Настя21438

11.04.2022 08:24 •  Қазақ тiлi

I. Оқылым. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Қазақта бала туғаннан кейін ел ішіндегі аса құрметті қариялар немесе баланың атасына, әжесіне немересінің атын қойғызады. Ат қоюдың өзінен бүкіл бір халықтың ұлттық ерекшелігі, ой-арманы, түсінігі ап-айқын көрініп тұрады. Мысалы, ерте заманда балаларға көз тиюнің немесе жын-шайтаннан сақтасын деген оймен Итбай, Күшікбай, Жаманбай деген оғаш есім қоятын болған. Адамға ат қоюдың себептері алуан түрлі тілек-мақсаттармен байланысты да болып келеді. Бала бай, дәулетті болсын деген мақсатпен Байбол, Дәулет, Алтынбек, Алтынбай; күшті де батыл болсын деп Арыстан, Батырбек, Қаһарман, Ербатыр; сұлу да көрікті болсын деп Айсұлу, Әсем, Ботагөз, Ажар; ақылды да тапқыр болсын деп Ақылбек, Ақылбай, Есбол сияқты есімдерді таңдап қойған. Көптеген есімдер халықтың әдет-ғұрпына, күн, жыл аттарына да байланысты болып келген. Мысалы, Наурызбай, Жұмабай, Бейсенбай; балалары қайтыс бола берген отбасылар жаңа туған сәби... Тоқтар, Тұрсын, Тоқтасын деген есімдер қойған. (5)

1.Қазақта жаңа туған баланың атын кімге қойғызады?
А. Көршісіне
В. Ағасына
С. Атасына
Д. Келген қонақ

2.Балаға көз тимесін деп қандай есім қойылатын болған?
А. Байбол
В. Күшікбай
С. Әсем
Д. Кенже

3.Қандай отбасыларында Тоқтарбай,Тұрсын деген есімдер қойылған?
А. Баласы жоқ отбасында
В. Көпбалалы отбасында
С.Балалары қайтыс бола берген
Д. Жыл аттарына байланысты

4.Бағдарсызық арқылы мәтіндегі ақпараттарды мағынасымен сәйкестендіріңіз
(әр сұраққа бір жауапты белгілеңіз)
1. Арыстан А. ақылды да тапқыр
2. Ақылбек Ә. күшті де батыл

5. Берілген сөздерді жұптастырыңыз.
1. Жаңа 1- А.түрлі
2.Таңдап 2- Ә.заманда
3.Алуан 3- Б. қойған
4.Ерте 4- В. туған

2-тапсырма. Берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құрыңыз.

Ерлан атасымен шөп жинауға жиналды.
– Сары самаурынды ұмытпа, балам, – деді атасы.
– Шәйнекті, пиалаларды да алдым, ата, – деді Ерлан.
Ерлан қоңыр тайдың үстіне мінген. Атасы ат үстінде. Оның қолында айыр. Тайдың екі қапталының бірінде – сары мыс самаурын. Екіншісінде – аузы бекітілген бактың ішінде Жиделі өзенінің мөлдір суы.
Жиде қалың өскендіктен, өзен аты – Жиделі атанған. Бұл өзеннің ауыл бойын қуалай аққанына талай жылдар өткен. Өзен жағасының арғы шетінде қалың шөп өседі. Атасы екеуі мал азығы үшін өткен аптада ат шаптырымдай жердің шөбін орды. Атасы шалғымен, Ерлан қол орақпен-ақ едәуір іс тындырыпты.
Енді, мінеки, кепкен шөпті Ерлан мен атасы шөмелеуге кірісті. Күн түске таянды. Ауа ыси бастады.
– Ерлан, самаурынды қайната ғой, – деп дауыстады атасы тер жуған бетін сүртіп.
– Мақұл, ата, – десе де, Ерлан кепкен шөпті үйе түсті. Өзі үйген шөмелені
қатты нығыздап болған соң, самаурынға су құя бастады.Сіріңкені жағып, құрғақ отынды тұтатты. Сәлден соң, сары самаурын ішіндегі су ысылдай бастады. Үсті- үстіне жағылған оттың қызуынан лезде-ақ су қайнады. (2)

Жоспар:
Кіріспе бөлім
Негізгі бөлім
Қорытынды бөлім

ІІ. Жазылым
Оқушылар екі тақырыптың біреуін таңдап,орфографиялық нормаға сай жазыңыз. (8)

1. «Киімді дұрыс таңдай біліңіз» тақырыбында мектеп журналына ойыңызды сипаттап жазыңыз (70-80 сөз).
2. «Отбасындағы әже тәрбиесі» тақырыбында аргументтер келтіре отырып,ойыңызды сипаттап жазыңыз (70-80 сөз).