А Сұрақтарға жауап беріңдер. 1. Есепші деген кім және ол немен айналысқан?
2. Амал деген не және оған қандай белгілер тән?
3. «Қылау» амалы қашан болады және оның белгілері қандай?
4. «Қызыл жұмыртқа» деген тіркес қалай пайда болған?
5. Үркер жұлдызы қай маусымда «жерге түседі» және ол кезде
табиғатта қандай өзгеріс болады
Соғыс - біздің ел үшін үлкен соққы, бұл үлкен шығындар, шығындар, бұл орыс халқының ерекше ерлігі. Бізге, жас ұрпаққа, алдыңғы жолдың әр қадамы қанмен төленген күндердің бүкіл трагедиясын сезіну қиын. Тылда қалған біздің құрдастарымыздың, әйелдердің, қарттар мен балалардың еңбектерін елестету қиын. Мен бірнеше рет ойландым: Кеңес Одағы неге Ұлы Отан соғысында жеңіске жетті?
Жеңіс барлық халықтардың бірлігі мықты болғандықтан алынды. Барлық республикалар ортақ жау - фашизмге қарсы күреске көтерілді. Барлық ұлттардың сарбаздары мен офицерлері қатар, иық тірестіріп, бір окопта шайқасты, бір блиндажда өмір сүрді, соғыс жолдарымен аяғынан аяғына дейін жүрді, соғыс жылдарындағы қиыншылықтарды бір-бірімен бөлісті. Тек майданда ғана емес. Тылда барлық ұлт өкілдері бірге жұмыс істеді, жеңіске жету үшін бір станокта, бір далада, бір зауытта еңбек етті, аз тамақ жеді, ұйықтамады, бір-біріне көмектесті.
Барлық республикалардың халықтары, олардың ұлтына қарамастан, ортақ мақсат - ЖЕҢІС және фашизмді жою болды.
Барлық республикалар халықтарының достығы мен ұйымшылдығы дұшпандарды жеңудің маңызды көзіне айналды. Әр адам, ұлтына қарамастан, қолын ұстап, Отанды қорғауға қатысуға ұмтылды. 1942 жылдың басында белсенді армияда орыс, украин және беларусьтермен бірге 1 200 000 грузин, армян, әзірбайжан, өзбек, қырғыз, қазақ және башқұрт болды. Ұлттық республикалардан 80-нен астам ұлттық дивизиялар мен бригадалар алынды. Барлық ұлттың жауынгерлері майданның қай саласында болмасын батылдық пен ерлікпен шайқасты, батылдық пен қаһармандық көрсетті. Барлығы үшін Брест пен Одесса, Ленинград пен Мәскеу, Сталинград пен Севастополь, біздің Отанымыздың әр елді мекені бірдей қымбат болды. Олар әр ауыл үшін, туған жерінің әр бөлігі үшін қасық қаны қалғанша шайқасты.
Фашистер басып алған біздің отанымыздың аумағында көпұлтты партизан отрядтары құрылды. Мысалы, 70-тен астам ұлттың партизандары Беларуссия жерінде, Украинада 62 ұлт, Солтүстік Кавказда 30 ұлт ерлікпен шайқасты. Литва территориясындағы партизан отрядтарының командирлері 69 литвалықтардан басқа 12 орыс, 4 украин, 4 еврей, 1 беларусь, 2 поляк, 1 грузин болды.
Көп ұлтты кеңес халқының солдаттары мен офицерлері соғыс жылдарында көптеген ерліктер жасады. Ерлік көрсеткендердің арасында орыс, украин, беларусь, қазақ, армян, өзбек, эстон, абхаз, әзірбайжан, еврей, башқұрт, бурят, қырғыз, мари, татарлар бар.
Ерлігі мен ерлігі үшін Кеңес Одағының Батыры атағы соғыс майданында 11 600 адамға берілді: орыстар - 8160 адам; Украиндар - 2069, беларустар - 309, татарлар - 161, еврейлер - 104, қазақтар - 96, грузиндер - 90, армяндар - 90, өзбектер - 69, мордвиндер - 61, чуваштар - 44, әзірбайжандар - 43, башқұрттар - 39, осетиндер - 32, Мари - 18, түркімендер - 18, литвалықтар - 15, тәжіктер - 14, латыштар - 13, қырғыздар - 12, удмурттар - 10, карелиялықтар - 9, эстондықтар - 8, қалмақтар - 8, кабардиндер - 7, адыгейлер - 6, Абхаздар - 5, якуттар - 3, молдовандар - 2.
Біздің елдің барлық ұлттары мен халықтары біртұтас көпұлтты мемлекеттің үлкен күшін көрсетіп, жауды жеңуге өз үлестерін қосты. Дұшпандардың жоспарлары сабын көпіршігі сияқты халықтарды жаулап алу, оларды бөлу үшін жарылды. Фашистер біздің мемлекетіміздің әлсіз буыны деп санаған оның қуатты күші болды!
Әр халықтың өз кейіпкерлері бар, олардың барлығы біздің ортақ Отанымыз үшін ерлік жасады және біз көп ұлтты Ресей халқының ерлік істерін есте сақтап, осы жадты ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуіміз керек. Көп ұлтты Ресей халқының ең жақсы рухани дәстүрлерінің бірі - ерлік істерді еске алу және Отан үшін қаза тапқандарды еске алу.
Қаныш Сәтбаев - ұлттық индустрияны дамытуға еңбек сіңірген ұлы тұлға.
Қаныш Имантайұлы Сәтбаев 1899 жылы 12 сәуірде Баянауыл ауданында дүниеге келген.Қ.Сәтбаев табиғат зерттеушісі,ойшыл ғұлама,ғалым-геолог.Шебер ұйымдастырушылық қабілетінің арқасында Қазақстан индустриясын дамытқан кемеңгер ғалым.Қ.Сәтбаев 1926жылы Томск технологиялық институтты үздік бітіріп, тау-кен инженер геологы мамандығы бойынша диплом алған,ең алғашқы қазақ болған.Жас маман жазда Қазақстандағы өнеркәсіп орындарында,қыста Москвада зертханалық талдаумен айналысқан.Қ.Сатбаев Жезқазған кен орнында мыс қорының өте мол екенін анықтады.Ғалымның арқасында 1938жылы 13 ақпанда Жезқазған кен-металургия комбинатының құрылысын бастау жөнінде жарлық шықты.1940жылы Қазақстанның 20жылдық тойында ересен еңбегі үшін,сол заманғы ең жоғарғы құрмет - Ленин орденімен марапатталды.Қ.Сәтбаев есімі бүкіл әлемге танылды.Қ.Сәтбаев геология ғылымының барлық саласы бойынша жұмыс жүргізе білген ғалым.Соғыс кезіндеде бар күшін Отанды фашизмнен қорғау ісіне арнады.Соғыс аяқталған соң,халық шаруашылығын өркендетуге бар күш-жігерін салды.1946жылы Қазақстан Ғылым академиясы құрылып,Қ.И.Сәтбаев оның алғашқы президенті болды.Қ.Сәтбаев Шығыс республикалары ғалымдарының арасынан шыққан тұңғыш академик атанған ұлы тұлға.Өзінің ұйымдастырушылық қабілетімен,мейірімді адам сүйгіш мінезімен мамандарды ғылым жолына тарта білді.Геология ғылымымен шұғылданып қоймай,халық шаруашылығының индустрия жолымен өркендеуін ұйымдастырушы болып,зор еңбек сіңірді.Мұхтар Әуезов Қаныш туралы:Оның үлкен бір ерекшелігі- ол химикпенде,биологпенде,физикпенде,медик пен тарихшыменде,филологпенде өз ғылыми түлінде сөйлесе біледі,-деген.Қ.Сәтбаев бір сырлы,мың қырлы азамат әрі ғалым болған.Қ.Сәтбаевтың артында қалған үш мұрасы ретінде:Жезқазғанды,Ғылым академиясын,Геологиялық институтты атайды.Орталық Қазақстанның металлогениялық болжам картасы бүкіл әлемдегі теңдесі жоқ ғылыми еңбек.Қ.Сәтбаев өзінің ғылыми еңбектерімен,тамаша мінез-құлқымен,сұлу тұлғасыменде ерекшеленетін ұлы тұлға.Ұлттық индустрияны дамытуда еңбек сіңірген ұлы тұлға ретінде жас ұрпақтың есінде мәңгі қалады.