Опредилить проблему.мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
ұрлық
бұрын бір ел болыпты, халқының бәрі ұры екен. кеш батса болды, көршісінің үйіне
ұрлыққа түседі екен. ұрылар үйіне келсе, олардың да үйін де біреулер тонап кететін
көрінеді. ұрылар елі осылайша өмір сүріпті.
бір күні осы елге бір адал кісі көшіп келеді. әлгі кешті өз үйінде кітап оқумен
өткізеді. түн болғанда ұрлыққа келген ұрылар шамы жанып тұрған үйден көреді де,
өз жөндеріне кетеді. осылайша біраз уақыт өтеді. енді жұрт адал ға ренжи бастайды.
адал жұрт тілегіне қарсы келе алмай, ол да кеш бата үйінен кетіп, таң ата оралып
жүреді. тек жұрт сияқты ұрлыққа бармайды. ол түнді өзен жағасында аспандағы айға, ағып
жатқан суға қарап, көпір үстінде өткізіп жүреді. таңертең үйіне келсе, ұрылар үйін тонап
кетеді екен. біраз уақыттан кейін адал кедейге айналады. ал ұрлықпен айналысып
жүрген отбасылар байып, ұрлықпен айналыспайтын болады. адал ң үйіне ұрлыққа
түскен ұрылар ештеңе таба алмай, кедей бола бастайды. байығандар адал сияқты
түнде табиғатты тамашалап, көпір үстінде жүруді әдетке айналдырады. осыдан қала халқы
бай, кедей болып бөлінеді. енді бай өздері ұрлық істемейді, бірақ кедейлерге ұрлық
істетеді. осылайша байығандар одан әрі байып, кедейлер кедейлене береді. бірте-бірте
байлар өздері ұрлауды да, өзгелерді ұрлыққа жалдауды да қояды. бірақ енді байлығын
ұрылардан қорғауды ойлайды. содан ақылдаса келіп, сақшы жиып, түрме салады.
арада біраз жыл өткенде әлгі қаланың тұрғындары «ұрлық» деген сөзді ұмытады.
өздері ұры болса да, енді олар «бай», «кедейміз» дейді екен. сонда баяғы адал ғана
өзгермеген еді. бірақ ол да ұзамай өмірден өтіпті. елдің айтуына қарағанда аштан өліпті.
1. мәтіннен 1 қоғамдық, 1 тұрмыстық мәселені анықтаңыз.
1.
ажыратыңдар.
«Елорда», «Ару Астана» — мадақ етіп, жырға қосарлық шынайы тақырып. Сар
даланың төрінде әсем қала бой түзеді. Ия, астанасын жаңғыртқан мемлекеттер
баршылық. Алайда бас-аяғы бес жылда жаңа астанаға қоныс аудару тарихта
болмаған жаңалық екен. Біздің ел жаңа ғасырға, жаңа мыңжылдыққа осындай
ерлікпен енді,
Тәуекел-ердің қадамы, Астананы көшіру туралы сөз қозғалғанда бірі сеніп, бірі
сенбеген. Алайда алғашқы керуен Ақмолаға бет түзеді. Ақмола атауының өзгеруімен
өңірге жаңа леп келді. Астанада зәулім ғимараттар салынды. Сарыарқаға сән кірді.
Астана болашақтың қаласы. Ол саяси, әлеуметтік, қоғамдық диолог, іскерлік пен
озат жетістіктер алаңы,
Сәулетті кешендердің келбеті сан алуан, Ұлттық ұстаным мен бүгінгі заман
өрнектерін астастырған - Ақорда, өмір ағашы-«Бәйтерек», «Астана-Арена» спорт
кешені мен «Хан Шатыр», Тәуелсіздік сарайы мен «Конгресс Холл»-барлығы да бірін-
бірі қайталамайтын туындылар,
Елбасы: «Бұл-ерке Есіл жағасында бой көтерген, ерекше сәулеттік, бірегей мүсіндік
нышандары сап түзеген, жоғары технологиялы болашаққа ұмтылған, көпұлтты және
көпдінді халқы бар әсем де мейірлі Астанамыз», - деген еді. Елін бақытты болашаққа
бастаған, өз ұлтын шын сүйетін перзент - Президенттен артық кім тауып айтар?!
Бағалау критерийі:
Мәтінді оқып, тілдік құралдары арқылы стилін ажыратыңдар
Дескрипторы:
Мәтін мазмұнын түсінеді;
Мәтіннің стилін анықтайды;
Ауа райын болжау – ауа райын алдын ала ғыл. негізде анықтау. Алдымен синоптик. процестер (ауа массалары, антициклон, атмосф. шебі, т.б.) анықталады, соның негізінде атмосф. құбылыстар (жауын-шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа, қысқа (1 – 2 тәулікке), орта (3 – 10 тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан астам) мерзімдік болып бөлінеді. Синоптик. және аэрол. ст-лардан келетін мәліметтердің өңделуі нәтижесінде циклондар мен антициклондардың, т.б. синоптик. нысандардың қозғалысы бақыланады. Ауа райын болжау үшін қысым және топография карталары, ғарыштық түсірімдер, т.б. мәліметтер қолданылады. Синоптик. жағдайларды болжау бірнеше кезеңнен тұрады: 1) циклондар мен антициклондардың пайда болуын, дамуын және қозғалысын болжау; 2) атмосф. шептердің қозғалысын және өзгеруін болжау; 3) атмосферадағы ағындардың бағытын болжау. Гидрометеорология орт-нда ауа райынан басқа ауыл шаруашылығы дақылдардың өсуі, өнімділігі болжанады, сондай-ақ мал ш-на да қатысты болжаулар жасалынады.