Берілген сөздерді қатыстырып және сан есімдерді қолданып «Ұялы телефонның пайдасы мен зияны» тақырыбына диалог құрастырыңыз. Сөйлесіңіз және тыңдаңыз. «Сөйлеуші →тыңдаушы» позициясын ауыстырып отырыңыз.
Тірек сөздер: зиян, уақыт, денсаулық, қарым-қатынас, сөздік қор, мінез-құлық, тәуелділік
Ғаламтор туралы диалог құрастыру.
Ағасы: Бауырым, осы соңғы кездері ғаламторға тәуелділік қоғамдағы ең үлкен мәселеге айналып отыр. Осы жайлы не ойлайсыз?
Інісі: Ия, дұрыс айтасың. Ғаламтор пайда болғаннан бері адамдардың өмірін жеңілдетіп, барша сұрақтарға жауап табуға мүмкіндік пайда болды. Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын.
Ағасы: Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Компьютер алдында ұзақ отыру көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек. Сонымен қатар уақтылы үзіліс жасау керек.
Інісі: Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын. Мен өзім осы ережені сақтап, қалған бос уақытымда анама көмектесемін.
Ағасы: Сондықтан ғаламторды тек қажет уақытында пайдалану керек деп деп ойлаймын. Ал басқа бос уақытыңды пайдалы іске арнап, ата – анаңа, бауырларыңа көмектесіп немесе спортпен айналыссаң болады. Кітап оқысаң, тіпті жақсы, нұр үстіне нұр болар еді.
Әлемнің еңбек нарығы біз ойлағаннан да жылдам өзгеріп жатыр. Демографияның өсуі мен технологияның дамуынан 2020 жылға қарай 5 миллионнан астам адам жұмыссыз қалуы мүмкін. World Economic Forum сараптамасына орай, кеңсе және әкімшілік қызметте жүргендер жаппай қысқартуға тап болуы ықтимал. Қазіргі таңда жасанды интеллектке ие робот мүмкіндігін арттыру қарқын алып келеді. Десе де, әмбебап робот қызмет көрсету саласында автономды жұмыс істеуді үйренгенше 10-15 жылдың көлемі бар. Ал бағдарламалау тілі алдағы бірнеше жылдың ішінде талай адамды жұмысынан айырады. Мысалы, қарапайым кеңседегі хаттамаларды компьютерде толтырып, электронды поштамен ақпарат таратып отыратын мамандардың қызметін арнайы бейімделген бағдарламалар жасай алады. IQ боттар автономды тәртіпке ауысып үлгерген. Ендеше белгілі футурологтардың пікірлеріне сүйеніп, жақын болашақта сұранысқа ие болатын мамандықтар тізімін ұсынамыз.
1. Data сарапшы
2020 жылға қарай қаржы институттарынан бастап өндірістің кез келген саласында ақпаратты игеріп, оны талдап отыратын маман қызметіне сұраныс болады. Капиталистік қоғамда ақпаратты талдау маңызы орасан зор. Мысалы, қаржы институттары әртүрлі нарықтарда сауда жасау үшін оларға нарыққа шолу жасап, табыс алудың мүмкіндігін қарастыру керек. Онымен дата сарапшы айналысады. Бұл трендке журналистикада да сұраныс артып келеді. Соңғы жылдары журналистердің статистикалық мәліметті қарапайым халыққа түсінікті тілмен жеткізуі қысқа уақытта мол ақпарат алудың мүмкіндігін беруде.
2. Жеке адамның PR маманы
Бір өнімді сату үшін оны алдымен жарнамалау керек. Ал жарнаманы өтімді етіп жасау арқылы өнімді брендке айналдырамыз. Соңғы жылдары адамдар өзін жарнамалауға көп көңіл бөле бастады. Нақтырақ айтар бослақ, кәсіпкерлер өз өнімін ұсынудан бұрын, өз атын жарнамалап, сосын өнімді сатуға көшіп жүр. Сондықтан жақын болашақта жеке адамның PR маманы болу трендке айналады.
3. Компьютер мен математикаға қатысы бар мамандықтар
Бұл секторге бағдарламашылар, ақпараттық қауіпсіздік сарапшылары және IT инжиниринг кіреді. Роботтық технологияның дамуына септігін тигізіп отырған IT саласының мамандары осыған дейін де сұраныста болса, кейін де сұраныстан түспейді. Өйткені интернет кеңістіктің мүмкіндіктерін арттыру осы мамандардың қолында.
4. SMM
мамандары Болашақта интернеттегі медиа компаниялар әлеуметтік желілердің айырылмас бөлігіне айналады. Сондықтан журналистер әлеуметтік желілерде жұмыс істеудің принциптерін үйрене бергендері жөн. Әйтпесе, SMM мамандары медиа секторын толықтай өзіне игеріп алуы ықтималдан жоғары емес.
5. Онлайн ұстаз
Интернет мүмкіндігі артқан сайын, білмейтінімізді веб-беттерден іздеуге үйрендік. Осы үдеріс ілгері дамып, ұстаздардың басым бөлігі интернетте білім беруге көшеді. Мұның әсерінен сұраныс азайып, университеттер саны да қысқаруы мүмкін.
6. Сәулетшілер мен құрылыс инженерлері
Ғаламшардың демографиялық өсімі артқан сайын жаңа ғимараттар көтеру жалғасын таба бермек. Оған өндірістегі инновациялық өзгерістерді игеріп, үнемі дамуға тырысатын инженерлер керек. Сонымен қатар, инжиниринг биохимия, нанотехнология, роботтық техника және жасанды интеллект салаларында да сұраныс артады. 2020 жылға дейін компьютерлік модельдеу инжинирингі саласына жақын 2 миллионнан астам жаңа жұмыс орны ашылуы мүмкін. Университеттер осы сынды салмақты болжамдарды ескере отырып, маман дайындау бағытын жаңартып келеді.
7. Денсаулық сақтау қызметкерлері
Дәрігерлердің орнын басатын роботтардың шығуы мүмкін екені жайлы талай футурологтардың пікірі айтылып жүр. Тіпті IBM хирург роботты дамытуды бастап жіберді. Десе де, ол жақын болашақта іске толықтай кірісуі екі талай. Роботтарды автономды тәртіпте адамға ота жасау мүмкіндігіне жеткенше а ң денсаулығын күту дәрігерлеріміз бен өзге де медицина қызметкерлерінің қолында. Сонымен қатар, 2050 жылдарға қарай қоғамда пайда болатын жаңа мамандықтар қатарында Ғарыш қоқысын тазалаушы, нейродиетолог, биомедицина инженері, ДНҚ кеңесшісі, цифрлық маркетолог, ғарыш туризмінің ұшқышы, альтернативті энергия инженері болмақ.