Құлпытас бейітке қойылатын тас белгі Дүниежүзі халықтарында құлпытастың көптеген түрі кездеседі Ежелгі шумер , мысырлық , этрустар заманында құлпытастар адам мү сіні түрінде жасалды . Құлпытасқа адам бейнесі қашап салынды . Оны мәйіт - пен бірге қою дәстүрі ғұн заманы , Түркі қағандығы , қыпшақ , түркеш дәуір лерінде кең жайылды . Құлпытастардың шығу тегі , рәміздік мән - мағынасы туралы ғылымда нақты тұжырым қалыптаспаған . Қалай болғанда да , қазіргі қазақ даласын дағы құлпытастардың арғы тарихы сақтар мен ежелгі түркілердің тас мүсін дерімен , сондай - ақ көне түркі жазуы қашалған бітіктастармен байланысты екені анық . Құлпытастарды әрлеу , нақыштау , бедерлеу ісі Сол кезеңде өмір сүрген халықтың қолөнері мен мемориалдық үрдісі , салт - дәстүрі , әдет - ғұрпы мен дүниетанымының белгісі іспетті . Мысалы , түркі жерінде ислам дінінің та ралуына байланысты бейнелі құлпытастардың орнына өрнекті көктастар қойылатын болды . Ислам дінінде қабір басына белгі қоюға рұқсат етілді . Бі рақ аса үлкен құлпытас қойып , оған адамның , малдың немесе әлдебір зат тың суретін бейнелеуге тыйым салынды . Сондықтан құлпытастарға арабша Құран » сүрелері мен аяттар жазылды . Тvnкістандағы Ягалиге койылган имппытастазаманында құлпытастар адам мү сіні түрінде жасалды . Құлпытасқа адам бейнесі қашап салынды . Оны мәйіт - пен бірге қою дәстүрі ғұн заманы , Түркі қағандығы , қыпшақ , түркеш дәуір лерінде кең жайылды . Құлпытастардың шығу тегі , рәміздік мән - мағынасы туралы ғылымда нақты тұжырым қалыптаспаған . Қалай болғанда да , қазіргі қазақ даласын дағы құлпытастардың арғы тарихы сақтар мен ежелгі түркілердің тас мүсін дерімен , сондай - ақ көне түркі жазуы қашалған бітіктастармен байланысты екені анық . Құлпытастарды әрлеу , нақыштау , бедерлеу ісі сол кезеңде өмір сүрген халықтың қолөнері мен мемориалдық үрдісі , салт - дәстүрі әдет - ғұрпы мен дүниетанымының белгісі іспетті . Мысалы , түркі жерінде ислам дінінің та ралуына байланысты бейнелі құлпытастардың орнына өрнекті көктастар қойылатын болды . Ислам дінінде қабір басына белгі қоюға рұқсат етілді . Бі рақ аса үлкен құлпытас қойып , оған адамның , малдың немесе әлдебір зат тың суретін бейнелеуге тыйым салынды . Сондықтан құлпытастарға арабша « Құран » сүрелері мен аяттар жазылды . Түркістандағы Ясауиге қойылған құлпытаста сонда жерленген қазақ халқының атақты хандары мен қайраткерлерінің басына қойылған құлпы тастарда осы үрдіс сақталған . составить по тексту(7-8) вопросов
Соларға қатысты сөздер мен атаулар да ескіреді, яғни қолданудан шыға бастайды. Мысалы: шоқпар, соқа, сойыл, найза, айбалта, күрзі, қорамса, кіреуке, малта, ояз, зындан, күң, кұл, әмеңгер, болыс, жүзбасы, сарбаз, дуан, пері, періште, ысқат, азан, барымта, дабыл тәрізді сөздер бүгінгі өмірде көп қолданыла бермейді. Бұлар белгілі бір дәуірдің, тарихи кезеңнің тілдік көрсеткіші ретінде жұмсалуы мүмкін. Олар көнерген сөздер деп аталады. Және олардың кейбірі жана ұғымдардың келуімен байланысты жаңарып қолданылуы да мүмкін.
Тіл — тілде көнерген сөздердің историзмдер және архаизмдер деп аталатын екі түрі бар. Кейбір заттар мен құбылыстар күнделікті өмірден шығып қалып, сол ұғымдарды білдіретін олардың атаулары — сөздер де көнеріп, тілде қолданбайды. Мысалы: сұлтан, атшабар, ояз, барымта, дуан басы, дүре, малай, күң, құл, бай, болыс т. б. Мұндай сөздерді историзмдер дейді. Бұрынғы атаулары ескіріп, кейін басқа атаулармен беріліп жүрген заттар мен құбылыстар бар. Мысалы: жасак, немесе қол — әскер, қол басы — әскер басы, почтабай — хат тасушы, жатак, — отырықшы, серіктік — бірлесу, қосын — ұйым, желек — орамал т. б. Қазірде осындай басқа атаулармен беріліп жүрген заттар мен құбылыстардың бұрынғы атаулары архаизмдер деп аталады.