30 или БЕРЕМІН (точно не знаю)
...
4- тапсырма. Сөйлем мүшелерін тауып, мәтінге тақырып қой.
Экология ғылымы адам мен табиғаттың, қоршаған ортаның, жануар-
лар мен өсімдіктер әлемінің бір-бірімен арақатынасын, олардың үйле-
сімді дамуы мен сақталуын зерттейді. Ол биология, география, жара-
тылыстану, химия, физика ғылымдарымен тығыз байланыста дамиды.
Оның биоэкология, геоэкология, әлеуметтік экология, инженерлік эко-
логия, медициналық экология сияқты салалары бар. Олардың басты
мақсаты – табиғат пен жануарларды қорғау.
Арал Қазақстандағы Каспий теңізінен кейінгі екінші үлкен көл.
Ол өткен ғасырдың 70-жылдарынан бастап тартылып, экологиялық
қауіпті аймаққа айналды. Сондықтан Қазақстанда Сырдария өзенінің
сағасын реттеу мен Арал теңізін қалпына келтіруге арналған арнайы
жоба жасалып, Солтүстік Арал теңізі сақталып қалды. Бұл – табиғатты
қорғаудың үлгісі.
Қазақ даласын ерте замандардан бері мекендеген жануарлардың
бірі құлан. Кеңес заманында олардың саны күрт кеміп, жойылуға
аз-ақ қалды. Қазақстанда құландарды сақтап қалудың арнайы жоба-
сы аясында олар «Алтынемел» табиғи қорығына жеткізіліп, мемлекет
қамқорлығына алынды. Соның нәтижесінде олардың саны қазір 3000-
нан асты. Бұл – жануарларды қорғаудың үлгісі.
Табиғат біздің досымыз. Оны қорғау – әркімнің абзал борышы.
олбок​

Қазақстанның табиғаты көркем, жанға жайлы әсем жерлерге өте бай өлке екендігі шүбәсіз. Халқының көңілі қандай дарқан болса, жері де сондай кең қазақ даласының әрбір тасын, әрбір шөбін, әрбір суын білу, оны қастерлеу баршамыздың парызымыз. Осы орайда Әлемтану айдары еліміздегі ең ерекше деп танылған ағаштар туралы баяндайды.

Ең көне хан-ағаш

Қазақстандағы ең көне хан-ағаш – алып қарағаш. Ол Іле өзенінің «Алтын-Емел» ұлттық табиғи саябақ аумағында, Үлкен Қалқан тауының шығыс жағында өседі. Жасы 700 жылдан асқан. Бұл қарағаш Шыңғысхан шапқыншылығының куәгері деседі. Жергілікті халық ағашты күні бүгінге дейін қасиет тұтады.Жуандығына алты адамның құшағы әрең жететiн 700 жастағы ерекше ағаш Жаркент қаласынан 30 шақырымдағы Әулие-ағаш ауылы маңында өседі. Бұл – кәдімгі қарағаш тұқымы. Мұндай алып ағаштар әлемнiң үш елiнде ғана бар. Олардың бiрi – Қытайда, бiрi – Меккеде болса, үшiншiсi – бiздiң жерге тамыр жайған екен. Киелi ағаштың қасында бiр тамырдан нәр алып тұрған жетi жас ағаш бар. Жұрт оларды жетi ағайынды деп атап кеткен. Және «Бозбала мен бойжеткен» аталған қос шынар да осы киелi ағаштың ұрпағы саналады. «Бозбала мен бойжеткеннiң» арасынан өткен әйелдер сәби сүю бақытына ие болады, ал Әулиеағаштың көз жасындай болып тамшылап тұрған көптеген сулар түрлі ауруларға ем деседі.

Аталған ағашты тамашалау мақсатымен Америка, Австралия, Германия және басқа да шетелдерден туристер жиi келiп тұрады.

Қарағай - ағаштардың ішіндегі ең "шешені, сөйлегіші" қарағай саналады. Қарағайдан домбыраны тұтас шауып та жасайды немесе басқа ағаштан шабылған домбыраның қақпағын міндетті түрде қарағайдан салады. Шеберлер сан жылдаған тәжірбиенің нәтижесінде қарағайдың тербелу арқылы дыбыс шығару қабілеті өте жоғары екендігін дөп басып таба білген. Әдетте, халық шеберлері домбыра жасау үшін таудың теріскей беткейіне (қапталына) өскен қарағай дінінің солтүстік қараған жағындағы жартысын пайдаланады. Өйткені ағаш дінінің солтүстік бағыттағы жартысында шайыры аз, бұтақ өспейді, жылдық сақиналары жиі орналасады, сондықтан оның дыбыс шығару қасиеті жоғары болады