Менің арманым достарыммен жер астын зерттеу еді.Біз жерге материя арқылы өтетін таңғажайып аппаратта экспедицияға шығамыз деп қиялдайтынмын.Қиялым ертегі сияқты.Себебі сиқыршылар қабырғаларынан ештеңе де өтпейтін аса қуатты көлік жасап берді.Мүмкін,мұндай көлік түрлері болашақта пайда болатын шығар.
Біздің саяхатта алдымен қатты жердің беткі қабаты арқылы өттік.Біздің көлік үшін бұл жарты сағат алды. Біз жалпы шамамен 12 км өттік,өйткені кез-келген көлікке,тіпті,аса жоғары жылдамдық пен қуат болса да жер қыртысы арқылы өту қиын.
Содан кейін Жер мантиясына келдік.Мұнда кеме бортының сыртында барлығы ыстық болды-өйткені мантия 500-ден 4000 градусқа дейін қызады ғой!Егер біздің кеме аса мықты материалдан жасалмаған болса, біз әлдеқашан жанып кетер едік.
Жер ядросымен шекарада біз тоқтадық. Одан әрі ештеңе зерттеуге болмайды, өйткені біздің алдымызда жалын,қызған тау жыныстары мен газдың массасы алты мың градус температурамен тұрды.
Ия, осылайша мен бізге кейбір тұстары беймәлім жер астына саяхат жасап қайттым.ие:
Исфиджаб , Испиджаб - Оңтүстік Қазақстанның орта ғасырдағы ірі қалаларының бірі . Жұрты қазіргі Сайрам кентінің оңтүстік - батысында , Шымкент қаласынан 12 километр жерде
Отырар
Қазақстанның ортағасырлық ірі қалаларының бірі . Сырдарияның Арыс өзеніне құяр сағасына таяу орналасқан . Отырар қаласының аты VIII ғасырдан бастап аталғанмен , оның бастапқы тарихы б.з.б. ІІ ғасырда Сырдарияның орта ағысында пайда болған Қаңлы мемлекетінің тарихымен тығыз байланысты . IX ғасырдың ортасынан бастап Отырар Самани әулеті мемлекетінің ықпалында болды
Түркістан
- Қазақстандағы қала , Түркістан облысының әкімшілік орталығы.Қаланың Ұлы Жібек жолының бойында , Дешті Қыпшақ пен Орта Азияның аралығында болуы , географиялық жағдайдың қолайлылығы , сонымен бірге адамдардың мазарға теyеn етуі , сауданың қызу жүруі елді мекеннің өркендеуіне ықпал етті .
Тараз
- Жамбыл облысының орталығы XVIII ғасырда бұл қала Әулие - Ата деп аталған 1936-1937 жылдар аралығында Мирзо деп аталған . 1937-1997 жылдары Жамбыл1997 жылы 8 қаңтарда тарихи аты Tapas атауы қайтарылды . Орта ғасырларда Тараз Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалаларының бірі еді . Әсіресе Қарахан дәулеті кезінде гүлденген . 19 ғасырда Әулие Ата Қоқан қамалы еді .
Сауран
Қала екі облыстың ( Түркістан мен Қызылорданың ) шекарасында орналасқан . Оның көлемі таңғалдырарлық , қалайша бос және шөл даланың ортасында ғажайып қала тұрғызып , биік қабырғалармен , кәріздермен жабдықтаған , шөл жерлерді сумен қамтамасыз еткен деп қайран қаласыз . Сол кездегі Сауран ортаазиялық отырықшы мәдениеттің ең жақсы үлгісін паш етіп , қазіргі ғалымдарға көптеген шешуі табылмаған сұрақтар қалдырды.Сауран Ұлы Жібек жолының маңызды сауда нүктесі болды . Орта Азия хандықтары мен дала тайпалары арасындағы өзіндік шекара пунктіне айналды . Қалада көптеген керуен - сарайлар , саудагерлер үшін демалыс және сауда орындары болды Сығанақ Сығанақ ,
Сунақ - ортағасырлық қала орны . Қазіргі Қызылорда облысы Жаңақорған ауданындағы Сунақата ауылынан солтүстік - шығысқа қарай 2 шақырым жерде орналасқан . Қазақстанның республикалық маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштерінің қатарында
Сарайшық
Ұлы Жібек жолының бойындағы маңызды сауда және қолөнер орталығы . 1469-1511 және 1521-1599 жылдары Қазақ хандығының астанасы , ал оған дейін қыпшақ мемлекеті мен Ақ Орданың бас қаласы ретінде белгілі . Атырау қаласынан 55 шақырым жерде , Жайықтың оң жақ жағасында бір кездегі атақты Сарайджук ( Сарайшық ) қаласының қираған орны жатыр Қаланың іргесі ХІ ғасырда қаланған , гүлденген дәуірі XIII - XIV ғасырлар аралығы Қала Еуропа мен Азияны жалғастыратын керуен жолы бойында орналаскан . Мұнда салтанатты саройлар , керуен - сарайлар , моншалар , мешіт - медреселер салынған . Қала Алтын Орда хандары жерленген қасиетті орынға айналған . Жанкент қорғаны
- республикалық сипаттағы археологиялық ескерткіш . Қазалы ауданы территориясындағы Өркендеу ауылдық округінің орталығына іргелес жатқан биік төбе сияқты топырақ басқан қорғаның орнында VII - XIV ғасырларда Жанкент , Янгикент қаласы өмір сүрген . Орналасқан жері - Қазалы ауданы , Жанкент ауылынан 15 шақырым жерде . Хронологиялық шеri - ҮІІ - ХІҮ ғасырлар аралығы . Мекендеген халқы - Оғыздар мемлекеті Жаркент Азия мен Еуропаны байланыстырған Ұлы Жібек жолының во делы қала болатын . Кейін құрлық арал ететін дүние жүзілік керуен жолдары оскара бастайды . Жанкент арқылы Сырдария кесіп өтетін үлкен жолдың да ғұмыры аяқталады.
ОбъясненЖер астына саяхат.
Менің арманым достарыммен жер астын зерттеу еді.Біз жерге материя арқылы өтетін таңғажайып аппаратта экспедицияға шығамыз деп қиялдайтынмын.Қиялым ертегі сияқты.Себебі сиқыршылар қабырғаларынан ештеңе де өтпейтін аса қуатты көлік жасап берді.Мүмкін,мұндай көлік түрлері болашақта пайда болатын шығар.
Біздің саяхатта алдымен қатты жердің беткі қабаты арқылы өттік.Біздің көлік үшін бұл жарты сағат алды. Біз жалпы шамамен 12 км өттік,өйткені кез-келген көлікке,тіпті,аса жоғары жылдамдық пен қуат болса да жер қыртысы арқылы өту қиын.
Содан кейін Жер мантиясына келдік.Мұнда кеме бортының сыртында барлығы ыстық болды-өйткені мантия 500-ден 4000 градусқа дейін қызады ғой!Егер біздің кеме аса мықты материалдан жасалмаған болса, біз әлдеқашан жанып кетер едік.
Жер ядросымен шекарада біз тоқтадық. Одан әрі ештеңе зерттеуге болмайды, өйткені біздің алдымызда жалын,қызған тау жыныстары мен газдың массасы алты мың градус температурамен тұрды.
Ия, осылайша мен бізге кейбір тұстары беймәлім жер астына саяхат жасап қайттым.ие:
Сайрам
Исфиджаб , Испиджаб - Оңтүстік Қазақстанның орта ғасырдағы ірі қалаларының бірі . Жұрты қазіргі Сайрам кентінің оңтүстік - батысында , Шымкент қаласынан 12 километр жерде
Отырар
Қазақстанның ортағасырлық ірі қалаларының бірі . Сырдарияның Арыс өзеніне құяр сағасына таяу орналасқан . Отырар қаласының аты VIII ғасырдан бастап аталғанмен , оның бастапқы тарихы б.з.б. ІІ ғасырда Сырдарияның орта ағысында пайда болған Қаңлы мемлекетінің тарихымен тығыз байланысты . IX ғасырдың ортасынан бастап Отырар Самани әулеті мемлекетінің ықпалында болды
Түркістан
- Қазақстандағы қала , Түркістан облысының әкімшілік орталығы.Қаланың Ұлы Жібек жолының бойында , Дешті Қыпшақ пен Орта Азияның аралығында болуы , географиялық жағдайдың қолайлылығы , сонымен бірге адамдардың мазарға теyеn етуі , сауданың қызу жүруі елді мекеннің өркендеуіне ықпал етті .
Тараз
- Жамбыл облысының орталығы XVIII ғасырда бұл қала Әулие - Ата деп аталған 1936-1937 жылдар аралығында Мирзо деп аталған . 1937-1997 жылдары Жамбыл1997 жылы 8 қаңтарда тарихи аты Tapas атауы қайтарылды . Орта ғасырларда Тараз Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалаларының бірі еді . Әсіресе Қарахан дәулеті кезінде гүлденген . 19 ғасырда Әулие Ата Қоқан қамалы еді .
Сауран
Қала екі облыстың ( Түркістан мен Қызылорданың ) шекарасында орналасқан . Оның көлемі таңғалдырарлық , қалайша бос және шөл даланың ортасында ғажайып қала тұрғызып , биік қабырғалармен , кәріздермен жабдықтаған , шөл жерлерді сумен қамтамасыз еткен деп қайран қаласыз . Сол кездегі Сауран ортаазиялық отырықшы мәдениеттің ең жақсы үлгісін паш етіп , қазіргі ғалымдарға көптеген шешуі табылмаған сұрақтар қалдырды.Сауран Ұлы Жібек жолының маңызды сауда нүктесі болды . Орта Азия хандықтары мен дала тайпалары арасындағы өзіндік шекара пунктіне айналды . Қалада көптеген керуен - сарайлар , саудагерлер үшін демалыс және сауда орындары болды Сығанақ Сығанақ ,
Сунақ - ортағасырлық қала орны . Қазіргі Қызылорда облысы Жаңақорған ауданындағы Сунақата ауылынан солтүстік - шығысқа қарай 2 шақырым жерде орналасқан . Қазақстанның республикалық маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштерінің қатарында
Сарайшық
Ұлы Жібек жолының бойындағы маңызды сауда және қолөнер орталығы . 1469-1511 және 1521-1599 жылдары Қазақ хандығының астанасы , ал оған дейін қыпшақ мемлекеті мен Ақ Орданың бас қаласы ретінде белгілі . Атырау қаласынан 55 шақырым жерде , Жайықтың оң жақ жағасында бір кездегі атақты Сарайджук ( Сарайшық ) қаласының қираған орны жатыр Қаланың іргесі ХІ ғасырда қаланған , гүлденген дәуірі XIII - XIV ғасырлар аралығы Қала Еуропа мен Азияны жалғастыратын керуен жолы бойында орналаскан . Мұнда салтанатты саройлар , керуен - сарайлар , моншалар , мешіт - медреселер салынған . Қала Алтын Орда хандары жерленген қасиетті орынға айналған . Жанкент қорғаны
- республикалық сипаттағы археологиялық ескерткіш . Қазалы ауданы территориясындағы Өркендеу ауылдық округінің орталығына іргелес жатқан биік төбе сияқты топырақ басқан қорғаның орнында VII - XIV ғасырларда Жанкент , Янгикент қаласы өмір сүрген . Орналасқан жері - Қазалы ауданы , Жанкент ауылынан 15 шақырым жерде . Хронологиялық шеri - ҮІІ - ХІҮ ғасырлар аралығы . Мекендеген халқы - Оғыздар мемлекеті Жаркент Азия мен Еуропаны байланыстырған Ұлы Жібек жолының во делы қала болатын . Кейін құрлық арал ететін дүние жүзілік керуен жолдары оскара бастайды . Жанкент арқылы Сырдария кесіп өтетін үлкен жолдың да ғұмыры аяқталады.