Краткий смысл (анализ) стиха на казахском языке
достыма хат
қырағы, қия жазбас сұңқарым-ай!
қажымас қашық жолға тұлпарым-ай!
үйілген өлексені өрге сүйреп,
шығармақ қыр басына іңкәрің-ай!
жарқырап жақсылықтың таңы атпай тұр,
түнерген төбемізден бұлт арылмай.
көк етті, көн терілі, көніп қалған,
сықса да шыдай беру, жұрт жарылмай.
кім біліп, ер еңбегін сезіп жатыр,
кім шыдап, жолдастыққа төзіп жатыр?
сасық ми, салқын жүрек санасыздар
алаңсыз ақ малтасын езіп жатыр.
сынайтын жақсы менен жаманды өлшеп,
құлдықтың қолдарында көзі жатыр.
кешегі кеңшілікте керек қылған
бостандық болмаған соң, безіп жатыр.
айтқанмен таусыла ма оны-мұны,
талайдың таң түпкі сыры:
жанасқан шын көңілмен жақындық аз -
көбінің іші салқын, сырты-ақ жылы.
ақшаға абыройын, арын сатып,
азған жұрт, қ қалмай сыны.
жаны ашып, жақын үшін қайғырар ма
жаны мал, жақыны мал, малдың құлы? !
Желтоқсан алаңындағы жыр
Ұжданымды ұлтан етпек табанға,
Қарғыс айтып қан соқталы зауалға.
Айналып жүр қазақтың кең аспанын,
Ұлы ерліктің сыймас жыры қағазға.
Ей, намыстың найзағайдай ұлдары,
Қызыл тілін қылыш еткен қыздары!
Қанды тарих қалшиып тұр мәңгіге,
Жанарында - Желтоқсанның ызғары.
Не көрдің сен қара жұлдыз, қара аспан,
Қан жұттың ба сен де қайсар қазақтан.
Өрімдей қыз өлмес ерлік жыры боп,
Саған қарай рухы ұшып баратқан.
Жер бетінде жеңіс алған белестер -
Есіл бабам ерлік қылған егестер…
Желтоқсанда қайта шауып басына,
Буырқанған бабам қаны емес пе ол!
Оу, мені кім дейсің?!
Қарсы алдымда хас жауымның қаңқасы,
Қос қолымда Қобыландының балтасы.
Азығыма ақ анамның малтасы,
Азуымда найза таудың жаңқасы.
Қонысыма көз қызартқан қалмақтың,
Қанжығама басын берді қаншасы.
Тұлпарының тұяғымен сызылған,
Қазақтың бай даласының картасы.
Ей, ұлы Алаң, лаңды Алаң!
Өзен шайып, өте алмайтын қанды Алаң.
Қара жерден шөлі қанған сенсің-ау,
Қан мен жасқа әлі шөлі қанбаған.
Сұрап алып сұрқы кеткен айдан нұр,
Азаттыққа арпалысқан майдан бұл.
Құрмет саған, Желтоқсандық боздақтар,
Өшпейтін жыр бұл- алаңға ойған жыр!
Солмайтын гүл, бұл алаңға қойған гүл,
Солмайтын гүл ойсыздарды ойландыр.
Орысшалап қала қызы қарқылдап,
Бір-біріне қар лақтырып ойнап жүр…
Кім бар енді тағдырына үңілер,
Босамаған болат жүрек, сірі қол.
Жалғыз өзі жаттап жүр ме ішінен,
Тас түрменің жазып болып жырын ол?
Қатал уақыт заулап бара жатыр-ау,
Әділетті әлі іздеп жүр тірілер.
О, желтоқсан аждаһамен алысқан,
Соған жаны жігеріңді жанытсаң.
Қайраттардың рухын айт алдымен,
Жер бетінде қай қазаққа жолықсаң.
Жасыл шарда қазақ деген атыммен,
Қанаттасып ұшып барам ғасырмен.
Желтоқсанда жауап бергем жаһанға,
Бодандыққа бағынбайтын басыммен!
Ұларбек Нұрғалымұлы
Это не пословица,а произведения великого Абая.Абай Қунанбаев учит нас не хвастаться,если не достиг чего то реально великого.Абай считает что ученый и обычный человек одно и тоже,единственное что их может отличат это их человечность.Он хочет чтобы мы,новое поколение поняли что главное в человеке это человечность и ум.
Объяснение:
«Ғылым таппай мақтанба,
Орын таппай баптанба...» -дегендегі орын тап деп отырғаны - алған білімді, үйренген ғылымды жұмсайтын орын. Бұдан Абай:
«Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол...» -деп адамдық, адамгершілік жайын қозғайды. Алайда ойының негізгі желісін үзбейді. Бұл тұста ерекше бір көңіл бөлерлік жай - Абай ғалым болу мен адам болу мәселесін бір-бірімен сабақтастыра айтады, бүл екеуінің тамыры, түбі бір деп санайды. Ғалым болудың басты шарты - не нәрсені болсын ақыл таразысына салып өлшеу, ақыл сенген нәрсеге ғана сену және көзің анық жеткен шындықты тура айтудан тайынбау екендігін нақтылап, мейлінше дәлелді етіп, шегелеп айтады.