар, қыналар, мүктер және т.б. организмдердің әсерінен болады. Олар таужыныстардың қуыстарында, жарықшаларында өніп-өсу барысында түрлі ерітінді заттар бөліп шығарады. Ү. нәтижесінде жер бедерінің түрлі бітімдері
Ерте, ерте, ертеде қазіргі Бурабай көлінің жағасын ақбас бура мекендеген деседі. Ойсыл қараның ұрпағы киелі жануар жаугершілік заманда көл маңына тұрақтаған ежелгі қазақ жұртының қорғаушысы һәм хабаршысы болыпты. Қилы кезеңде дұшпанның таянғанын алыстан сезетін ақбас бура буырқанған бақсыдай аузынан ақ көбік шашып, еңіреп-боздап, тау-тасты кезіп, халыққа жаудың жақындағандығы туралы белгі береді екен. Содан елдің етек-жеңін жинаған ерлері бес қаруын қамданып, жауға қарсы аттанса, қариялары мен бала-шағасы осы өңірдің тау-тасына тығылып-паналап, аман қалып отырған.
Ақбас бура бейбіт күнде жайбарақат күйге түсіп, мамыражай жайылып жүре берген. Әккі жаудың айласы таусылған мергендері аңдып жүріп, ақыры, ақбас бураны атып өлтіреді. Қасиетті Ойсыл қара тізерлеп шөккен бойы құлаған жерінде қара тасқа айналып қатып қалған деседі.
Табиғаттың осы бір таңғажайып сұлу бұрышын аталарымыз ежелден-ақ Бурабай деп атапты. Бура түйенің атауы. Халық Көкшетау өңірінде өмір сүрген түйелер туралы жоғарыдағы аңызды сақтап қалған. Осы аңызға сәйкес Көкшетау тауларының бірінде екі өркешті түйенің бейнесі сақталған. Жергілікті жердің биік шыңы – Көкшетау. Панорамалық көріністің бірі – оңтүстікке қарай орналасқан Бурабай тауы (690 м). Одан оңтүстікке қарай Шучье қыраты орналасқан, оның ең биік нүктесі «Жеке батыр» (826 м) деп аталады.
Осы таудың баурайындағы Бурабай көлінің жағасында Бурабай кенті орналасқан. Кент Көкшетау облысының Шортанды ауданына қарайды. Халқының саны 30 000-нан аса адам.
Кент пен көлдің айналасы қалың орман және биіктігі әртүрлі деңгейдегі таулармен қоршалған. Менің назарымды аударған дүние кенттің Бура және бай деген екі біріккен сөзден тұратын атауы және оның орта жерінде орналасқан қатар жатқан үш тас үйіндісі болды.
Үш үйіндінің жалпы ұзындығы 150 метр шамасында. Үзілген екі жерінде тастың табаны анық байқалады. Үшінші үйік күншығыс бағытқа қарай 45 ͦбұрылған. Тура бураның күншығысқа қарап тұрған бейнесін береді.
Мені таңдандырған нәрсе шеткі тас үйіндінің шөгіп жатқан алып бураның артқы бөлігінен аумай тұрғаны болды. Бұл тас үйіндінің ұзындығы 40-50 метр шамасында, биіктігі 5-6 қабат үйдің биіктігімен шамалас. Ені 30-40 метрдей. Зер салып қараған адамға үйіндінің табаны өңделген таспен қаланып, ортасы қотыр таспен толтырылып, сырты түп-түзу өңделген тас плиталармен адам қолымен жымдастырыла қапталғаны анық байқалады (Маңғыстаудағы ежелгі кесенелердің барлығы дерлік осылай, ортасы қотыртаспен толтырылып сырты мен іші өңделген тастармен қапталған). Бұл үйіндінің алдыңғы бетінен айқын көрінеді.