іід-де халықтың тұрмысы жақсарған сайын, қылмыс санының да артып бара жатқанын айтады. өзіміздің ұрыларымыз жеткілікті, бірақ статистиканы «гастролерлер» бұзып отыр, қала қ тұрғыда ауқатты болған сайын, соғұрлым тартымды болады. сондықтан бізге оңтүстіктен де, солтүстіктен де, таяу шетелден де, шалғайдан да, мәселен, кавказдан немесе әзірбайжаннан да келуге ерінбейді бұл тұрғыда атырау майлы шелпекке айналған. әсіресе, тонаушылар үшін көршілік қарым-қатынас жолға қойыла қоймаған жаңа үйлер өте қолайлы. бұл тұрғыда үй алдында шүйіркелесіп отыратын қариялардың көмегі теңдессіз. сондықтан олармен жақсы қарым-қатынас орнату мүлік қауіпсіздігін сақтаудың бірден бір жолы. олар біздегі көп қабатты үйлердің 99,9 пайызында жоқ консьерж қызметін алмастыра алады. ал қалған 0,1 пайыздың жолдары болған, - дейді іід криминалдық полиция басқармасы бастығының орынбасары руслан мырзабаев.
- консьерждері бар үйлерге, әдетте, тонаушылардың қызығушылықтары бәсеңдейді. олар үйге кімнің келгенін, нешеде келгенін жазып алып отырады. яғни, подъезден мүліктерді алып кетуді айтпағанның өзінде, оған еленбей кіріп кетудің өзі мүмкін емес. тұрғындары күзетті формальды тұрғыда емес, агенттіктен жалдайтын үйлер бар. көп қабатты үйлердің көбінде қағаз жүзінде күзет қызметі бар, ол пайдалану шығындарына кіреді, ал бір жағдай бола қалғанда, олар ешқандай жауапкершілік алмайды.
тағы бір жақсы нәрсе – домофондар. олар да теріс пиғылды ң келуін әжептәуір азайтады. қазір ұрылардан қорғауға мүмкіндік беретін түрлі құралдар мен аспаптар жеткілікті. әрине, қылмыстардың көп бөлігі аяқ астынан жасалады, алайда кәсіпқой ұрылар өзгеше әрекет етеді. олар өздері нысанаға алған нысанды: кімнің тұратынын, қандай көлікке мінетінін, қайда жұмыс істейтінін, үйден нешеде шығып, нешеде келетінін, есік пен терезелеріндегі ілмектердің қандай екендігін ұзақ зерттейді. мұндай жағдайда есіктің көзіне орнатылған шағын камера арқылы қылмыстық пиғыл туралы біліп, оларға осылайша ескерту беруге болады. базар ұрыларды қорқытып-үркітетін қымбат емес құралдарға: кездейсоқ жанасқан кезде іске қосылатын сиреналарға, «пугалка» деп аталатын бақырауықтарға толы. бұлардың барлығын мамандарды шақыруға қаржыңыз жетпесе, өзіңіз орнатуыңызға болады. дабылдатқыштар секілді кәсіби деңгейдегі күзет жүйелері сенімдірек екені даусыз. бұлар қымбат дүние, дегенмен, егер қожайындары жиі әрі ұзақ уақытқа басқа жаққа жиі кететін болса, нағыз керек құрал осы. күзет агенттіктерінің мұндай қызмет түрлерін вахталық әдіспен жұмыс жасайтындар жиі пайдаланады.
билік те осы проблеманы қолға алған. қазір қалалық әкімдік «қауіпсіз аула» бағдарламасын енгізуде. ол ықшамаудандар мен аулалардағы ахуалды жақсартады деп үміттенеміз. бұл бағдарлама тәулік бойына бейнебақылау жасайтын болады.
жеке үй-жайлардың қожайындарына цокольды немесе бірінші қабаттың терезелеріне темір тор немесе металл рольставнилер , кіре беріске мықты есік орнатуға кеңес берер едім. биік дуал, сенімді қақпа және домофоны бар есікшенің де, бейнебақылау камерасын орнатып, бастысы, ит асыраудың да маңызы зор. оқпен атылатын қаруды да ұстауға болады, тек арнайы сейфіңіз болса ғана. іід жеке үй-жайда қару сатып алып, сақтауға рұқсат береді. бірақ, есіңізде болсын, бұл қ тұрғыдан ғана емес, психологиялық жағынан дайындығы бар үшін өзін-өзі қорғаудың бір түрі. кез келген ң, тіпті қылмыскерді де атуға қолы бармайды!
Баяғы бір заманда бай мен кедей көрші өмір сүріпті. Олардың араздығы сондай, бірін-бірі көргісі келмейді екен. Байдың үйі кең, әдемі болыпты. Іші толған – алтын мен күміс. Ал кедейдің үйі ағаштан жасалған, төбесін бұтамен жапқан қора екен. Алтын мен күміс түгілі, нанын әзер тауып жепті. Егін егіп, оны суарып, күтіп, орып, өз күнін өзі көріпті. Бір жылы көктемде алапат, су тасқыны болады. Бай алтынын көтеріп ағаштың басына шығып кетеді. Ал кедей болса, бір көмеш нанын қойнына салып, ол да ағаштың басына көтеріледі. Су тасқыны он бес күнге созылады. Бір күні қарны ашқан бай кедейге: - Әй, кедей, сен мына бір кесек алтынды ал да, маған бір үзім нан бер, - дейді. - Жоқ, алтының өзіңе, нан бере алмаймын, - деп жауап береді кедей. Екінші күні бай кедейден тағы да нан сұрайды. - Алтынымның жартысын берейін, - дейді ол бұл жолы. - Жоқ, бере алмаймын, - деп бұл жолы да кедей келіспейді. Ақыры, аштан өліп бара жатқан соң шыдамай, бай бір үзім нанға барлық алтынын айырбастайтынын айтады. Кедей бәрібір көнбейді. Бойынан күші кеткен бай басы айналып, суға құлап кетеді. Ал, келесі күні су тоқтап, кедей ағаштың басынан түседі. Халықтың: «Алтын, күміс - тас екен, арпа, бидай – ас екен» дейтіні осыған орай айтылған екен.
іід-де халықтың тұрмысы жақсарған сайын, қылмыс санының да артып бара жатқанын айтады. өзіміздің ұрыларымыз жеткілікті, бірақ статистиканы «гастролерлер» бұзып отыр, қала қ тұрғыда ауқатты болған сайын, соғұрлым тартымды болады. сондықтан бізге оңтүстіктен де, солтүстіктен де, таяу шетелден де, шалғайдан да, мәселен, кавказдан немесе әзірбайжаннан да келуге ерінбейді бұл тұрғыда атырау майлы шелпекке айналған. әсіресе, тонаушылар үшін көршілік қарым-қатынас жолға қойыла қоймаған жаңа үйлер өте қолайлы. бұл тұрғыда үй алдында шүйіркелесіп отыратын қариялардың көмегі теңдессіз. сондықтан олармен жақсы қарым-қатынас орнату мүлік қауіпсіздігін сақтаудың бірден бір жолы. олар біздегі көп қабатты үйлердің 99,9 пайызында жоқ консьерж қызметін алмастыра алады. ал қалған 0,1 пайыздың жолдары болған, - дейді іід криминалдық полиция басқармасы бастығының орынбасары руслан мырзабаев.
- консьерждері бар үйлерге, әдетте, тонаушылардың қызығушылықтары бәсеңдейді. олар үйге кімнің келгенін, нешеде келгенін жазып алып отырады. яғни, подъезден мүліктерді алып кетуді айтпағанның өзінде, оған еленбей кіріп кетудің өзі мүмкін емес. тұрғындары күзетті формальды тұрғыда емес, агенттіктен жалдайтын үйлер бар. көп қабатты үйлердің көбінде қағаз жүзінде күзет қызметі бар, ол пайдалану шығындарына кіреді, ал бір жағдай бола қалғанда, олар ешқандай жауапкершілік алмайды.
тағы бір жақсы нәрсе – домофондар. олар да теріс пиғылды ң келуін әжептәуір азайтады. қазір ұрылардан қорғауға мүмкіндік беретін түрлі құралдар мен аспаптар жеткілікті. әрине, қылмыстардың көп бөлігі аяқ астынан жасалады, алайда кәсіпқой ұрылар өзгеше әрекет етеді. олар өздері нысанаға алған нысанды: кімнің тұратынын, қандай көлікке мінетінін, қайда жұмыс істейтінін, үйден нешеде шығып, нешеде келетінін, есік пен терезелеріндегі ілмектердің қандай екендігін ұзақ зерттейді. мұндай жағдайда есіктің көзіне орнатылған шағын камера арқылы қылмыстық пиғыл туралы біліп, оларға осылайша ескерту беруге болады. базар ұрыларды қорқытып-үркітетін қымбат емес құралдарға: кездейсоқ жанасқан кезде іске қосылатын сиреналарға, «пугалка» деп аталатын бақырауықтарға толы. бұлардың барлығын мамандарды шақыруға қаржыңыз жетпесе, өзіңіз орнатуыңызға болады. дабылдатқыштар секілді кәсіби деңгейдегі күзет жүйелері сенімдірек екені даусыз. бұлар қымбат дүние, дегенмен, егер қожайындары жиі әрі ұзақ уақытқа басқа жаққа жиі кететін болса, нағыз керек құрал осы. күзет агенттіктерінің мұндай қызмет түрлерін вахталық әдіспен жұмыс жасайтындар жиі пайдаланады.
билік те осы проблеманы қолға алған. қазір қалалық әкімдік «қауіпсіз аула» бағдарламасын енгізуде. ол ықшамаудандар мен аулалардағы ахуалды жақсартады деп үміттенеміз. бұл бағдарлама тәулік бойына бейнебақылау жасайтын болады.
жеке үй-жайлардың қожайындарына цокольды немесе бірінші қабаттың терезелеріне темір тор немесе металл рольставнилер , кіре беріске мықты есік орнатуға кеңес берер едім. биік дуал, сенімді қақпа және домофоны бар есікшенің де, бейнебақылау камерасын орнатып, бастысы, ит асыраудың да маңызы зор. оқпен атылатын қаруды да ұстауға болады, тек арнайы сейфіңіз болса ғана. іід жеке үй-жайда қару сатып алып, сақтауға рұқсат береді. бірақ, есіңізде болсын, бұл қ тұрғыдан ғана емес, психологиялық жағынан дайындығы бар үшін өзін-өзі қорғаудың бір түрі. кез келген ң, тіпті қылмыскерді де атуға қолы бармайды!