47. Мәтінді түсініп оқы. за
2
78
Қазақ ою-өрнегі өте ертеде пайда бол-
ған. Оның мазмұны, өрнектері әртүрлі бо-
лып келеді. Негізінен олар өсімдік, жан-
жануар, адам өмірі мен ғарыштық ғаламды
бейнелеуден тұрады.
Соның ішінде жан-жануарды өрнектей-
тiн оюлар көптеп кездеседі. Олар ежелгі
қазақ мәдениетінен, көшпенділер өмірінен
сыр шертеді.
Әр өрнекке өзінің сипатына қарай атау
берілген. Мүйізді қойға ұқсайтын өрнек
«қошқармүйіз» деп аталады. «Түйетабан»
оюы өзінің аты айтып тұрғандай түйенің та-
банын бейнелейді. Түйені көргендерің бол-
са, оның ізіне қарап көз жеткізуге болады.
«Бейнелеу өнері» кітабынан
2S
қошқармүйіз
түйетабан
Қымызсыз қазақ асханасын елестету мүмкiн емес. Бұл ғажайып сусын қырғыз, қазақтардың барлық салтанатты думандарымызда бiрiншi кезекте берiледi. Ол туралы өлеңдерде, мақал-мәтелдердеайтылады, әйел адамның қабiлетiн ең алдымен оның қымыз әзiрлеуiне қарап бағалаған. Ыдыс түбiнде iшiлмей қалған қымызды төгiп тастау күнә болған. Қазақтар жүздеген жылдар көлемiнде қымызды айырықша ыдыста - торсықжәне сабада дайындаған.
Қымыздың сапасы ең алдыменұйытқыдан басталады. Қазiргi кезде қымыздың микрофлоры құрғақ түрде жақсы сақталады. Қымыздық ұйытқы ретiнде көктемде, қымыздық мезгiлдiң басында ұйытқы қолданылады.
Ұйытқыны күзде дайындау үшiн қымызды бiрнеше тәулiкке қалдырады және ол екiге - жоғарғы мөлдiр және төменгi iрiмшiктiкқабатқа бөледi. Бұл тұнбаны селдiр матада сығып алады да, күнге кептiредi және келесi маусымға (мамыр) дейiн жабық ыдыста, салқын жерде сақтайды.