Ұлы абайдың шығармашылық мұрасы-халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы.маңызын жоймау былай тұрсын,заман өзгеріп,қоғамдық санада күрт сапырылыстарпайда болған сайын бұл қазына өзінің жаңа бір қырларымен жарқырай ашылып,қадірін арттыра түсетініне абайдан кейінгі уақыт айқын көз жеткізді.ақынның дүниеге келгеніне бір жарым ғасыр,ал өзінің мәңгі өлмес шығармаларымен халқына сөздің ұлы мағынасында ұстаздық ете бастағанына ғасырдан астам уақыт өтті.содан бері оның артына қалдырып кеткен мұрасы елі мен жұртының рухани өміріндегі қай бұрылыстар мен қай құбылыстар тұсында да айнымас темірқазық,адастырмас құбыланама болып қызмет етіп келеді.бұл күнде абай сөзі әр қазақтың ағзасына ана сүтімен бірге дариды десе,артық айтылғандық емес.ана сүті тән қорегі ретінде жас сәбидің буыны бекіп,бұғанасы қатаюына қызмет етсе,ақын сөзі оның санасына қ пен азаматтықтың ұрығын сеуіп қызмет етеді».(ж.ысмағұлов.) өнер-білім жолындағы ізденісін абай өз бетімен үйрену арқылы ,орысша кітаптарды көп оқиды.80-жылдардың орта кезінен бастап,абай ақындық жолға біржола бет бұрды.бұл кездегі оның өлеңдерінің қай-қайсысы болсын-толысқан ой-сананың жемісі.бұған дейін арагідік жазған өлеңін өз замандасы көкпай атынан таратып жүрген абай 1886 жылдан бастап өз атына көшірген.осы жылдардан бастап абай өлеңді үзбей жазуға тырысқан.бірақ ел арасындағы шиленіскен тартыстар оның әдебиетпен бірыңғай шұғылдануына мүмкіндік бере бермеген. «дүние де өзі,мал да өзі».абайдың ақындық жолға бет бұрғандығы алғашқы сөзі мәдениет пен білімнің маңызын насихаттауға арналады.оның 1885 жылы жазған «жасымда ғылым бар деп ескермедім» өлеңі бұл тақырыптағы тұңғыш шығармасы болумен қатар,ақынның сөз өнері жолындағы жаңа ізденісін де танытады.абай мұнда,ең алдымен,жаңа үлгідегі ақынға керек ғылым жайын сөз етеді.ғылым-білімді кезінде зерттей алмағанына өкініш білдіреді.өз қателігін оқытумен түзеуге бет алғанын айтады.сонымен қатар ол «қызмет қылсын,шен алсын» деген халық мүддесіне жат тәрбие жайын мінеп,сынайды.жасымжа ғылым бар деп ескермедім,пайдасын көре тұра тексермедім.ер жеткен соң түспеді уысыма,қолымды мезгілінен кеш сермедім. медресеге біл деп бердім,қызмет қылсын,шен алсын деп бермедім.бұл-өткенге құр өкіну емес,келешекте жастардың өзі тәрізді опық жеп қалмай,білім мен өнер қуатын шағын бос өткізбей еңбектенуіне жөн сілтеу. шығарма абай ақындығының халықтық,ағартушылық мақсатқа қарай бет алғандығының белгісі тәрізді.кейінгі туындыларында ақын бұл идеяны тереңдете түседі.1886 жылы абай «ғылым таппай мақтанба», «интернатта оқып жүр» деген өлеңдер жазды.мұның алғашқысы ұстаз ақынның кейінгі ұрпаққа айтар өсиеті түрінде жазылған.бүкіл өлең бойына абай «ғылым» деген сөзді қайталап айта отырып, бойындағы қазынаның үлкені және әрбір жігерлі жастың талпынатын арманы-ғалым болуы керектігін түсіндіреді.ғылым таппай мақтанба! орын таппай баптанба! құмарланып шаттанба! ойнап босқа күлуге,-дейді ол.сөйтіп,ғылымға берілудің,ғалым болудың жолдарын әңгімелейді.ғылым жолы-әділдік жолы.оны ұстаған ескі жолмен жүре алмайды.
"коксерек" — серый волк, выпестованный в условиях. он приносит столько бед в ауле. курмаш своего любимца коксерек, что означает серый лютый. при людях он не притрагивался к еде, отворачивал от нее морду. но стоило человеку отойти, как он мгновенно проглатывал все, что ему положили, и тоскливо смотрел на пустую плошку, будто ничего не ел. стоило людям заглядеться, как он жадно хватал все, что было плохо положено и попадалось ему на зуб. утаскивал вареное хозяйское мясо, лакал простоквашу из казана, будто она поставлена для него, грыз свежие шкуры, подвешенные сушиться на остов юрты. аульные псы ходили поджарые, они были неприхотливы. у волчонка туго налились бока и грудь, заметно рос жирный загривок. а он был постоянно голоден и рыскал по юрте, поводя черным влажным носом. частенько он попадался, и его колотили безжалостно. он испытал и удары скалкой, от которых гудело в голове, и острую, жгучую боль от тонко свистящей плетки. ловко увертываясь, он молча скалил белые клыки. не было случая, чтобы он, побитый, подал голос. в ауле по ночам он проскальзывает, не замеченный собаками, в кошары и обнюхивает курдюки у ягнят, и овцы его боятся. но как ни старался мальчик, как ни учил своего серого, тот никак не мог понять, чем хуже еда, которую он крал, той, что давали ему хозяева. когда серый лютый подрос стал голенастый, как теленок, крутогорбый, как бык, он перерос их всех. хвоста он не поднимал по-собачьи и оттого казался еще рослей, а загривок и спина его напоминали натянутый лук. но в конце рассказа волк загрыз насмерть курмаша, вскормившего его.
