9-тапсырма. Ойтаразы. «Шығу парағын» пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер. • Оқылым мәтінінің мазмұнын кім жақсы түсінді? Не туралы айтылған екен? • Сөздік қорларыңды қанша жаңа сөзбен толықтырдыңдар
Жарнама, реклама (франц. reclame, лат. reclamo — жар саламын) — тауарлардың, қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы ақпарат беру және оған деген сұранысты көбейту мақсатында таратылатын хабарлама; белгілі бір адамдар, ұйымдар, әдебиет пен өнер шығармалары туралы хабар таратып, оларды әйгілеу. Жарнама көпшілік ақпарат құралдары (теледидар, радио, газет, Интернет, проспектілер, плакаттар, т.б.) арқылы жүзеге асырылатын коммуникацияның ақылы түрі болып табылады. Кез келген Жарнама хабарламалық, болмаса назар аудартушылық сипатымен ерекшеленді. Жарнаманың түрлері көп: сату орнындағы Жарнама, институционалдық (жақсы пікір қалыптастыру мақсатындағы) Жарнама, хабарламалық Жарнама, сауда және көлік жүйесіндегі Жарнама, көше Жарнамасы (плакат, афиша), ауызша Жарнама, баспалық Жарнама т.б. Жарнаманың қарапайым түрлері б.з.б. пайда болды. Ежелгі Грекия мен Ежелгі Римде Жарнама хабарландыруларын ағаш тақтайларға жазып, халық көп жиналатын алаңдарда айғайлап жар салатын болған. Баспаға басылған Жарнамалар Англия мен Францияда 17 ғ-да пайда болды. Жарнама қазақ халқына да ежелден белгілі. Оның ауызша үлгілері фольклорлық әдебиетте “жарлық шашу”, “жар салу” ұғымдарымен берілген. Жарнама үлгілері “Қобыланды батыр”, “Мұңлық-Зарлық” және “Оғызнама” жырларында бар. 19 ғ-дың аяғында “Түркістан уалаяты”, “Дала уалаяты” газеттерінде саяси-экон. мәселелерге байланысты, оқу-ағарту, әдебиет және өнер-білім бойынша Жарнамалар берілген. 20 ғ-да Жарнаманың мақсаты мен мазмұны кеңейіп, икемділігі артты, Жарнама тілінің ішкі құрылымы сараланды. Нарықтық экономиканың қанат жаюына орай Қазақстанда жарнамалық қызмет түрлері сан алуан болып дамуда. Жарнама стратегиясымен айналысатын Жарнама компаниялары пайда болды. Жарнаманың бір түрі — афиша (affіcher — хабарландыру, іліп қою). Театр афишалары — спектакльдер және басқа да көңіл көтеретін шаралар туралы хабарландырулар. Афишалар театрдың алдына, көшелерге, алаңдарға және басқа да көпшілік жүретін орындарға ілінеді
Сұрапыл соғыс қаншама отбасын отағасынан, баласынан айырды десеңізші. Қаншама қазақтың ержүрек қыз-жігіттері майданға аттанып, өзінен кейінгі ұрпақтың бейбіт өмірі үшін жанын қиды.Кезінде сол ерлердің – Отан үшін от кешкендердің қатарында болған Әбу Сәрсенбаевтың:
Сен құрметте оны!
Түсіндің бе, қарағым?
Ол ақшаға сатқан жоқ
Тізеден кесіп аяғын.
Еріккеннен де
ұстап жүрген жоқ
Қолтықтағы ұзын таяғын,– деп келетін өлеңін жаттап өскен ұрпақтың өзі бүгінгі күндері сол құрметке лайық жасқа келді. Ақын айтқан қасиетті сөздің қадіріне жетіп жүрміз бе? Соғыс және еңбек ардагерлеріне деген құрметіміз өз деңгейінде болып отыр ма? Осы сауалдар біздің қай-қайсымызды да ойландыруы тиіс. Бүгінгі тәуелсіздігіміз баянды, егемен елде бейбіт өмір сүріп жатқанымыздың өзі сол сұрапыл майдан кешкен ардагерлеріміздің ерлігінің арқасы. Олар біз үшін де, кейінгі ұрпақ үшін үлгі-өнеге, мақтаныш. Айтпағымыз, ардагерлерімізді, Отан үшін жанын берген ерлерімізді жылына бір рет, 9-мамырда ғана еске алмауымыз қажет. Басқасына тоқталмай-ақ қояйық, тіпті ауыл-ауылда, көше-көшеде ардагерлердің үйлеріне арнайы тақта орнатып, аты-жөндерін жазып, елеп-ескеріп отырсақ, мұның өзі ардагерлер алдындағы мың сан парыздың бірінің өтелгені болар еді. Майдангерлердің ерлігін ұмытпай, келер ұрпаққа дәріптеуде, еліміздің кешегі жән бүгінгі қаһармандарын мақтаныш етуде, олардың ерлігіне тағзым жасауда патриоттық тәрбиенің рөлі зор. «Ұлтын сүю – ұлтшылдық емес, ұлтжандылық» деп Бауыржан Момышұлы айтқандай, қай заманда болмасын Отанға, туған жеріңе деген ыстық сезім өз ұлтыңды құрмет тұтып, туған тарихтан, ана тілден ажырамаудан бастау алады!
Жарнама, реклама (франц. reclame, лат. reclamo — жар саламын) — тауарлардың, қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы ақпарат беру және оған деген сұранысты көбейту мақсатында таратылатын хабарлама; белгілі бір адамдар, ұйымдар, әдебиет пен өнер шығармалары туралы хабар таратып, оларды әйгілеу. Жарнама көпшілік ақпарат құралдары (теледидар, радио, газет, Интернет, проспектілер, плакаттар, т.б.) арқылы жүзеге асырылатын коммуникацияның ақылы түрі болып табылады. Кез келген Жарнама хабарламалық, болмаса назар аудартушылық сипатымен ерекшеленді. Жарнаманың түрлері көп: сату орнындағы Жарнама, институционалдық (жақсы пікір қалыптастыру мақсатындағы) Жарнама, хабарламалық Жарнама, сауда және көлік жүйесіндегі Жарнама, көше Жарнамасы (плакат, афиша), ауызша Жарнама, баспалық Жарнама т.б. Жарнаманың қарапайым түрлері б.з.б. пайда болды. Ежелгі Грекия мен Ежелгі Римде Жарнама хабарландыруларын ағаш тақтайларға жазып, халық көп жиналатын алаңдарда айғайлап жар салатын болған. Баспаға басылған Жарнамалар Англия мен Францияда 17 ғ-да пайда болды. Жарнама қазақ халқына да ежелден белгілі. Оның ауызша үлгілері фольклорлық әдебиетте “жарлық шашу”, “жар салу” ұғымдарымен берілген. Жарнама үлгілері “Қобыланды батыр”, “Мұңлық-Зарлық” және “Оғызнама” жырларында бар. 19 ғ-дың аяғында “Түркістан уалаяты”, “Дала уалаяты” газеттерінде саяси-экон. мәселелерге байланысты, оқу-ағарту, әдебиет және өнер-білім бойынша Жарнамалар берілген. 20 ғ-да Жарнаманың мақсаты мен мазмұны кеңейіп, икемділігі артты, Жарнама тілінің ішкі құрылымы сараланды. Нарықтық экономиканың қанат жаюына орай Қазақстанда жарнамалық қызмет түрлері сан алуан болып дамуда. Жарнама стратегиясымен айналысатын Жарнама компаниялары пайда болды. Жарнаманың бір түрі — афиша (affіcher — хабарландыру, іліп қою). Театр афишалары — спектакльдер және басқа да көңіл көтеретін шаралар туралы хабарландырулар. Афишалар театрдың алдына, көшелерге, алаңдарға және басқа да көпшілік жүретін орындарға ілінеді
Сұрапыл соғыс қаншама отбасын отағасынан, баласынан айырды десеңізші. Қаншама қазақтың ержүрек қыз-жігіттері майданға аттанып, өзінен кейінгі ұрпақтың бейбіт өмірі үшін жанын қиды.Кезінде сол ерлердің – Отан үшін от кешкендердің қатарында болған Әбу Сәрсенбаевтың:
Сен құрметте оны!
Түсіндің бе, қарағым?
Ол ақшаға сатқан жоқ
Тізеден кесіп аяғын.
Еріккеннен де
ұстап жүрген жоқ
Қолтықтағы ұзын таяғын,– деп келетін өлеңін жаттап өскен ұрпақтың өзі бүгінгі күндері сол құрметке лайық жасқа келді. Ақын айтқан қасиетті сөздің қадіріне жетіп жүрміз бе? Соғыс және еңбек ардагерлеріне деген құрметіміз өз деңгейінде болып отыр ма? Осы сауалдар біздің қай-қайсымызды да ойландыруы тиіс. Бүгінгі тәуелсіздігіміз баянды, егемен елде бейбіт өмір сүріп жатқанымыздың өзі сол сұрапыл майдан кешкен ардагерлеріміздің ерлігінің арқасы. Олар біз үшін де, кейінгі ұрпақ үшін үлгі-өнеге, мақтаныш. Айтпағымыз, ардагерлерімізді, Отан үшін жанын берген ерлерімізді жылына бір рет, 9-мамырда ғана еске алмауымыз қажет. Басқасына тоқталмай-ақ қояйық, тіпті ауыл-ауылда, көше-көшеде ардагерлердің үйлеріне арнайы тақта орнатып, аты-жөндерін жазып, елеп-ескеріп отырсақ, мұның өзі ардагерлер алдындағы мың сан парыздың бірінің өтелгені болар еді. Майдангерлердің ерлігін ұмытпай, келер ұрпаққа дәріптеуде, еліміздің кешегі жән бүгінгі қаһармандарын мақтаныш етуде, олардың ерлігіне тағзым жасауда патриоттық тәрбиенің рөлі зор. «Ұлтын сүю – ұлтшылдық емес, ұлтжандылық» деп Бауыржан Момышұлы айтқандай, қай заманда болмасын Отанға, туған жеріңе деген ыстық сезім өз ұлтыңды құрмет тұтып, туған тарихтан, ана тілден ажырамаудан бастау алады!