КРАТКОЕ СОДЕРЖАНИЕ ТЕКСТА ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ 3-тапсырма. Д. Досжанның «Жібек жолы» романынан алынған үзіндіні
оқы. Мәтіннің мазмұнын баянда.
Ақиық ұстазы - Әбу Насыр Мұхаммед ұлы Мұрxаммед Тархан Фараби
туралы ойлады. Әбу Насырдың «Ізгі қала халқының көзқарастары туралы
кітап» деген ғажайып шығармасын еске алды. Ол шығарманы үш рет оқып
шыққан. Кітапта ұлы ғұлама қоғам туралы айтқан. Ұстазы қоғамды «толық
әм «толымсыз» деп екіге бөледі. Толық қоғамның өзі үш түрлі: үлкен, ор-
таша және кіші. Үлкен қоғам - бүкіл жержүзіндегі ақылды адамзат; орта-
ша қоғам белгілі бір ел, мемлекет; кіші қоғамға жеке-дара қала халқын
жатқызған. Енді осы қалалардың өзін «ізгі» және «надан» деп екіге бөледі:
«Адамдары бақытты болу үшін біріне бірі көмектесіп отыру мақсатымен бір-
лескен қала ізгі қала болады, халқы бақытқа жету үшін өзара көмектесіп
отыратын қоғам да ізгі қоғам болады», дейді.
Надан қалаларды Әбу Насыр сегіз түрге бөледі. Бұл қалалардың халқы
бас пайдасын жұрт мүддесінен жоғары қояды, өзімшіл, менмен, мақтаншақ
келеді. Олардың ұғымынша, өмірдің ең асыл ләззаты байлықта, билікте
Ауызбірлігі мол, түсінігі терең, бір-біріне қол ұшын беріп отыратын қаласы
осы Отырар емес пе?
Әбу Насыр ізгі қаланы қатты аңсаған. Оның ойынша, ізгі қала тұрғын-
дарының дені бақытты, білімді, өнерлі, зергер, еңбексүйгіш, меймандос,
шыншыл болады. Өсек, өтірік, ұрлық, бұзақылық жойылған Жұрт та бір-бірі-
не үнемі ізгі ниетпен көмектеседі, қуанышын қоса көтереді. Ешбір қаламен
соғыспайды, бірақ өзгелер шабуыл жасай қалса, тойтарар қайраты мол Еш-
кімге есесін жібермейді. Ол қаланың әміршісі де ержүрек, білімді, қылышты
емес, кітапты сыйлайтын саналы жан болғаны ләзім
Д Досжсон
32-33
Кілем[1] (Ковер) — әсемдік үшін, сондай-ақ үйдің жылылығын сақтау, дыбысты бәсеңдету үшін пайдаланылатын түрлі-түсті ою-өрнек салып тоқылған бұйым. Кілем бір немесе бірнеше қабатты, түкті немесе тықыр болып келеді. Түкті кілем бірнеше қабаттан тұрады. Мұндай кілемнің негізі және арқауы жекеленген жіптерден, бірақ бір-біріне тығыз орналасқан түйіндерден тұрады. Жіптердің ұшы біркелкі қырқылғаннан кейін пайда болатын қалың түк мұндай түйіндерді көрсетпей жауып тұрады. Түктің ұзындығы 3 мм-ден 18 мм-ге дейін болады. Ол кілемнің қалыңдығын, мықтылығын арттырумен бірге оны жеңіл (барқыт тәрізді үлпілдек) етіп көрсетеді. Тықыр кілем (кілем, палас, сумаха, шпалер, терме алаша және т.б.) бір өріс жібінен бір қабатты екі жақты тығыз етіп тоқылады.
Қазақтардың ежелгі байырғы қолөнері - кілем жасау. Ең дәстүрлі және атақты:
Сырмак,
TEKEMET
TUSKIIZ,
АЛАША
Сырмақ мозаика техникасын қолданып жасалған. Мозаика техникасын таңдау - бір түсті киізді басқа түсті киізге кесу - кілемнің мақсатына сәйкес келеді, ол әдетте еденге жайылады, бірақ сонымен қатар ішкі интерьердің қабырғаларын безендіруге болады. Сырмақтар өте берік. Жақсы жасалған, олар 50 немесе одан да көп жылға созылуы мүмкін. Жалпы, сырмақ ұстамды, сабырлы түстерімен ерекшеленеді.
Барлық белгілі кілем киіз бұйымдарының ішінде біз тек Сырмақ кілемдерін жасаймыз.