Сағат неше болғанын айта аламын. 1. Сағат тілі бойынша уақыттың неше болғанын айт, а і, а т 8 -3 2 5 55 7 (55 в 5 р 2 2 - 1 30 т 3- 2 -8 4. 9 2 185 155 В 5 Берілген сөздерден сөз тіркесін құрай аламын.
1) Құрметті халайық, ойыма келіп ат салысып, қуанышқа ақ тілек айтып жатырғандарыңызға көп рахмет! Менде болған қуаныш сендерде де 10 рет, 100 реттен еселеніп бола берсін! Ақ тілек періштенің құлағына шалынып, тойға тілеген тілектерің өздеріңе де ақ ниет болып қайтсын! Балбұл жанған көздеріңнен нұр кетпей, достық, ағайындық татулығымызға жан жетпесін!
2) Қуанышым бөлістіңдер рахмет,
Шақырғанмын жанашырым, жақын деп.
Үйлеріңде ұлы тойлар көп болсын,
Тілекшіме Жаратқаным рақым ет.
Ашық болсын аспандарың әрдайым,
Байлық, баққа толы болсын жағдайың.
Балаларың абыройды көтерсін,
Өмірдің тат ең тәттісін, балдайын.
3) Көп рахмет келгендерге үйіме,
Қосылдыңдар қуанышты күйіме.
100 қуаныш, 1000 қуаныш тілеймін,
Қолдан келсе сыйлар едім сый үме.
Бір болайық бірлікпенен тірлікте,
«Ищай» демей зулар жалған күндікте.
Өмір мәні- татулық пен алғыста
Бақыт нұры шалқып тұрсын түндікте.
4) Тойым болды қолдауымен жақынның,
Қуаныштың қазанын да сапырдың.
Қара қазан сендерде де қайнасын
Шаттықпенен таңды тойлап атырғың.
5) Қуанышыма ортақтасым келгендеріңе көп рахмет! АЛЛАНЫҢ нұры жаусын! Денсаулығымыз зор болып, ағайын-туыс, жос-жаран, көрші болып осылай араласып, құраласып қуаныштарымызға ортақ болып жүре берейік! Мендегі болған қуаныш сендерге де жұғысты болсын! Өзіме қандай бақыт тілесем сендерге де сондай бақыт тілеймін! Арман, тілегіміз, адал ниетіміз, тірлігіміз бірлікте болсын!
Үйсін мемлекеті - (б.з.д. VIIIғ - б.з. V ғасырда) Қазақстанды мекендеген тайпаларда мемлекеттіктің алғашқы белгілері болды.
Бұлар сақтардың этномәдени мұрагерлері үйсіндер болатын. Қазақ мемлекеттігінің тағы бір қайнар көзі үйсіндер мемлекеті болып есептеледі. Үйсіндерде ежелгі өркениетке тән дамудың барлық белгілері байқалды. Бұл қалыпты даму белгілеріне мемлекеттік билік жүйесін, жазудың болғандығын, тұрақты әскерді, елшілік жоралғыларын және т.б. жатқызуға болады. Сақ дәуірінде болған малға, еңбек құралдарына және тұрмыс бұйымдарына деген жеке меншік үйсіндерде де кең қанат жайды. Қоғамның билеуші және бағынышты топтарға бөлінуі мейлінше айқын байқалды. Қоғам — ру ақсүйектері мен тәуелді ұсақ өндірушілер, жартылай тәуелді құлдарға бөлінді. Жерді жеке иеленумен қатар иерархиялық иелену түрі де дамыды (рулық, тайпалық, қауымдық). Ежелгі үйсіндерде әлеуметтік-экономикалық қатынастар өтпелі кезеңге тән сипатта болды. Дамудың мұндай ерекше түрінің болу себебі экономикалық кұрылысқа байланысты. Жартылай көшпелі және жартылай отырықшы үйсін коғамында өндірістің екі негізгі түрі болды: мал және жер. Мал түріндегі байлықтың жиналуы, мал-мүлік, жиһазға жеке меншіктің, тауар алмасудың дамуына әкелді. Әйтсе де көшпелі қоғам ерекшелігіне сай — әлеуметтік қатынастар аса ірі және шағын дәулетті мал иелерінің жеке меншік қатынастары түрінде дамыды. Рулық құрылыстың ыдырауы барысында туындаған таптық қатынастар құлиеленушілік сипатқа ие болды. Дегенмен ежелгі үйсін қоғамында құлдың еңбегін пайдалану өзіндік ерекше түрде дамыды; яғни, құл еңбегі өндірістің негізгі тірегіне айналған жоқ, ал құл иелену классикалық түрге жете алмады. Жазбаша және археологиялық деректерден ежелгі үйсін қоғамында б.з.д. II—I ғасырлардың өзінде-ақ жекелеген адамдардың қолында байлықтың шоғырланғандығы байқалды. Қытай деректерінде: "Үйсіндерде жылқы көп. Олардың ең бай адамдарында төрт-бес мың жылқы болады", — деп көрсетілген.
Демек, малы көп дәулеттілер болса, малы аз немесе жоқ кедейлер тобының да болғандығы даусыз. Сонымен қатар үй малдарына салынған таңбалар, металдан, тастан және қыштан жасалған мөрлер де жеке меншіктің пайда болғандығын көрсетеді. Ертедегі жылнамашылардың мәліметіне қарағанда, үйсіндердің кейбір әскербасылары мен шенеуніктерінде, күнби сарайы жанындағы тағы да басқа лауазымды адамдардың алтын және мыс мөрлері болған. Үйсін мемлекетінің басында үлкен күнби тұрды. Кей зерттеушілер үйсін мемлекетінің ел-басын күнби деп те атап жүр. Қытай тілінде үйсін патшасын гуньмо деп атаған. Үлкен күнбиден кейінгі мемлекеттік лауазым күнби болды. Бұл — бас уәзір. Одан кейіңгі лауазым — тулы (дулы), бұл Қытай мемлекетіндегі үлкен уәзірмен дәрежелес болды. Әскер оң және сол қанатқа бөлінді, оларды екі қолбасы басқарды. Елдің жоғарғы сотының қызметін билер деп аталатын екі орынбасары атқарды, оларды даруға (дарту) деп атады. Абыз атанған лауазым діни басшылықты іске асырды. Бұдан кейінгі мемлекеттік лауазым — бүкіл ұлыстың шыбегі (биі) болды. Оның екі орынбасары болған. Ел билейтін лауазым иелерінің тапсырмаларын орындатып отыратын атқосшы мансаптары болды. Үйсін мемлекетінің астанасы Ыстықкөл жағалауындағы Чигучэн қаласы болды.
1) Құрметті халайық, ойыма келіп ат салысып, қуанышқа ақ тілек айтып жатырғандарыңызға көп рахмет! Менде болған қуаныш сендерде де 10 рет, 100 реттен еселеніп бола берсін! Ақ тілек періштенің құлағына шалынып, тойға тілеген тілектерің өздеріңе де ақ ниет болып қайтсын! Балбұл жанған көздеріңнен нұр кетпей, достық, ағайындық татулығымызға жан жетпесін!
2) Қуанышым бөлістіңдер рахмет,
Шақырғанмын жанашырым, жақын деп.
Үйлеріңде ұлы тойлар көп болсын,
Тілекшіме Жаратқаным рақым ет.
Ашық болсын аспандарың әрдайым,
Байлық, баққа толы болсын жағдайың.
Балаларың абыройды көтерсін,
Өмірдің тат ең тәттісін, балдайын.
3) Көп рахмет келгендерге үйіме,
Қосылдыңдар қуанышты күйіме.
100 қуаныш, 1000 қуаныш тілеймін,
Қолдан келсе сыйлар едім сый үме.
Бір болайық бірлікпенен тірлікте,
«Ищай» демей зулар жалған күндікте.
Өмір мәні- татулық пен алғыста
Бақыт нұры шалқып тұрсын түндікте.
4) Тойым болды қолдауымен жақынның,
Қуаныштың қазанын да сапырдың.
Қара қазан сендерде де қайнасын
Шаттықпенен таңды тойлап атырғың.
5) Қуанышыма ортақтасым келгендеріңе көп рахмет! АЛЛАНЫҢ нұры жаусын! Денсаулығымыз зор болып, ағайын-туыс, жос-жаран, көрші болып осылай араласып, құраласып қуаныштарымызға ортақ болып жүре берейік! Мендегі болған қуаныш сендерге де жұғысты болсын! Өзіме қандай бақыт тілесем сендерге де сондай бақыт тілеймін! Арман, тілегіміз, адал ниетіміз, тірлігіміз бірлікте болсын!
Үйсін мемлекеті - (б.з.д. VIIIғ - б.з. V ғасырда) Қазақстанды мекендеген тайпаларда мемлекеттіктің алғашқы белгілері болды.
Бұлар сақтардың этномәдени мұрагерлері үйсіндер болатын. Қазақ мемлекеттігінің тағы бір қайнар көзі үйсіндер мемлекеті болып есептеледі. Үйсіндерде ежелгі өркениетке тән дамудың барлық белгілері байқалды. Бұл қалыпты даму белгілеріне мемлекеттік билік жүйесін, жазудың болғандығын, тұрақты әскерді, елшілік жоралғыларын және т.б. жатқызуға болады. Сақ дәуірінде болған малға, еңбек құралдарына және тұрмыс бұйымдарына деген жеке меншік үйсіндерде де кең қанат жайды. Қоғамның билеуші және бағынышты топтарға бөлінуі мейлінше айқын байқалды. Қоғам — ру ақсүйектері мен тәуелді ұсақ өндірушілер, жартылай тәуелді құлдарға бөлінді. Жерді жеке иеленумен қатар иерархиялық иелену түрі де дамыды (рулық, тайпалық, қауымдық). Ежелгі үйсіндерде әлеуметтік-экономикалық қатынастар өтпелі кезеңге тән сипатта болды. Дамудың мұндай ерекше түрінің болу себебі экономикалық кұрылысқа байланысты. Жартылай көшпелі және жартылай отырықшы үйсін коғамында өндірістің екі негізгі түрі болды: мал және жер. Мал түріндегі байлықтың жиналуы, мал-мүлік, жиһазға жеке меншіктің, тауар алмасудың дамуына әкелді. Әйтсе де көшпелі қоғам ерекшелігіне сай — әлеуметтік қатынастар аса ірі және шағын дәулетті мал иелерінің жеке меншік қатынастары түрінде дамыды. Рулық құрылыстың ыдырауы барысында туындаған таптық қатынастар құлиеленушілік сипатқа ие болды. Дегенмен ежелгі үйсін қоғамында құлдың еңбегін пайдалану өзіндік ерекше түрде дамыды; яғни, құл еңбегі өндірістің негізгі тірегіне айналған жоқ, ал құл иелену классикалық түрге жете алмады. Жазбаша және археологиялық деректерден ежелгі үйсін қоғамында б.з.д. II—I ғасырлардың өзінде-ақ жекелеген адамдардың қолында байлықтың шоғырланғандығы байқалды. Қытай деректерінде: "Үйсіндерде жылқы көп. Олардың ең бай адамдарында төрт-бес мың жылқы болады", — деп көрсетілген.
Демек, малы көп дәулеттілер болса, малы аз немесе жоқ кедейлер тобының да болғандығы даусыз. Сонымен қатар үй малдарына салынған таңбалар, металдан, тастан және қыштан жасалған мөрлер де жеке меншіктің пайда болғандығын көрсетеді. Ертедегі жылнамашылардың мәліметіне қарағанда, үйсіндердің кейбір әскербасылары мен шенеуніктерінде, күнби сарайы жанындағы тағы да басқа лауазымды адамдардың алтын және мыс мөрлері болған. Үйсін мемлекетінің басында үлкен күнби тұрды. Кей зерттеушілер үйсін мемлекетінің ел-басын күнби деп те атап жүр. Қытай тілінде үйсін патшасын гуньмо деп атаған. Үлкен күнбиден кейінгі мемлекеттік лауазым күнби болды. Бұл — бас уәзір. Одан кейіңгі лауазым — тулы (дулы), бұл Қытай мемлекетіндегі үлкен уәзірмен дәрежелес болды. Әскер оң және сол қанатқа бөлінді, оларды екі қолбасы басқарды. Елдің жоғарғы сотының қызметін билер деп аталатын екі орынбасары атқарды, оларды даруға (дарту) деп атады. Абыз атанған лауазым діни басшылықты іске асырды. Бұдан кейінгі мемлекеттік лауазым — бүкіл ұлыстың шыбегі (биі) болды. Оның екі орынбасары болған. Ел билейтін лауазым иелерінің тапсырмаларын орындатып отыратын атқосшы мансаптары болды. Үйсін мемлекетінің астанасы Ыстықкөл жағалауындағы Чигучэн қаласы болды.