МӘТІНМЕН ЖҰМЫС тыңдалым оқылым АЙТЫЛЫМ 3 -тапсырма. Мәтінді тыңда. Түсінгеніңді айт. Оқы. — көпті көрген, Тер сыйлы орын Төр — қонақбөлменің жоғарғы жағы. Ол — жасы үлкен адамдар, қонақтар отыратын сыйлы — деп қарсы алады. Көрпе орын. Қазақ үйге келген қонақты «Төрлетіңіз!», «Төрге шығыңыз!» тесеп, жастық қойып, төрге отырғызады, құрмет көрсетеді. Қазақ халқында дастарқанға үлкендерден бұрын отыру ұят саналады. Себебі алдымен ақ сақалды ата мен ақ шашты әжені сыйлап, төрден орын береді. Үлкен кісілер сыйлы кісілер. Қазақта «теріңнен қарт кетпесін» деген сөз бар. Себебі қарт тілегін айтып, бата- сын береді. Төрде қарттар, одан төмен жастар отырады. Тамаққа да үлкендерден бұрын қол созуға болмайды. Ол — әдепсіздіктің белгісі. Дастарқанда үлкендермен жарысып сөйлеу де ұят саналады. Қазақ дастарқаны дос, бауыр, туыс қана емес, кез келген адамға ашық. Қазақтар бір-бірінің үйіне барып, жиі араласқанды ұнатады. Әсіресе ата-анасын әрқашан құрметтеп, үйіне шақыру, төрге отырғызу – қазақ бала- сы үшін әрі міндет, әрі парыз. Өйткені дастарқан – жақсылықтың басы, қуаныштың белгісі. АЙТЫЛЫМ 1 Ton (от го
ответ:Мағжан Жұмабайдың "Батыр Баян" поэмасы бұрынғы халық батырлық дастан-жырлардың жалғасы, эпостық дастанның ХХ ғасырдағы қазақ поэзиясының тілімен жазылған жаңа нұсқасы десек болады. Лирик ақын Мағжан Жұмабай бұл поэмасында өзінің тағдыры Батыр Баян тағдырымен ұқсас екенін түрлі-түрі теңеу, метафоралар арқылы жеткізіп, бір жағынан поэзиялық, екінші жағынан дастандық сипаты бар шығарма жазды.
Сондықтан "Батыр Баян" поэмасын жан-жақты талдауға болады. Бұл жерде біз поэманы ұлттық құндылық, оның арғы жағында жатқан отаншылық рух тұрғысынан талдағымыз келеді.
Ең алдымен, Батыр Баян – бұл қазақ батырларының ішінде белді, шоқтығы биік батыр. Мұны Мағжан поэманың алғашқы тармақтарында-ақ білдіреді. Ордаға жиналған ығай мен сығай, Абылай ханның төрт құбыласын түгендеген батырлары бір Батыр Баянды күтіп, жорыққа аттанбай отырғаны-ақ – батыр кейіпкердің Абылай ханның алдында қандай абыройлы жан екенін ұғамыз.
Объяснение: мен өзім осылай жаздым. Дұрыс деп ойлаймын
Құлақ беру
Бата жасап, бас кескен қариялар, алдымен, бастың езуінен бір кесіп алып өзі ауыз тиген соң, бастың оң жақ құлағын кесіп алып, үйдегі жасы ең кіші балалардың біріне: «Мə, балам, құйма құлақ бол, сөз тыңда, үлкендердің лебізін жерге тастамайтын жақсы азамат бол!» - деп береді. Міне, бұл «құлақ беру» деп аталады.
Көз жегізу
Әдетте білікті, тəрбиелі үлкен кісілер бас мұжығанда «көреген болсын, əділ болсын» деген ниетпен, бастың екі көзін алып, өзі қалаған балалардың біріне: «Мə, балам! Көреген көсем бол, қара қылды қақ жарар əділ бол, халқыңа алаламай тең қара!» деп оған беріп жегізеді. Міне, бұл «көз жегізу» делінеді. Қазақ халқы екі көзді бір адамға береді. Екі көзді екі адамға берсе, алакөз болады немесе əділдіктен тайып, бұра тартады деп қарайды.
Тіл жегізу
Әдетте, көреген қариялар мен тəлімгер əжелер тілдің ұшын «дұшпанның тілі кесілсін» деген ниетпен кесіп тастап, онан соң «айтар сөзі көмекейіне кептеліп қалмайтын шешен болсын» деген ниетпен көмекейін тілден бөліп алып, тілді-жақты болсын деген бір балаға: «Мə, балам, үлкендердің тілін ал, жезтаңдай шешен бол!» деп тілді беріп жегізеді. Міне, бұл «тіл жегізу» деп аталады.
Таңдай беру
Қазақ салтында, қойдың басын мұжып отырған үлкен кісілер бастың таңдайын алып, қатты қабыршағын аршып, онан соң, оны өзі қалаған бір баланың алақанын аштырып қойып: «Шешен бол! Бұл бұл көмей, жез таңдай əнші бол!» деп, таңдайды алақанына ұрып береді. Сол кезде оны бала шап беріп ұстап алса, онда сол бала ерекше шешен, əнші, жыршы болады деп есептейді. Міне, бұл «таңдай беру» деп аталады.