Күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Күн сирек көрініп, аз жылытады.
Маса, шыбын, құрт-құмырсқа жоқ болып кетіпті, құстар да жылы жаққа
ұша бастады. Қарлығаштар көптен көрінбейді. Аспанда тырналар да
тізіліп ұшып барады. Күзде күн суытып, барлық жан- жануарлар, жәндіктер қысқы ұйқыға кетеді. Егін жиналады. Жапырақтар сарғайып, жерге түседі. Сонымен қатар бұл мезгілді «Алтын күз!» деп айтып жүрміз. Өйткені жер беті сарғайған жапырақтарды жамылып, алтын түске боялатыны белгілі. Күздің сұлулығына көзің тоймайды.
Күздің байлығы- бау- бақшамызда әбден пісіп жетілген көкөністер мен жемістер, егіннің иіліп тұрған бастары, қап-қап картоп, малдың, құстың, аңның әбден семірген кезі. Дастарқаның молшылыққа , ет пен майға толы кезең. Сонымен қатар күз кезінде қауырт жұмыс, қысқыға дайынындық. Күздің соңғы күндерінде дала есігін айқара ашып, кіріп келетін қысқа деген дайындық кезі. «Күздің бір күні, қыстың бір айын асырайды» деп дұрыс айтылған. Күзде ерінбей еңбек етсең, қыста қысылмай өмір сүресің. Жауын – шашынның көбеюі, күннің суытуын, желдің суық ызғарынан күздің келіп қалғанын да білеміз. Күзде күннің көзі жиі жылулығын жер бетіне сыйлайды.Оған қоса жаздағы піскен күздегі піскен азықтың бәрін жинап салқын жерге тастап соны қысқа амалдайды. Және алдағы қысқа дайындалып кезек береді.
1. Мектеп, оқушы сөздерін септеу, көптеу, тәуелдеу.
1) Септеу
Атау септік:оқушы,мектеп.
Ілік септік:оқушының,мектептің.
Барыс септік:оқушыға,мектепке.
Табыс септік:оқушыны,мектепті.
Шығыс септік:оқушыдан,мектептен.
Жатыс септік:оқушыда,мектепте.
Көмектес септік:оқушымен,мектеппен.
2) Жіктеу Мектеп сөзі жіктелмейді, тәуеленеді.
Жекеше:
І жақ:Мен оқушымың.
ІІ жақ:Сен оқушысың.
Сыпайы түрде:Сіз оқушысыз.
ІІІ жақ:Ол оқушы.
Көпше:
І жақ:Біз оқушымыз.
ІІ жақ:Сендер оқушысыңдар.
Сыпайы түрде:Сіздер оқушысыздар.
ІІІ жақ:Олар оқушылар.
3) Тәуелдеу
Жекеше:
І жақ:Менің оқушым,мектебім.
ІІ жақ:Сенің оқушың,мектебің.
Сыпайы түрде:Сіздің оқушыңыз,мектебіңіз.
ІІІ жақ:Оның оқушысы,мектебі.
Көпше:
І жақ:Біздің оқушыларымыз,мектептеріміз.
ІІ жақ:Сендердің оқушыларың,мектептеріңіз.
Сыпайы түрде: Сіздердің оқушыларыңыз,мектептеріңіз.
ІІІ жақ:Олардың оқушылары,мектептері.
2. Рухани, Қазақстан сөздеріне дыбыстық талдау жасау.
Рухани - [3 буын: ру - ашық, ха - ашық, ни - ашық]
р - дауыссыз, үнді
у - дауысты, қысаң, еріндік, жуан
х - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
н - дауыссыз, үнді
и - дауысты, қысаң, езулік, жiңiшке
Әріп саны: 6
Дыбыс саны: 6
Қазақстан - [3 буын: қа - ашық, зақ - бітеу, стан - бітеу]
Қ - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
з - дауыссыз, ұяң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
қ - дауыссыз, қатаң
с - дауыссыз, қатаң
т - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
н - дауыссыз, үнді
Әріп саны: 9
Дыбыс саны: 9
Күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Күн сирек көрініп, аз жылытады.
Маса, шыбын, құрт-құмырсқа жоқ болып кетіпті, құстар да жылы жаққа
ұша бастады. Қарлығаштар көптен көрінбейді. Аспанда тырналар да
тізіліп ұшып барады. Күзде күн суытып, барлық жан- жануарлар, жәндіктер қысқы ұйқыға кетеді. Егін жиналады. Жапырақтар сарғайып, жерге түседі. Сонымен қатар бұл мезгілді «Алтын күз!» деп айтып жүрміз. Өйткені жер беті сарғайған жапырақтарды жамылып, алтын түске боялатыны белгілі. Күздің сұлулығына көзің тоймайды.
Күздің байлығы- бау- бақшамызда әбден пісіп жетілген көкөністер мен жемістер, егіннің иіліп тұрған бастары, қап-қап картоп, малдың, құстың, аңның әбден семірген кезі. Дастарқаның молшылыққа , ет пен майға толы кезең. Сонымен қатар күз кезінде қауырт жұмыс, қысқыға дайынындық. Күздің соңғы күндерінде дала есігін айқара ашып, кіріп келетін қысқа деген дайындық кезі. «Күздің бір күні, қыстың бір айын асырайды» деп дұрыс айтылған. Күзде ерінбей еңбек етсең, қыста қысылмай өмір сүресің. Жауын – шашынның көбеюі, күннің суытуын, желдің суық ызғарынан күздің келіп қалғанын да білеміз. Күзде күннің көзі жиі жылулығын жер бетіне сыйлайды.Оған қоса жаздағы піскен күздегі піскен азықтың бәрін жинап салқын жерге тастап соны қысқа амалдайды. Және алдағы қысқа дайындалып кезек береді.