Өз ұрпағына жеті атасын үйрету атадан балаға жалғасып келе жатқан қазақтың тәрбиелік дәстүрі екені баршаға аян. Мұның қандастық жағынан алғанда үлгі боларлық зор қызметі мен маңызын халқымыз ерте түсінген және оны берік ұстанып келген. Енді осы қағиданың терең тамырына көз жіберіп көрейік. Біріншіден, жеті ата тәртібі туыстық, ағайындық бірлікті, ынтымақты ұстана отырып, бір ауыл, бір бауыр болып өмір сүрген. Бір рудың адамдары осы күнге дейін бір жерде мекендеп келе жатыр.
Екіншіден, жеті атаға дейінгі туыс-туғандардың тұрмыс-тіршілігі де, күнкөрісі де, тұрған жер, суы да, өріс, қоныс, жайлауы да қысы-жазы қатар немесе бірге болады. Қиындықта бір-біріне демеуші, қамқоршы-пана, қуанышты да, реніш-қайғыны да бірге көтеріп бөліседі. «Туысы бірдің – уысы бір» деген сөз осыдан шыққан. Үшіншіден, бір атадан тараған туыстар мен жас ұрпақтар бірін-бірі жақсы таниды. Ағалы-інілі, апалы-сіңілі дегендей, сыйластықта, бауырмалдықта бірге өседі. Мұндай туыс-туған, жақын-жуықтар арасында орынсыз жанжал, ұрлық-қарлық, барымта, зорлық-зомбылық сияқты жат істер болмайды. Өйткені тәртіп бойынша туыстар бір-бірінің малын ұрламайды. Керісінше, сырттай қамқоршы болып, жақын-жуықтарының мал-жанына көз салып жүреді. Әкелер мен аналар бір кіндіктен шыққан перзенттерін ел, ру намысын қорғайтын ержүрек, қайырымды, қаншыл, ұйымшыл, бауырмал етіп тәрбиелейді. «Қанына тартпағанның қары сынсын» деп қатты айтатыны тағы бар. Жеті ата ұғымында ағайын арасындағы үзілмес бірлік, бұзылмас тектік тәрбие-тәлімі өте зор және бұл әдемі, ұтымды тәсілдермен жасалған. Енді осы жеті ата шежіресіне кім жатады? Бұл туралы әртүрлі ойлар мен болжамдар, талас-пікірлер газет-журналдарда да, басқа ортада да туындап отыр. Мұның бір өкініштісі, сол пікірлер арқылы қате ұғымдар мен ой-түйіндердің байыбына терең бойламай айта салушылық пен қателіктер ба өздерден де, оқулықтардан да жиі көрініп қалады. Тура айту керек, бұл – бұрынғы аруақты ата-бабаларымыз бекітіп, айтып, дәлелдеп, нақты тұжырымдап, ғасырдан-ғасырға айқындап салып кеткен сара жол. Бұл – бұлжымайтын тәртіп қағидасы. Жеті ата ұғымы жаңа заң жобасы емес, ежелден қалыптасқан қанатты қағида, санаға сіңген өсиет, өнеге мектебі, ата салтымыз.
Бір кешкі уақытта машинасымен келе жатқанда жолдан жолаушы алады. жолаушы артқы орындарға отырады… жүргізуші: - иә, , қайдан келе жатырсың? кімсің? – деп әңгімеге тартады. жолаушы: - мен азраил періштемін. сені алуға келдім. жүргізуші күліп: - азраил ма? .. сендей азраил көрсем көзім шықсын.. дейді жолаушы елеңсіз: - азраилді бұрын көріп пе едің? осыншалықты сенімді сөйлейсің.. дейді да, артынан: әлі де сенбей тұрған сияқтысың…. жүргізуші: - әрине сенбедім… жолаушы: - ондай болса 200 метр алдымызда тағы бір жолаушы аласың…. шыныңда да, айтқандай 200 метр өтпей тағы бір жолаушы машинаны тоқтатады.. бұл жолы жүргізуші оны алдыңғы орынға отырғызады.. жүргізуші қасында отырған жолаушыға: - иә, сен кім боласың? қайда барасың.. алдыңғы орындағы жолаушы: - аға, мен орталыққа жақын бір жерден шығамын. атым пәленше деп өзін таныстырады. жүргізуші: - арттағы маған не деді айтайын ба? азраилмін дейді! хаха, көріп тұрсың ба ақылсызды? жақсылық жасамақшы едім, ол болса сықақтап қоймай жатыр.. алдыңдағысы артқа қарайды да… - аға, артта ешкім жоқ қой…. жүргізуші кенеттен артқа қарап: - соқырсың ба! ? артта отыр ғой! жолаушы қайта артқа қарайды да - ағатай, қалжындап тұрған боларсыз – артта ешкім жоқ! арттағы: - көрдің ба.. алдыңда отырған жолаушың мені ести де, көре де алмайды… өйткені, сені ғана алуға келдім! жүргізушінің аяқтары тітреп, үрейленгеннен сұп-сұр болады….артта отырған болса, жүргізушіге қарап: - соқырсың ба! ? артта отыр ғой! жолаушы қайта артқа қарайды да - ағатай, қалжындап тұрған боларсыз – артта ешкім жоқ! арттағы: - көрдің ба.. алдыңда отырған жолаушың мені ести де, көре де алмайды… өйткені, сені ғана алуға келдім! жүргізушінің аяқтары тітреп, үрейленгеннен сұп-сұр болады….артта отырған болса, жүргізушіге қарап: - жә, машинаңды жолдың ернеуіне қарай бұр. 2 рекат намазыңды оқы дағы дайын бол! – дейді. жүргізушінің көздері жасаурап, үмітсіз пен амалсыз бір күйде машинаны жолдың шетіне қарай бұрып, машинадан шығады да… сосын….. сосын…maшинадағы жолаушылар машинаны ұрлап кетеді!суретсіз болама {\_/} ( • -•) / >
Өз ұрпағына жеті атасын үйрету атадан балаға жалғасып келе жатқан қазақтың тәрбиелік дәстүрі екені баршаға аян. Мұның қандастық жағынан алғанда үлгі боларлық зор қызметі мен маңызын халқымыз ерте түсінген және оны берік ұстанып келген. Енді осы қағиданың терең тамырына көз жіберіп көрейік. Біріншіден, жеті ата тәртібі туыстық, ағайындық бірлікті, ынтымақты ұстана отырып, бір ауыл, бір бауыр болып өмір сүрген. Бір рудың адамдары осы күнге дейін бір жерде мекендеп келе жатыр.
Екіншіден, жеті атаға дейінгі туыс-туғандардың тұрмыс-тіршілігі де, күнкөрісі де, тұрған жер, суы да, өріс, қоныс, жайлауы да қысы-жазы қатар немесе бірге болады. Қиындықта бір-біріне демеуші, қамқоршы-пана, қуанышты да, реніш-қайғыны да бірге көтеріп бөліседі. «Туысы бірдің – уысы бір» деген сөз осыдан шыққан. Үшіншіден, бір атадан тараған туыстар мен жас ұрпақтар бірін-бірі жақсы таниды. Ағалы-інілі, апалы-сіңілі дегендей, сыйластықта, бауырмалдықта бірге өседі. Мұндай туыс-туған, жақын-жуықтар арасында орынсыз жанжал, ұрлық-қарлық, барымта, зорлық-зомбылық сияқты жат істер болмайды. Өйткені тәртіп бойынша туыстар бір-бірінің малын ұрламайды. Керісінше, сырттай қамқоршы болып, жақын-жуықтарының мал-жанына көз салып жүреді. Әкелер мен аналар бір кіндіктен шыққан перзенттерін ел, ру намысын қорғайтын ержүрек, қайырымды, қаншыл, ұйымшыл, бауырмал етіп тәрбиелейді. «Қанына тартпағанның қары сынсын» деп қатты айтатыны тағы бар. Жеті ата ұғымында ағайын арасындағы үзілмес бірлік, бұзылмас тектік тәрбие-тәлімі өте зор және бұл әдемі, ұтымды тәсілдермен жасалған. Енді осы жеті ата шежіресіне кім жатады? Бұл туралы әртүрлі ойлар мен болжамдар, талас-пікірлер газет-журналдарда да, басқа ортада да туындап отыр. Мұның бір өкініштісі, сол пікірлер арқылы қате ұғымдар мен ой-түйіндердің байыбына терең бойламай айта салушылық пен қателіктер ба өздерден де, оқулықтардан да жиі көрініп қалады. Тура айту керек, бұл – бұрынғы аруақты ата-бабаларымыз бекітіп, айтып, дәлелдеп, нақты тұжырымдап, ғасырдан-ғасырға айқындап салып кеткен сара жол. Бұл – бұлжымайтын тәртіп қағидасы. Жеті ата ұғымы жаңа заң жобасы емес, ежелден қалыптасқан қанатты қағида, санаға сіңген өсиет, өнеге мектебі, ата салтымыз.