«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары Окылым
Тапсырма
Мәтінді оқып, төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]
Су
Сусыз өмір сүру мүмкін емес. Жер бетінің төрттен үш бөлігін су алып жатыр. Ол – мөлдір.
түссіз. Судың үш күйі болады, сұйық-су, қатты-мұз, газ-бу. Нел градустан төмендегенде су
мир болып қатады, ал қайнаганда од буга айналады. Аналарың кір жуганда далаға жайып
қояды. Ол кеуіп кетеді. Неліктен? Себебі күн суды буландырады. Күн қатты ыстык, ал
жапырактар. Өсімдіктер неге қурап кетпейді? Себебі, од тамырмен су сорып, оны
буландырып жібереді. Жер бетінде су тұщы және ащы су болып бөлінеді. Ащы су бұл теңіз,
мұхит сулары, ал тұщы су өзен, көл, жер асты сулары. Жердегі әрбір 100 л судың 98 л тұрды
су, 2 л тұщы су екен. Көл суларының кейбірі ащы, кейбірі тұщы суға жатады.
Құрлық бетінде әртүрлі ойыстар кездеседі. Ондай ойысқа су толса, көл пайда болады.
Көлемі әртүрлі. Шагын колдердің ені мен ұзындығы бірнеше ондаған метрден аспайды. Ал
ірі көлдердің бір шетінен екінші шетіне көз жетпейді, Балық ауланады, ауыз су алынады, мал
суарылады,
Каспий - дүниежүзіндегі ең ірі көл. Солтүстігінен оңтүстігіне дейін мың километрден
қашықтыққа созылып жатыр. Терендігі - 800 м. Балық көп.
Құбырдан алынған су 100% таза бола бермейді. Ол өзеннен хлор қосылып, тазартылып
келеді. Адам күніне 2 литрге жуық су ішеді екен. Ол - су, шай, шырын, сусын, минералды су.
Адам тек қайнатылған су гана ішу керек. Себебі , қайнамаган судан кейде гратит ауруына
да шалдығып жатады. Оның құрамында мкробтар болуы мүмкін.
1. Адамның денсаулығына қатысты айтылған абзацты белгіленіз,
А) |
B) 2
C) 3
D) 4
[
1]
2. Мәтін мазмуына қатысты мақал-мәтелді
табыңыз. А) Адам қайшысы - заман қашысы.
В) Су - тіршілік көзі.
C) Күн күркіресе, қок дүркірер,
D) Жаңбыр жауса - жер ырысы
[1
]
3. Берілген сөздердің синонимін мәтіннен тауып жазыңыз.
жер
ойык
кішкентай
ішетін су,
2]
4. Мәтіндегі негізгі және қосымша 3 ақпараттарды ажыратыңыз.
Негізгі ақпарат
Қосымша ақпарат
1.
2.
2.
[31
5. Мәтіне қатысты ой-тұжырымыңызды жазыңыз. Көмек керек достар Тжб қолдарыңнан келсе толығымен көмектесіп жіберші рахмет алдынала
«жібек жолы» (ұлы «жібек жолы») — қытайдың ши-ан деген жерінен басталып, шинжәң, орталық азия арқылы таяу шығысқа баратын керуендік жол бағыты. атауды алманиялық ғалымдары ф. фон рихтһофен (f. von richthofen) бен а. һерман (а hеrman) 19 ғасырда ұсынған.[1] ұлы жібек жолы- өркениеті жасағын тарихи ескерткіштердің бірі. біздің дәуірімізден бұрынғы ii ғасырдан басталған бұл жол еуропа мен азияның-батыс пен шығыстың арасын жалғастырғын көпір болғын.оның қазақстан жерін кесіп өтетін тұсында vi ғасырдан бастап, екі бағыт: сырдария және тянь-шань жолдары бағыттары кең өрістелген. бірінші жол қытайдан басталып,шығыс түркістан қашғар арқылы жетісуға, содна сырдарияны жағалап, арал маңынан әрі қарай батыс елдеріне өткен.ұлы жібек жолы i. біздің заманымызға дейінгі ii ғасырдың ортасында еуропа мен азияны біріктірген ұлы жібек жолы пайда болды. ұлы жібек жолы - қытай мен еуропаны байланыстырған сауда жолы. осы уақытқа дейін негізінен, «лазурит жолы», «нефрит жолы» және «құндыз жолындағы» сауда қызып тұрды. «лазурит жолы» - мысыр, иран, вавилон елдеріне памир тауларында өндірілген лазурит тасы тасымалданған жол. «нефрит жолымен» қытай патшалары мен бай-шонжарларына арналып жасалатын зергерлік бұйымдарға қажетті гауһар тас, нефрит қашқардан қытайға тасымалданған. «құндыз жолымен» бағалы аң терілері әртүрлі елдерге таралған. ii. біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың ортасында «дала жолы» іске қосылды. «дала жолы» арқылы қытай жібегі мен иран кілемі жеткізіліп тұрды. ұлы жібек жолы еуропа мен азия елдерінің бір-бірімен қарым-қатынас жасауына мүмкіндік туғызып, ондағы халықтарды біріктірді. жолдың бұлай аталуына сауданың негізгі заты - қытайдан шығарылатын жібек мата себеп болды. еуропа мен азияны біріктірген бұл жол ғажайып жетістіктерге жеткізді. ған елдердің сауда мен айналысуына, ғылымның , дін мен мәдениеттің қалыптасуына ықпал етті. iii. ұлы жібек жолы ежелгі қазақстан жері менің де өткен. ең негізгі сауда жолы сырдария, талас, шу, iле арқылы қытайға ұласқан, жолдың ендігі бір бөлігі «яқсарт», «сейхун» деп аталған сырдария, орал (жайық) өзендерін жағалап, ары қарай қара теңіз маңы, византия мен батыс еуропа жерлеріне дейін созылып жатты. жібек жолы орталық қазақстан далаларына, сарыарқа мен ертіске, алтай мен моңғолияға қарай жалғасты. осы жолдардың бойында испиджаб, усбаникент, отырар, түркістан, тараз, сауран, сығанақ, сарайшық, жаңакент сияқты ірі қалалар болған. бұл қалалардың өркендеуіне члы жібек жолының тигізген әсері мол.
Мен ұстаздардың еңбегін бағалаймын,сондықтан олардың еңбектерінің еленгенін қалаймын.Өйткені олар — бала үшін жанын салып, білімнің бар кәусар бұлағын ашып, біздің санамызға сәулесін төгіп,нұрын шашатын жақсылық иелері. Олай дейтінім, жақсының жақсылығын айт, нұры тассын дегендей, мен өзімнің сынып жетекшіммен мақтанғым келеді. Ол кісі -сондай мейірімді, ақылды, ақкөңіл әрі өте білімді адам.Бізге қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен сабақ беретін сынып жетекшіміздің барлық сабақтары қызықты өтеді,өйткені,ол — өте ізденімпаз жан. Сыныптағы 15 қыз бен 6 ұлдың көңілін тауып, бәрін өз баласындай көретін керемет құрметке лайық апайымыздың еңбекқорлық,бауырмалдылық,ұйымшылдық қасиетін біз ешқашан ұмытпаймыз.Сабақ оқимыз,сабақта тыныш отырамыз, барлықіс-шараларға белсенді қатысамыз, бұның бәрі — Ергүл Қуандыққызының еңбегінің арқасы.