ЖАЗЫЛЫМ 4-тапсырма. Мәтіннен деректі және дерексіз зат есімдерді тап. Осы зат есімдерді пайдаланып, сөйлем құра. Үлгі: идея — дерексіз зат есім. Досыма Астанаға баруға байланысты иде- Ямды айттым.
Сөйлем құрамына қарай жай сөйлем және құрамалс сөйлем болып екі топқа бөлінеді . Жәй сөйлем бір ғана ойды білдіріп, бір интононациямен айтылады да, құрмалас сөйлем екі я одан да көп жай сөйлемнен құралып күрделі ойды білдіреді. Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады : а) Интонация арқылы іргелесе байланысады : Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен. Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады. ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді . б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен. Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді: 1. Салалас құрмалас . 2. Сабақтас құрмалас. 3. Аралас құрмалас.
Наурыз мейрамы — ежелгі заманнан қалыптасқан жыл бастау мейрамы. Қазіргі кyнтізбе бойынша (наурыздын 22) кyн мен тyннін тенесуі кезіне келеді.Көне парсы тілінде нава=жана + рәзаңһ=кун, «жана кун» мағынасында, қазіргі парсы тілінде де сол мағынамен қалған (но=жана + роуз=кун; мағынасы «жана кун»), яғни «жауа жылды» (кун өсуін белгілеуі) білдіреді. 2010 жылдан бастап Біріккен Улттар Уйымынын Бас ассамблеясы «Халықаралық Наурыз куні» қарарына сайкес 21 наурыз - Халықаралық Наурыз куні болып қабылданды.
Қазақстанда Наурыз мейрамы уш кун: 21-23 наурыз аралығында аталып өтіледі (2010 жылдан бастап). Жалпы, Наурыз парсы, кавказ жане турік халықтарынын арасында көктем мейрамы жане жана жылдын басталуы ретінде тойланады. Ол Иранда 21 наурызда, Орталық Азия елдерінде жане Азірбайжанда, мемлекеттік мереке ретінде Тaжікстанда жaне Қазақстанда - 22 наурызда, Өзбекстан мен Тyркияда 21 наурыз кyні аталып өтіледі.
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.
Қазақстанда Наурыз мейрамы уш кун: 21-23 наурыз аралығында аталып өтіледі (2010 жылдан бастап). Жалпы, Наурыз парсы, кавказ жане турік халықтарынын арасында көктем мейрамы жане жана жылдын басталуы ретінде тойланады. Ол Иранда 21 наурызда, Орталық Азия елдерінде жане Азірбайжанда, мемлекеттік мереке ретінде Тaжікстанда жaне Қазақстанда - 22 наурызда, Өзбекстан мен Тyркияда 21 наурыз кyні аталып өтіледі.