21 Жақсының өзі де жақсы, сөзі де жақсы. Умный и собой ладен и речь у него складная.
22 Жіптің ұзыны, сөздің қысқасы жақсы. Веревка хороша длинная, а речь – короткая.
23 Тіл – көңілдің кілті. Язык – ключ к душе человека.
24 Аузы жаман елді былғар. Сплетник пачкает честных людей.
25 Жыртық үйді жел табар. Ветер находит рваную юрту (правда побеждает ложь).
26 Түйе көтермегенді тіл көтереді. Что верблюд поднять не сможет, то поднимет язык (слово).
27 Көре-көре көсем болады, сөйлей-сөйлей шешен болады. Много повидав, становятся вождями, много раз выступая, становятся ораторами.
28 Қылышынан қан тамған батырды, тілінен бал тамған шешен аттан түсіріпті. Батыра, с сабли которого капала кровь, заставил спешиться красноречивый, с языка которого капал мёд.
29 Көздің көркі – көз, ауыз көркі – сөз, сөздің көркі – мақал. Краса лица – глаза, краса уст – слово, краса слов – пословица.
30 Құрғақ сөз ба ауыртар. Пустые слова тоже боль причиняют.
31 Өнер алды – қызыл тіл. Высшее искусство – красноречие.
32 Тұз – астың дәмін келтiреді, мақал – сөздің мәнін келтіреді. Соль проявит вкус пищи, пословица донесёт смысл речи.
33 Ұзын шапан аяғыңа оралады, ұзын тiл мойныңа оралады. Длинный чапан обвивает ноги, а длинный язык – шею.
34 Көзбен көрген анық, құлақпен естіген танық. Увиденное глазами – правда, услышанное ушами – неизвестность (Не всё то правда, что люди говорят).
35 У ішкен бір рет өледі, ант ішкен мың рет өледі. Принявший яд умирает один раз, давший клятву – тысячу раз.
36 Тура сөз туғанына жақпас. Правдивое слово родному не по душе (правда глаза колет).
37 Жаман айтпай, жақсы жоқ. Не сказав плохое, не будет хорошего (нет худа без добра).
38 Білген тауып айтады, білмеген қауып айтады. Знающий скажет умело, невежда укусит (словами).
тамған тiлден у да тамады. С языка, источающего мёд, может и яд капать.
40 Сөз қуған пәлеге жолығады, жол қуған олжаға жолығады. Кто болтает – по миру пойдёт, кто действует – добра наживёт.
41 Алмас қылыш майданда серік, асыл сөз майданда да, сайранда да серік. Алмазный клинок – друг в бою, доброе слово – друг и в бою и на пиру.
42 Аз сөйле, көп істе. Меньше говори, больше делай.
43 Тау мен тасты су бұзар, адамзатты сөз бұзар. Вода горы и камни разрушает, слово дружбу разбивает.
44 Жақсы сөз – жан ырысы. Доброе слово – душевная опора (счастье).
45 Аз сөйле, көп сөйле, ойланып сөйле. Много или мало говоришь – говори подумав.
46 Каhарлы сөз қамал бұзар. Мужественное слово и крепости покоряет.
47 От тәнді жылытар, жақсы сөз жанды жылытар. Огонь тело греет, доброе слово душу согреет.
48 Қылыш жарасы бітер, тіл жарасы бітпес. Рана от копья затянется, рана от слова останется.
49 Орынсыз сөз өзіңе тиер. Слово не к месту сказать, только себя наказать.
50 Ауыр жүк иығыңды басар, ауыр сөз еңсеңді басар. Тяжёлая ноша на плечи давит, от тяжёлого слова духом падаешь.
Балқаш — Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тұйық көл.
Аумағы жөнінен Каспий, Арал теңіздерінен кейінгі үшінші орында. Алматы, Жамбыл, Қарағанды облыстарының шегінде, Балқаш-Алакөл ойысында, теңіз деңгейінен 340 м биіктікте жатыр.
Ауданы құбылмалы: 17 – 22 мың км², ұзындығы 600 км-ден астам, ені шығыс бөлігінде 9 – 19 км, батыс бөлігінде 74 км-ге жетеді. Суының көлемі шамамен 100 – 110 км3. Су жиналатын алабы 500 мың км²-ге жуық. Орташа тереңдігі 6 м, ең терең жері 26 м. Балқаштың батыс бөлігіне Іле (жер бетімен келетін судың 78,2%-ын береді), шығыс бөлігіне Қаратал (15,1%), Лепсі (5,4%), Ақсу (0,43%) өзендері құяды. Солтүстіктен ағатын Аягөз, Бақанас, Тоқырауын, Жәмші, Мойынты, т.б. өзендер әдетте көлге жетпей сарқылады. Көлдің солтүстік жағалауы Сарыарқаның ұсақ шоқылы тау сілемдерімен ұштасып жатқандықтан, биік жарқабақ болып келеді және көптеген жыра-жылғамен тілімденген, ал оңтүстік жағалауы – суы біртіндеп тартылған кезде жиналған шөгінділерден пайда болған құмды ойпат. Көлдің көптеген шығанақ, қойнаулары бар, аралдары аз, үлкендері: Басарал, Тасарал. Балқаш туралы алғашқы жазба деректер 13 ғасырдан белгілі. Көлді тиянақты зерттеу 17 ғасырда басталды. Орыс картографы және тарихшысы Семен Ремезов 1695 жылы «Бүкіл Сібір жері мен қалаларының сызбалары» («Чертежи всех сибирских городов и земель») атты атласында Балқашты «Теңіз» деген атаумен көрсеткен. 18 ғасырдың басында көлде геодезиялық өлшеу жұмыстары жүргізілді. Балқаш 19 ғасырда Клапроттың (1836) және швед картографы Иоганн Ренаттың (Жоңғарияның картасын жасаған) карталарында бейнеленді. Пауль Рихтгофен (1877) мен Александр Гумбольдтың (1844) еңбектерінде Балқаш туралы деректер бар. Балқашты зерттеуге Ресей ғалымдары да (Иван Мушкетов, Лев Берг, т.б.) ат салысты. Қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уәлихановта Балқаш алабын зерттеп, сипаттаған. 1920 жылдан бастап Балқаш көлін кешенді зерттеу басталды, көптеген экспедициялар ұйымдастырылды. Көлдің экологиялық жағдайын, суының химиялық құрамын, өсімдік, жануарлар дүниесін, алабының физикалық-географиялық сипатын зерттеумен 1970 – 90 жылдары ххҚазақстан Ғылым академиясының институттары, Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты, Қазақ ххгидрометеорологияъъ ғылыми-зерттеу институты, бірнеше жобалау институттары, т.б. айналысты. Бұл жұмыстардың нәтижесінде көлдің табиғи орнықтылығын сақтап қалуға бағытталған нақты шаралар белгіленді, олардың біразы жүзеге асырылып, көл деңгейінің құлдырауы тоқтады. Көл шөл және шөлейт климаттық белдеуде орналасқан. Қаңтардағы орташа температура –15 – 170С, шілденің орташа температурасы 240С. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлшері 120 мм. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 55 – 66%, желдің жылдық орташа жылдамдығы 4,5 – 4,8 м/с. Жел көлдің батыс бөлігінде көбінесе, солтүстіктен, шығысында – солтүстік-шығыстан соғады
Балхаш - это озеро на юго-востоке Казахстана.
Каспийское море является третьим по величине после Аральских морей. В пределах Алматы, Жамбылской, Карагандинской областей, на высоте 340 м над уровнем моря, расположен Балхаш-Алаколь.
Площадь варьируется: 17 - 22 тыс. Км², длина более 600 км, ширина в восточной части 9 - 19 км, на западе - 74 км. Объем воды составляет около 100-110 км3. Площадь пашни составляет около 500 тысяч квадратных километров. Средняя глубина 6 м, самая глубокая - 26 м. В западной части Балхаш-Иль (78,2% поверхностных вод) восточная часть рек впадает в реки Каратал (15,1%), Лепси (5,4%) и Аксу (0,43%). Аягоз, Баканас, Токурау, Жамши, Мойюнты и т. Д., Которые текут с севера. реки, как правило, истощаются в озере. На северном побережье Сарыарка горы торосов сопровождают клинья, высокой Zharkain и полоснул многочисленные овраги jılğamen, а южный берег раскачки собирал, когда вода постепенно привлекает песчаный желоб. В озере много заливов, пригородов, небольших островов, взрослых: Басарал, Тасарал. Первая записанная информация о Балхаше восходит к 13 веку. Тщательное изучение озера началось в 17 веке. Российский картограф и историк Семен Ремезов в 1695 году назвал «Все сибирские города и города рисунками» («Чертеи все города Сибири и Земель») от имени Балхаша «Тенгиз». В начале XVIII века геодезические измерения проводились на озере. Балхаш был изображен в XIX веке на картах Клапрота (1836) и шведского картографа Йоханна Рената (Карта Джунгарии). Имеются сообщения о Балхаше в работах Пола Ритгофена (1877) и Александра Гумбольдта (1844). Российские ученые также принимали участие в изучении Балхаша (Иван Мушкетов, Лев Берг и др.). Великий казахский ученый Шокан Уалиханов изучил и описал Балхашский бассейн. С 1920 года началось комплексное освоение озера Балхаш, организовано множество экспедиций. В 1970-90 гг.
Кто слово не ценит, тот себя не ценит.
2 Жанған от тәнді жылытады, жақсы сөз жанды жылытады.
Зажжённый огонь тело греет, доброе слово – душу.
3 Қиыстырып қаласаң отын жанар, қиыстырып айтсаң халық нанар.
Если ладно сложишь, дрова загорятся; если складно скажешь, люди поверят.
4 Ми ойлағанды тіл тындырады.
Что в голове зарождается, язык на свет выдает.
5 Жыланның уы – тісінде, адамның уы – тілінде.
Яд змеи – в зубах, яд человека – в языке.
6 Жаман сөз жылатады, жақсы сөз жұбатады.
Плохое слово до слёз доводит, хорошее слово утешает.
7 Құлаққа кірген суық сөз – көңіліңе барып мұз болар.
Вошедшее в ухо холодное слово, в душе льдом становится.
8 Жаман сөз – жанға кірген тікен.
Дурное слово занозой вонзается в душу.
9 Өсекшінің тілі қышып тұрады.
У сплетника язык чешется.
10 Көп сөз – күміс, аз сөз – алтын.
Многословие – серебро, молчание – золото.
11 Айтылған сөз – атылған оқпен бірдей.
Сказанное слово выстрелянной пуле подобно.
12 Ойнап айтсаң да ойлап айт.
Говоря в шутку, продумав говори.
13 Жүздің көркі – көз, ауыз көркі – сөз.
Глаза украшают лицо, слово украшает уста.
14 Әңгіме жол қысқартады.
Приятная беседа дорогу сокращает.
15 Жақсы сөз – жан азығы.
Хорошее слово – пища для души.
16 Оқығаныңды айтпа, тоқығаныңды айт.
Говори не о том, что вычитал, а о том, что осмыслил.
17 Адамның өзі жетпеген жерге сөзі жетеді.
Куда человек сам не может ступить, дойдут его слова.
18 Сұраумен Меккеге барасың.
Спрашивая, можно до Мекки дойти.
19 Жомарт бергенін айтпас, ер айтқанынан қайтпас.
Щедрый о том, что отдал, не скажет, джигит от того, что сказал, не отступит.
20 Ит үреді, керуен көшеді.
Собака лает, караван идёт.
21 Жақсының өзі де жақсы, сөзі де жақсы.
Умный и собой ладен и речь у него складная.
22 Жіптің ұзыны, сөздің қысқасы жақсы.
Веревка хороша длинная, а речь – короткая.
23 Тіл – көңілдің кілті.
Язык – ключ к душе человека.
24 Аузы жаман елді былғар.
Сплетник пачкает честных людей.
25 Жыртық үйді жел табар.
Ветер находит рваную юрту (правда побеждает ложь).
26 Түйе көтермегенді тіл көтереді.
Что верблюд поднять не сможет, то поднимет язык (слово).
27 Көре-көре көсем болады, сөйлей-сөйлей шешен болады.
Много повидав, становятся вождями, много раз выступая, становятся ораторами.
28 Қылышынан қан тамған батырды, тілінен бал тамған шешен аттан түсіріпті.
Батыра, с сабли которого капала кровь, заставил спешиться красноречивый, с языка которого капал мёд.
29 Көздің көркі – көз, ауыз көркі – сөз, сөздің көркі – мақал.
Краса лица – глаза, краса уст – слово, краса слов – пословица.
30 Құрғақ сөз ба ауыртар.
Пустые слова тоже боль причиняют.
31 Өнер алды – қызыл тіл.
Высшее искусство – красноречие.
32 Тұз – астың дәмін келтiреді, мақал – сөздің мәнін келтіреді.
Соль проявит вкус пищи, пословица донесёт смысл речи.
33 Ұзын шапан аяғыңа оралады, ұзын тiл мойныңа оралады.
Длинный чапан обвивает ноги, а длинный язык – шею.
34 Көзбен көрген анық, құлақпен естіген танық.
Увиденное глазами – правда, услышанное ушами – неизвестность (Не всё то правда, что люди говорят).
35 У ішкен бір рет өледі, ант ішкен мың рет өледі.
Принявший яд умирает один раз, давший клятву – тысячу раз.
36 Тура сөз туғанына жақпас.
Правдивое слово родному не по душе (правда глаза колет).
37 Жаман айтпай, жақсы жоқ.
Не сказав плохое, не будет хорошего (нет худа без добра).
38 Білген тауып айтады, білмеген қауып айтады.
Знающий скажет умело, невежда укусит (словами).
тамған тiлден у да тамады.
С языка, источающего мёд, может и яд капать.
40 Сөз қуған пәлеге жолығады, жол қуған олжаға жолығады.
Кто болтает – по миру пойдёт, кто действует – добра наживёт.
41 Алмас қылыш майданда серік, асыл сөз майданда да, сайранда да серік.
Алмазный клинок – друг в бою, доброе слово – друг и в бою и на пиру.
42 Аз сөйле, көп істе.
Меньше говори, больше делай.
43 Тау мен тасты су бұзар, адамзатты сөз бұзар.
Вода горы и камни разрушает, слово дружбу разбивает.
44 Жақсы сөз – жан ырысы.
Доброе слово – душевная опора (счастье).
45 Аз сөйле, көп сөйле, ойланып сөйле.
Много или мало говоришь – говори подумав.
46 Каhарлы сөз қамал бұзар.
Мужественное слово и крепости покоряет.
47 От тәнді жылытар, жақсы сөз жанды жылытар.
Огонь тело греет, доброе слово душу согреет.
48 Қылыш жарасы бітер, тіл жарасы бітпес.
Рана от копья затянется, рана от слова останется.
49 Орынсыз сөз өзіңе тиер.
Слово не к месту сказать, только себя наказать.
50 Ауыр жүк иығыңды басар, ауыр сөз еңсеңді басар.
Тяжёлая ноша на плечи давит, от тяжёлого слова духом падаешь.
Балқаш — Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тұйық көл.
Аумағы жөнінен Каспий, Арал теңіздерінен кейінгі үшінші орында. Алматы, Жамбыл, Қарағанды облыстарының шегінде, Балқаш-Алакөл ойысында, теңіз деңгейінен 340 м биіктікте жатыр.
Ауданы құбылмалы: 17 – 22 мың км², ұзындығы 600 км-ден астам, ені шығыс бөлігінде 9 – 19 км, батыс бөлігінде 74 км-ге жетеді. Суының көлемі шамамен 100 – 110 км3. Су жиналатын алабы 500 мың км²-ге жуық. Орташа тереңдігі 6 м, ең терең жері 26 м. Балқаштың батыс бөлігіне Іле (жер бетімен келетін судың 78,2%-ын береді), шығыс бөлігіне Қаратал (15,1%), Лепсі (5,4%), Ақсу (0,43%) өзендері құяды. Солтүстіктен ағатын Аягөз, Бақанас, Тоқырауын, Жәмші, Мойынты, т.б. өзендер әдетте көлге жетпей сарқылады. Көлдің солтүстік жағалауы Сарыарқаның ұсақ шоқылы тау сілемдерімен ұштасып жатқандықтан, биік жарқабақ болып келеді және көптеген жыра-жылғамен тілімденген, ал оңтүстік жағалауы – суы біртіндеп тартылған кезде жиналған шөгінділерден пайда болған құмды ойпат. Көлдің көптеген шығанақ, қойнаулары бар, аралдары аз, үлкендері: Басарал, Тасарал. Балқаш туралы алғашқы жазба деректер 13 ғасырдан белгілі. Көлді тиянақты зерттеу 17 ғасырда басталды. Орыс картографы және тарихшысы Семен Ремезов 1695 жылы «Бүкіл Сібір жері мен қалаларының сызбалары» («Чертежи всех сибирских городов и земель») атты атласында Балқашты «Теңіз» деген атаумен көрсеткен. 18 ғасырдың басында көлде геодезиялық өлшеу жұмыстары жүргізілді. Балқаш 19 ғасырда Клапроттың (1836) және швед картографы Иоганн Ренаттың (Жоңғарияның картасын жасаған) карталарында бейнеленді. Пауль Рихтгофен (1877) мен Александр Гумбольдтың (1844) еңбектерінде Балқаш туралы деректер бар. Балқашты зерттеуге Ресей ғалымдары да (Иван Мушкетов, Лев Берг, т.б.) ат салысты. Қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уәлихановта Балқаш алабын зерттеп, сипаттаған. 1920 жылдан бастап Балқаш көлін кешенді зерттеу басталды, көптеген экспедициялар ұйымдастырылды. Көлдің экологиялық жағдайын, суының химиялық құрамын, өсімдік, жануарлар дүниесін, алабының физикалық-географиялық сипатын зерттеумен 1970 – 90 жылдары ххҚазақстан Ғылым академиясының институттары, Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты, Қазақ ххгидрометеорологияъъ ғылыми-зерттеу институты, бірнеше жобалау институттары, т.б. айналысты. Бұл жұмыстардың нәтижесінде көлдің табиғи орнықтылығын сақтап қалуға бағытталған нақты шаралар белгіленді, олардың біразы жүзеге асырылып, көл деңгейінің құлдырауы тоқтады. Көл шөл және шөлейт климаттық белдеуде орналасқан. Қаңтардағы орташа температура –15 – 170С, шілденің орташа температурасы 240С. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлшері 120 мм. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 55 – 66%, желдің жылдық орташа жылдамдығы 4,5 – 4,8 м/с. Жел көлдің батыс бөлігінде көбінесе, солтүстіктен, шығысында – солтүстік-шығыстан соғады
Балхаш - это озеро на юго-востоке Казахстана.
Каспийское море является третьим по величине после Аральских морей. В пределах Алматы, Жамбылской, Карагандинской областей, на высоте 340 м над уровнем моря, расположен Балхаш-Алаколь.
Площадь варьируется: 17 - 22 тыс. Км², длина более 600 км, ширина в восточной части 9 - 19 км, на западе - 74 км. Объем воды составляет около 100-110 км3. Площадь пашни составляет около 500 тысяч квадратных километров. Средняя глубина 6 м, самая глубокая - 26 м. В западной части Балхаш-Иль (78,2% поверхностных вод) восточная часть рек впадает в реки Каратал (15,1%), Лепси (5,4%) и Аксу (0,43%). Аягоз, Баканас, Токурау, Жамши, Мойюнты и т. Д., Которые текут с севера. реки, как правило, истощаются в озере. На северном побережье Сарыарка горы торосов сопровождают клинья, высокой Zharkain и полоснул многочисленные овраги jılğamen, а южный берег раскачки собирал, когда вода постепенно привлекает песчаный желоб. В озере много заливов, пригородов, небольших островов, взрослых: Басарал, Тасарал. Первая записанная информация о Балхаше восходит к 13 веку. Тщательное изучение озера началось в 17 веке. Российский картограф и историк Семен Ремезов в 1695 году назвал «Все сибирские города и города рисунками» («Чертеи все города Сибири и Земель») от имени Балхаша «Тенгиз». В начале XVIII века геодезические измерения проводились на озере. Балхаш был изображен в XIX веке на картах Клапрота (1836) и шведского картографа Йоханна Рената (Карта Джунгарии). Имеются сообщения о Балхаше в работах Пола Ритгофена (1877) и Александра Гумбольдта (1844). Российские ученые также принимали участие в изучении Балхаша (Иван Мушкетов, Лев Берг и др.). Великий казахский ученый Шокан Уалиханов изучил и описал Балхашский бассейн. С 1920 года началось комплексное освоение озера Балхаш, организовано множество экспедиций. В 1970-90 гг.