Үлкенге – құрмет, кішіге – ізет Орфографиялық норма бойынша дұрыс жазылған сөйлемді тап.
Әдепті бала қашанда сәлемдеседы. Кездескен адамдармен амандасады, көмегі және қамқорлығы үшін алғыс айтып, кетіп бара жатқанды қоштасуды ұмытпайды.
Әдепты бала қашанда сәлемдеседі. Кездескен адамдармен амандасады, көмегі және қамқорлығы үшін алғыс айтып, кетіп бара жатқанда қоштасуға ұмытпайды.
Әдепті бала қашанда сәлемдеседі. Кездескен адамдармен амандасады, көмегі және қамқорлығы үшін алғыс айтып, кетіп бара жатқанда қоштасуды ұмытпайды.
Жеті атасын білмеген — жетімдіктң белгісі. Если до седьмого колена своей родословной не узнаешь — сиротой прослывешь. Жақсы болса алғаның, үйіңнен кісі кетпейді. Жаман болса алғаның, шын досың да шеттейді. Если жена хорошая, гости не переводятся в доме; если жена плохая, даже друг обходит твой дом. Жақсы әйел жарының жақсысын асырар, жаманын жасырар. Достоинства мужа прославит добрая жена, и недостатки сгладит она. Әкені көріп ұл өсер, шешені көріп қыз өсер. Cын берет пример с отца, дочь - с матери. Бала – көңiлдiң гүлi, көздiң нұры. Дети – цветы души и свет для глаз. Жақсы әке – жаман балаға қырық жылдық ризық. Добрая слава отца сорок лет служит непутёвому сыну. Жақыныңды жат етсең, Жатқа күлкі боларсың. Сторониться своих – стать посмешищем для чужих Жақсы келін – қызыңдай, жақсы күйеу – ұлыңдай. Хорошая невестка, как дочь родная; хороший зять, как сын родной Бесіксіз үйде береке жоқ. В доме, где колыбель не качают, уюта не бывает. Алты ұл туған ананы — ханым десе болады, кезек сыйласқан ағайынды — жаным десе болады. Мать, родившую шестерых сыновей, называй царицей; хорошую родню называй души частицей.
Ілік септік (Родительный падеж) Кімнің?- чей?
Ненің?- чего? Дауысты, үнді (после гласных и согласных н,ң,м) - ның –нің - ж,з,р,л,й,у дыбыстарынан соң (после данных звуков) - дың – дің - к,п,с,т,ф,ш,қ,б,в,г,д
дыбыстарынан соң (после данных звуков) - тың - тің-
Барыс септік (Дательный падеж) Кімге?- кому? Неге?- чему?
Қайда?- куда? Дауысты және н, ң, м, ж, р, л, й дыбыстары- нан соң (после гласн-ных и данных согл) - ға - ге -а –е - п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - қа - ке -1 және 2 жақтың тәуелдік жалғауларынан кейін -а, - е- (после притяжат.окончаний 1 и 2 лица;
-а, - е-)3 жақта (после 3 лица- на - не -)
Табыс септік (Винительный падеж) Кімді? - кого? Нені?- чего? Кімін?- кого? Несін?- чего? Дауысты (после гласных)
-ны - ні - н м, н, ң , з, ж, р, л, й, у
дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- ды - ді - к, қ,п,с,т, ф, ш, б, в, г, д
дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- ты - ті -
Жатыс септік (Местный падеж) Кімде?- у кого? Неде?- на чем? в чем? Қайда?- где? Қашан?- когда? Дауысты және
м, н, ң, з, ж, л, р, й дауыссыздарынан соң (после гласных, также после данных согл) - да - - де - -сы, - сі- тәуелдік жалғауларынан соң (после данных притяжательных
окончаний) - нда - - нде - к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - та - - те -
Шығыс септік (Исходный падеж)Кімнен? - от кого? от чего? Қайдан?- откуда? Қалай?-как? Дауысты және з, ж, р, л дауыссыздарынан соң (после гласных и данных согласных)
- дан - ден - м, н, ң, сы, сі дыбыстарынан соң (после данных звуков) - нан - нен - к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в
дыбыстарынан соң (после данных звуков) - тан - тен -
Көмектес септік (Инструментальный падеж)Кіммен?-с кем? Немен?-с чем? Қалай?- как? Дауысты және м, н, ң, р, л дауыссыздарынан соң (после гласных и данных согласных)
- мен -менен - з,ж дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- бен - бенен к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - пен - пенен -
Ескерту: көмектес септік жалғаулары үндестік заңына бағынбайды.